Qlass–Stiqoll qanunu

1933-cü ilin Bank Qanunu (ing. Banking Act of 1933), təşəbbüskarlarının adları ilə də adlandırılır Qlass–Stiqoll qanunu (ing. Glass—Steagall Act) — 16 iyun 1933-cü ildə və XX əsrin sonlarına qədər Amerika Birləşmiş Ştatları Prezidenti tərəfindən imzalanmış[1], Amerika bank sisteminin görünüşünü müəyyənləşdirən, kommersiya banklarının investisiya fəaliyyətinə girməsini qadağan edən, hüquqlarını əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşdıran federal qanunvericilik aktı, banklar qiymətli kağızlarla işləmək və bank depozitlərinin icbari sığortasını tətbiq etmək üçün yaradılmışdır[2][3].

Qlass–Stiqoll qanunu
Ölkə

Qanunun məzmunu

redaktə

Qlass–Stiqoll Qanununun əsas müddəalarına aşağıdakılar daxildir[4][5]:

  • aktivlərin qiymətli kağızlara çevrildiyi əməliyyatlar istisna olmaqla, kommersiya banklarının qiymətli kağızlarla əməliyyatlar həyata keçirməsinin qadağan edilməsi, lakin belə bir qiymətli kağızın sahibi, çevrilmədən əvvəlki aktivlərlə eyni hüquqlara malikdir;
  • bankların qiymətli kağızlarla əməliyyatlar aparan filiallarının yaradılmasına qadağa;
  • qiymətli kağızlar bazarında fəaliyyət göstərən şirkətlərin ənənəvi bank əməliyyatları növlərini həyata keçirməsinə qadağa;
  • investisiya şirkətlərinin vəzifəli şəxslərinin eyni vaxtda kommersiya banklarında vəzifə tutmalarının qadağan edilməsi;
  • Federal Depozit Sığortası Korporasiyasının yaradılması;
  • 5.000 ABŞ dollarına qədər olan bank əmanətlərinin icbari sığortası;
  • yeni bank qruplarının Federal Ehtiyat Sisteminə daxil edilməsi.

Qanunun qəbul edilməsinin səbəbləri

redaktə

Qlass–Stiqoll qanununun qəbulu, ABŞ səlahiyyətlilərinin 1929-cu ilin payızında başlayan və ilk növbədə birjaya təsir göstərən maliyyə böhranına reaksiyası idi[6]. Ticarət bankları, qiymətli kağızlar almaq üçün müştərilərin vəsaitlərindən istifadə edərək fond bazarındakı əməliyyatların fəal iştirakçıları olduğundan, fond bazarının çöküşü bir çox bankın iflasına səbəb oldu. ABŞ qanunvericisinin cavabı Bank haqqında təcili qanun (Emergency Banking Relief Act) ilə tətbiq olunan "bank tətilləri" zamanı qəbul edilən 1933-cü il Bank Qanunu idi[7]. Qlass–Stiqoll Qanunu, kommersiya banklarının qiymətli kağızlar bazarındakı əməliyyatlarda iştirakını qadağan edir və bununla da kommersiya bankıinvestisiya bankı anlayışlarını ayırır. Bu qanun xarici ölkələrdə bank qanunvericiliyinin inkişafına ciddi təsir göstərmişdir[8][9].

İstinadlar

redaktə
  1. Wilmarth 2008, p. 560.
  2. CRS, 2010a. səh. 1 and 5. Wilmarth 1990, p. 1161.
  3. Stiglitz, Joseph E. "Joseph E. Stiglitz on capitalist fools". 2022-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-09-11.
  4. "Money, power, and Wall Street: Transcript, Part 4, (quoted as "The Glass–Steagall law is no longer appropriate—")". April 24 and May 1, 2012; encore performance July 3, 2012. PBS. September 24, 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 8, 2012. Transcript of Clinton remarks at Financial Modernization bill signing, Washington, D.C.: U.S. Newswire, November 12, 1999, It is true that the Glass-Steagall law is no longer appropriate to the economy in which we lived. It worked pretty well for the industrial economy, which was highly organized, much more centralized and much more nationalized than the one in which we operate today. But the world is very different.
  5. "Statement on Signing the Gramm-Leach-Bliley Act". The University of California, Santa Barbara – The American Presidency Project. November 12, 1999. February 7, 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: February 2, 2021.
  6. Patrick 1993, pp. 168–172. Burns 1974, pp. 41–42 and 79. Kennedy 1973, pp. 212–219.
  7. Kennedy 1973, pp. 50–53 and 203–204. Perkins 1971, pp. 497–505.
  8. "FRB: Speech--Bernanke, Monetary Policy and the Housing Bubble--January 3, 2010". www.federalreserve.gov. 2022-08-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-09-11.
  9. Mester, Loretta J. "Optimal industrial structure in banking." (2005).

Ədəbiyyat

redaktə