Qorbuşa

Qorbuşa (lat. Oncorhynchus gorbuscha) — Qızılbalıqkimilər dəstəsindən balıq növü. Sakit okean sümüklüsü fəsiləsinə daxil olan növlər arasında ən tez böyüyən və geniş arealda yayılmış balıqdır.

Qorbuşa
Elmi təsnifat
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Qorbuşa
Beynəlxalq elmi adı
Oncorhynchus gorbuscha Johann Julius Walbaum, 1792
Şəkil axtarışı ITIS   161975 NCBI   8017 EOL   46563135

Xarici görünüşü

Okeanlarda beli mavi, göy-yaşılyanları gümüşü qarnı isə ağ rəngdə olur. Quyruq üzgəcində tünd xırda xallar olur. Bütün qızılbalıqlarda olduğu kimi bu balıqlarda da giy üzgəci olur. Bu üzgəclər quyruq üzgəci ilə bel üzgəci arasındadır. V şəkilli quyruq və anal üzgəcləri vardır. Erkəklərin belində nəzərəçarpacaq qozbellik olur. Bu növə də bu səbəbdən Qorbuşa adı verilmişdir. Qorbuşaların orta çəkisi — 2,2 kq-dır. . Erkəklər dişilərdən 1,2–4,5 sm uzunluqda, 100–450 q çəkidə balaca olur. İndiyə kimi qeydə alınmış ən uzun balıq 76 sm olmuş və 7 kq çəki vermişdir.

Çoxalması

Kürüləmə iyuldan oktyabrın əvvəllərinə qədər davam edir. Bu səbəbdən iyun-avqust ayları çaylara daxil olurlar. Dayazlıqlarda su dibinə kürü tökürlər. Artıq noyabr-yanvarda kürüdən balalar çıxır. Bu müddətdə isə kürü sarısı ilə qidalanırlar. May-iyunun əvvəlləri balalar artıq açıq dənizə və ya okeana gəlib çatırlar. Bu zaman balaların çoxu yırtıcı balıqlar və quşlar tərəfindən yeyilir. Bu yolçuluqları 30 km təşkil edə bilir. Balalar bir qayda olaraq gümüşü rəngdə olur.

Balalar növbəti yaya kimi Sakit okeanın şimalında yaşayırlar. İki il ömür sürən balıqlar kürüləmə yerində doğulur və elə həmin yerdədə ölürlər. Kürüləmədən sonra balıqlar tələf olur.

Yayılması

Qorbuşlara əsasən soyuq sularda müşahidə edilirlər. Əsasən 5,6–14,6 °С, oprimal isə 10,1 °С temperaturu olan sularda yayılırlar. Suyun temperaturu 25,8 °С -ni keçdikdə balıqlar ölür. Sakit, Şimal Buzlu okeanlarda, Sakrameto, Makkenzi çaylarından tutmuş, sibirdə Lena çayı, Korteay sahillərinə qədər yayılmışdır. Asiyada Honşu adasının cənubunda qədər olan sularda müşahidə edilir. Qorbuşa Böyük göllər hövzəsinə də buraxılmışdır. 1964-cü ildə Xəzər dənizinə 2.8 milyion qorbuşa körpəsi buraxıllmışdır. Ancaq nəticə müsbət olmamışdır.

Sənaye əhəmiyyəti

Qorbuşa qiymətli sənaye balığı sayılır.

Qorbuşa ovunun Dünya və Rusiya üzrə göstəriciləri

İl	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014
Dünya üzrə ovu, min. t	293,7	386,9	277,3	421,4	293,6	489,6	334	524,5	309,7	603,4	398,2	585,4	406,1	570,5	297,9
Rusiyadakı ovu, min. t	147,6	170,8	108,1	180,1	113,3	205,6	199,6	259,8	165	425	201,4

Onun əti konservləşdirməyə və ya qızardılaraq bişirilməyə imkan verir. Kürüsü isə kulinariyada istifadə edilir.

Mənbə

• Позвоночные животные России: горбуша Arxivləşdirilib 2016-10-20 at the Wayback Machine
• Рецепты блюд из горбуши  (rus.)