Mantar palıdı

Quercus suber (lat. Quercus suber) — fıstıqkimilər fəsiləsinin palıd cinsinə aid bitki növü.

Mantar palıdı
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superrosids Klad: Rosids Klad: Fabids Dəstə: Fıstıqçiçəklilər Fəsilə: Fıstıqkimilər Yarımfəsilə: Quercoideae Cins: Palıd ???: Mantar palıdı
Beynəlxalq elmi adı
Quercus suber L., 1753
Şəkil axtarışı ITIS   19430 NCBI   58331 EOL   1151259

Quercus suber / Portugal

Quercus suber

Təbii yayılması

Yabanı halda Aralıq dənizi sahillərinin ətrafında geniş yayılmışdır, ilk dəfə Cənubi Avropada təsvir edilmişdir.

Botaniki təsviri

Yavaş böyüyən, hündürlüyü 15–20 m, gövdəsinin diametri 30 sm olan, şaxələnmiş çətirli, həmişəyaşıl ağacdır. Gövdə və budaqlarının qabığı mantar qatına malikdir. Birillik zoğları və tumurcuqları sıx, keçəvari, sarımtıl-boz tükcüklərlə örtülmüşdür. Yarpaqları dərili, qalın, oval, yumurtavari-uzunsov, kiçik, biz dişli və ya kənarları bütöv formalı olub, uzunluğu 3–7 sm, eni 1,5–3,5 sm, kənarları çıxıntılıdır. Yarpaq saplağı 1–1,5 sm uzunluqdadır. Üstdən parlaq, tünd yaşıl, altdan sıx, xırda, boz tükcüklüdür. May-iyun aylarında çiçəkləyir. Qozaları birinci il yetişir. Qozaları uzunsov-oval formalı və 3 sm uzunluqdadır. Çanaxcığın pulcuqları neştər formalı, aşağı tərəfdən bir qədər qısa, yuxarı tərəfdən isə 0,5 −0,7 sm uzunluqda, qalın, boz tükcüklərlə əhatə olunmuşdur. Meyvəsi sentyabr ayından yetişməyə başlayır və növbəti ilin fevral ayına qədər tökülüb qurtarır. Uzunömürlüdür, 300 ilə qədər yaşayır. Toxumla çoxalır. Qələmlə çoxaldılma zamanı kökbağlama faizi çox aşağı olur. Kəsildikdə güclü pöhrə verərək bərpa olunur. Bu növün əsas xüsusiyyəti gövdə və budaqlarda qalın mantar qatının olmasıdır.

Ekologiyası

İsti və işıqsevən, qurağlığa davamlıdır. Torpağa tələbkar deyildir.

Azərbaycanda yayılması

Abşeron, Lənkəran, Masallı, Оğuz və Zaqatala rayonlarının dağətəyi ərazilərində becərilir. Mədəni şəraitdə istifadə edilir.

İstifadəsi

Həmişəyaşıl palıdlara aiddir və bağ-park yaşıllaşdırılmasında kiçik qrup və tək əkinlər kimi istifadə edilir. Gövdəsinin qabığından tıxac hazırlanır.

Məlumat mənbələri

Azərbaycan Dendroflorası III cild-Bakı:"Elm",2016,400 səh. Arxivləşdirilib 2019-11-17 at the Wayback Machine T.S.Məmmədov

İstinad

• Флора Азербайджана. т.5. 1954; Флора Kaвkaзa. т.5. 1954;
• Azərbaycanın ağac və kolları. I cild. 1961;
• Azərbaycan flora-sının konspekti. I–III cildlər. 2005; 2006; 2008;
• Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh