Qunars Astra (latış. Gunārs Astra‎; 22 oktyabr 1931[1], Riqa6 aprel 1988, Leninqrad) — Latviya milli müqavimət hərəkatının üzvü, siyasi məhbus, sovet dissidenti, radio mühəndisi.

Qunars Astra
Doğum tarixi 22 oktyabr 1931(1931-10-22)[1]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 6 aprel 1988(1988-04-06) (56 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
  • Riqa Meşə qəbiristanlığı[d]
Fəaliyyəti insan hüquqları fəalı

Bioqrafiya

redaktə

Qunars Astra Larion Astra və Elza Ernestina Astra ailəsində ikinci uşaq olaraq anadan olub. Hariys və Leon qardaşları. 1947-ci ildə Riqa şəhərində 48 saylı ibtidai məktəbi bitirib. 1952-ci ildə Riqa Elektromexanika Texnikumunu radio mühəndisi ixtisası üzrə bitirmişdir. 1952–1953-cü illərdə Ümumittifaq Qiyabi Hüquq İnstitutunun Latviya filialında təhsil alıb. 1958-ci ildə qiyabi olaraq Riqa Pedaqoji İnstitutunun Dillər və Ədəbiyyat fakültəsinə daxil olmuş, lakin 1958-ci ilin sentyabrında Latviya Dövlət Universitetinin tarix və filologiya fakültəsinə köçürülmüş və 1961-ci ilin fevralında həbs olunana qədər burada qiyabi ingilis dilini öyrənmişdir.

1961-ci ildə Qunars Astra casusluq, dövlətə xəyanət və antisovet təşviqat və təbliğatda ittiham olunurdu. O, 15 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib, cəzasını Mordoviya SSR-də və Perm vilayətində çəkib.

1976-cı ildə Latviyaya qayıdır. 1983-cü ildə o, ikinci dəfə həbs edilib və "antisovet" ədəbiyyatına sahib olmaq, çoxaltmaq və yaymaqda ittiham olunur. O, residivist kimi 7 il xüsusi rejimli koloniyada, 5 il isə düşərgədə cəza çəkib.

1 fevral 1988-ci ildə Qunars Astra həbsdən azad edilir, lakin həmin il aprelin 6-da Leninqrad xəstəxanasında ölür.

Aprelin 19-da Qunars Astra Meşə qəbiristanlığında dəfn edilib.

Qunnar Astra yalnız SSRİ-nin dağılmasından sonra bəraət alır. 1992-ci il dekabrın sonunda Latviya Respublikasının Ali Məhkəməsi 1983-cü il işində Qunars Astranı reabilitasiya obyekti kimi tanıyır. 1993-cü ilin yanvarında Latviya Respublikasının Ali Məhkəməsi 1961-ci ildə Baltik Hərbi Dairəsinin Hərbi Tribunalının cinayət tərkibinin olmamasına görə Qunars Astranın məhkum edilməsinə dair hökmünün ləğv edilməsi və Gunars Astranın reabilitasiya olunmuş kimi tanınması barədə qərar çıxarır.

22 oktyabr 1991-ci ildə Meşə qəbiristanlığında Qunars Astranın abidəsi qoyulur, müəllifləri rəssam Raimonds Muzıkants və memar P. Ştokmanis idi.

1993-cü ildə Latviya Dövlətinin 75 illiyi münasibətilə Brivibas bulvarı 34-də Riqa Rayon Məhkəməsinin binasında Qunars Astraya həsr olunmuş xatirə lövhəsi qoyulmuşdur. 20 yanvar 2022-ci ildə binanın qarşısındakı parkda dissidentin abidəsinin açılışı olur (heykəltaraş Qleb Panteleyev)[2]. 1996-cı ildə Riqada bir küçə Qunars Astranın adını daşıyır.

Mənbə

redaktə
  • Gints Zelmenis Gunārs Astra, Nacionālā enciklopēdija, Atj.2023. gada 31. janvārī
  • Par Gunāru Astru Virtuālā izstāde, Latvijas Nacionālajais arhīvs

Ədəbiyyat

redaktə
  • Astra, L., ‘Per aspera ad astra. Mana brāļa Gunāra Astras dzīvesstāsts’, Laiks, 19.-25.05.2007, nr. 20, 7. lpp.;
  • Eglīte, B., Kas jūs bijāt, Gunār Astra?, Rīga, Vērmaņparks, 1998.
  • Grasis, A. (red.), Gunārs Astra. Un citi. Mārupe, Drukātava, 2015.
  • Gunāra Astras Pēdējais vārds tiesā’, Laiks, 06.03.1985., nr. 19, 1, 5. lpp.; 09.03.1985., nr. 20, 1, 4. lpp.
  • Gundars, L., Svešam kļūt jeb stāsts par Gunāru A., Rīga, Dienas grāmata, 2021.
  • Kalniņš, V., ‘Par Gunāru Astru’, Latvija Amerikā, 19./26.12.1987., nr. 51/52, 2., 19. lpp.
  • Ruks, M., Gunārs Astra, Rīga, 1998.
  • Stinkuls, A., ‘Gunāra Astras vārds paliks mūžīgi mūžos’, Brīvā Latvija, 13.06.1988., nr. 83, 3. lpp.
  • Šāberte, B., Gunārs Astra. Sirdzapziņas cietumnieks, Rīga, Jumava, 2018.

İstinadlar

redaktə
  1. 1 2 Latvian State Archive.
  2. "«Неудобный, как сам Астра» — скульптор Пантелеев о монументе диссиденту". Rus.LSM.lv (rus). 2022-01-22. 2023-03-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-30.