Raşid Nəjmetdinov
Raşid Hibyatoviç Nəjmetdinov (tatar. Räşit Hibät ulı Näcmetdinov, Рәшит Һибәт улы Нәҗметдинов; 15 dekabr 1912, Aqtöbe, Turqay vilayəti, Rusiya imperiyası — 3 iyun 1974, Kazan, Tatarıstan MSSR, RSFSR, SSRİ) — beynəlxalq dərəcəli şahmat idman ustası, dama üzrə idman ustası, SSRİ-nin əməkdar məşqçisi (1962), RSFSR-in beşqat çempionu, komanda yarışması üzrə üçqat SSRİ çempionu.
 Raşid Nəjmetdinov | |
|---|---|
| tatar. Рәшит Һибәт улы Нәҗметдинов | |
| Ölkə | |
| Doğum tarixi | 15 dekabr 1912 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 3 iyun 1974 (61 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
| Təhsili | |
| Titulu | |
| Son reytinqi |
|
| Mükafatları |
  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiyası
redaktəAqtöbe şəhərində, kasıb kəndli ailəsində anadan olmuşdur. Beş yaşında valideynlərini itirmişdir. Raşidi uzaq qohumları saxlamış anca 1921-ci ildə baş verən aclıq zamanı yetimxanaya verilmişdir. Raşidin əcdadları əslən Nijni Novqorod vilayətinin Krasnıy Ostrov kəndindən gələmələrdi. Bu kənddən bir çox tanınmış ilahiyyatçılar çıxmışdır.[2]
1922-ci ildə Rəşidin böyük qardaşı — Kavi, gələcəyin məşhur tatar yazıçısı Kavi Najmi kiçik qardaşını Kazana, öz yanına gətizdirdi.
1930-cu ildə məktəbi bitirdikdən sonra Raşid Kazan Kimya Texnologiyaları İnstitutunun tədqiqat şöbəsinə daxil oldu. Lakin çox keçmədən işləməyə məcbur oldu. 1931–33-cü illərdə Odessada yaşamış və işləmişdir. Qardaşı Kavi Najminin həbsindən sonra Raşid Odessadan Kazana köçür.
1937-ci ildə Kazan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun fizika-riyaziyyat fakültəsinə daxil oldu.
Uğurları
redaktəİki intellektual idman növündə SSRİ-nin ilk idman ustası — dama (1950) və şahmat (1950).
Dama
redaktəRaşid Nəjmetdinov ilk dəfə 1928-ci ilin yanvarında dama oyununun qaydaları haqqında məlumatlandı və fevral ayında Kazan çempionatının yarımfinalına, mart ayında isə ikinci oldu.
Elə həmin ilin yayında SSRİ çempionu Vasili Medkovla Tatarıstan çempionatında və Regionların çempionatında oynayaraq ikinci oldu. Dəfələrlə Kazan şəhərinin çempionu oldu. 1931–33-cü illərdə Odessa çempionu, "Müəllim" idman cəmiyyətinin çempionu. XII SSRİ çempionatının yarımfinalının qalibi (Kazan, 1949). 1950-ci ildən sonra dama yarışlarında iştirak etmədi.
Şahmat
redaktə1927-ci ildə Raşid şahmat üzrə məktəblilər arasında, 1930-cu ildə isə böyüklər arasında Kazan çempionu oldu və birinci Ümumittifaq kateqoriyasına layiq görülüdü. 1939-cu ildə isə idman ustalığına namizəd adını aldı. Kazan, Tatarıstan və Volqa bölgəsinin dəfələrlə çempionu olmuşdur.
SSRİ çempionatının beş finalında iştirak etmişdir. RSFSR-in beşqat çempionu (1950, 1951, 1953, 1957, 1958). 1954-cü ildə Buxarestdə keçirilən beynəlxalq turnirində iştirak edən Raşid ikinci yeri tutdu və beynəlxalq usta adına layiq görüldü.
Ədəbiyyat
redaktə- Баранов Б. Художник шахмат. К 60-летию со дня рождения междунар. мастера Р. Г. Нежметдинова // Шахматы в СССР. — 1972. — № 8. — С. 4–6.
- Белокопытов В. И. Рашид Нежметдинов: Очерк жизни и творчества: [Для ст. шк. возраста] — Татар. кн. изд-во, 1983. — 159 с.: ил.
- Дамский Я. В. Рашид Нежметдинов: [Шахматист и шашист] / Дамский Яков Владимирович. — М.: ФиС, 1987. — 175 с.: ил.
- Дамский Я. В. Вундеркинд из Казани // Шашки. — № 11–12. — 1987.
- Суэтин А. Рашид, но не Аль-Гарун: Зато богатый духовно // Спортивная жизнь России. — 1998. — № 7. — С. 62–63.
İstinadlar
redaktə- ↑ OlimpBase (ing.).
- ↑ "Рашид Нежметдинов: «Для атаки мне не хватало в шашках белых полей»". 2021-08-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-05.