Regenerativ cərrahiyyə

Regenerativ cərrahiyyə — anadangəlmə qüsurlar, xəstəlik, zədə və ya qocalma nəticəsində itirilmiş funksiyaları bərpa etmək üçün hüceyrələrin, toxumaların və/və ya orqanların təmiri, dəyişdirilməsi və/və ya bərpası üsullarına həsr olunmuş cərrahiyyənin fənlərarası bölməsi. Regenerativ cərrahiyyə reparativ (toxuma və orqanların itirilməsi və ya zədələnməsi halında bərpası) və ya fizioloji regenerasiya (normal həyat prosesində) üçün şəraitin təmin edilməsi üçün hüceyrə texnologiyalarından və yeni materialların istifadəsi ilə məşğul olan yeni tibb sahəsidir^[1].

Əvəzedici və bərpaedici cərrahiyyə üçün materiallar

Regenerativ cərrahiyyə iki əsas seqmenti olan implantasiya olunan materiallar və məhsullar bazarında xüsusi yer tutan bioresorbable (bioloji parçalana bilən) yerli toxumalardan, həmçinin bioloji polimer materiallardan istifadə edir:

ortopediya, stomatologiya, ürək-damar cərrahiyyəsi, neyrocərrahiyyə və s. üçün bioresorbable implantasiya məhsulları;
sümük, qığırdaq və yumşaq toxumaların dəyişdirilməsi və rekonstruktiv cərrahiyyəsi üçün.

Yüksək biouyğunluğa malik olan biopolimerlər (alginatlar, kollagen, jelatin, xitozan, hialuron turşusu, bakterial mənşəli poliesterlər) də yüksək effektiv biostimulyatorlardır. İmplantasiya edildikdə, onlar bədəndən xaric olan və ya hüceyrə səviyyəsində maddələr mübadiləsində fəal iştirak edən daha sadə birləşmələrə parçalanır. Biopolimer implantların rezorbsiyasının son məhsulları — su və karbon qazıdır^[2].

Hepatobiler orqanların regenerativ cərrahiyyəsi

Qaraciyərin travmatik və ya zəhərli zədələnmədən sonra bərpa etmək qabiliyyəti indi məlumdur. Göstərilmişdir ki, qaraciyərin reparativ regenerasiyası zamanı hepatosit hovuzunun doldurulması təkcə hepatositlərin mitoz bölünməsi yolu ilə deyil, həm də onların regional kök hüceyrələrdən əmələ gəlməsi ilə baş verir. Bu hüceyrələrin fəaliyyəti qaraciyər hüceyrələrinin qarşılıqlı əlaqəsini normallaşdırmağa və zədələnmiş qaraciyərdə bərpaedici regenerasiya proseslərini yenidən təşkil etməyə yönəldilmişdir^[3]. Hesab olunur ki, otoloji sümük iliyindən mezenximal stromal hüceyrələrin istifadəsi qaraciyərin və hepatobiliar zonanın digər orqanlarının bərpaedici cərrahiyyəsi üçün ən perspektivli strategiyadır.

Qaraciyərin regenerasiyasını dəstəkləyən yeni amillərdən biri xolangiositlərdir (öd yollarının epitel hüceyrələri) ağır zədələnmə zamanı hepatositlərə differensiallaşır, hepatositlərin proliferasiyasının aktivləşməsinə və kök hüceyrələrin zədələnmiş nahiyəyə miqrasiyasına təsir göstərir. qaraciyərin bərpasının regenerativ üsullarında istifadə üçün yeni mexanizmlər açır^[4]. Клиническое использование клеточных технологий возможно для восстановительной хирургии при травмах общего желчного протока, в случаях, когда выполнение реконструктивной операции невозможно в силу различных причин^[5]. Müxtəlif səbəblərə görə rekonstruktiv cərrahiyyənin mümkün olmadığı hallarda ümumi öd axarının zədələnmələrində rekonstruktiv cərrahiyyə üçün hüceyrə texnologiyalarının kliniki istifadəsi mümkündür.

İstinadlar

↑ Wong, V. W., Wan, D. C., Gurtner, G. C., & Longaker, M. T. (2012). Regenerative surgery: tissue engineering in general surgical practice. World journal of surgery, 36(10), 2288—2299. doi: 10.1007/s00268-012-1710-1 Arxivləşdirilib 2018-06-13 at the Wayback Machine
↑ Севастьянов, В. И. (2009). Биоматериалы, системы доставки лекарственных веществ и биоинженерия. Вестн. трансплантологии и искусственных органов. Т. XI. 2009. № 3 С. 69-80. doi: 10.15825/1995-1191-2009-3-69-80
↑ Lyundup A.V., Onishchenko N.A., Krasheninnikov M.E., Shagidulin M.Y. Role of liver sinusoidal cells and bone marrow cells in realization of regenerative strategy of normal and damaged liver. 12 (Russian Journal of Transplantology and Artificial Organs). 2010. 78–85.
↑ Raven A.; və b. Cholangiocytes act as facultative liver stem cells during impaired hepatocyte regeneration. 547 (Nature). 2017. 350–354. (#explicit_et_al)
↑ Дюжева Т.Г., Люндуп А.В., Клабуков И.Д., Чвалун С.Н., Григорьев Т.Е., Шепелев А.Д., Тенчурин Т.Х., Крашенинников М.Е., Оганесян Р.В. Перспективы создания тканеинженерного желчного протока // Гены и клетки . 11. № 1. 2016. 43—47. ISSN 313-1829 (#bad_issn).

Ədəbiyyat

Giatsidis, G., Dalla Venezia, E., & Bassetto, F. (2013). The role of gene therapy in regenerative surgery: updated insights. Plastic and reconstructive surgery, 131(6), 1425—1435. doi: 10.1097/PRS.0b013e31828bd153
Lim, M. L., Jungebluth, P., Ajalloueian, F., Friedrich, L. H., Gilevich, I., Grinnemo, K. H., … & Caplan, A. L. (2013). Whole organ and tissue reconstruction in thoracic regenerative surgery. In Mayo Clinic Proceedings (Vol. 88, No. 10, pp. 1151—1166). doi: 10.1016/j.mayocp.2013.03.011
Moran, C. J., Barry, F. P., Maher, S. A., Shannon, F. J., & Rodeo, S. A. (2012). Advancing regenerative surgery in orthopaedic sports medicine: the critical role of the surgeon. The American journal of sports medicine, 40(4), 934—944. doi: 10.1177/0363546511426677

[1] Wong, V. W., Wan, D. C., Gurtner, G. C., & Longaker, M. T. (2012). Regenerative surgery: tissue engineering in general surgical practice. World journal of surgery, 36(10), 2288—2299. doi: 10.1007/s00268-012-1710-1 Arxivləşdirilib 2018-06-13 at the Wayback Machine

[2] Севастьянов, В. И. (2009). Биоматериалы, системы доставки лекарственных веществ и биоинженерия. Вестн. трансплантологии и искусственных органов. Т. XI. 2009. № 3 С. 69-80. doi: 10.15825/1995-1191-2009-3-69-80

[3] Lyundup A.V., Onishchenko N.A., Krasheninnikov M.E., Shagidulin M.Y. Role of liver sinusoidal cells and bone marrow cells in realization of regenerative strategy of normal and damaged liver. 12 (Russian Journal of Transplantology and Artificial Organs). 2010. 78–85.

[4] Raven A.; və b. Cholangiocytes act as facultative liver stem cells during impaired hepatocyte regeneration. 547 (Nature). 2017. 350–354. (#explicit_et_al)

[5] Дюжева Т.Г., Люндуп А.В., Клабуков И.Д., Чвалун С.Н., Григорьев Т.Е., Шепелев А.Д., Тенчурин Т.Х., Крашенинников М.Е., Оганесян Р.В. Перспективы создания тканеинженерного желчного протока // Гены и клетки . 11. № 1. 2016. 43—47. ISSN 313-1829 (#bad_issn).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]