Riskin neytrallığı

Riskin neytrallığı (ing. Risk neutral preferences) — maliyyə və iqtisadiyyat sahəsində fərdlərin və ya şirkətlərin riskə qarşı münasibətini təsvir edən anlayışdır. Riskə neytral yanaşma zamanı şəxs və ya təşkilat, gəlirin ehtimal olunan orta dəyərinə (expected value) əsaslanaraq qərarlar qəbul edir və riskdən qaçmaq və ya əlavə gəlir üçün daha böyük risklər almaq kimi davranış sərgiləmir.^[1]

Xüsusiyyətləri

Riskə neytral şəxs üçün gəlirin dəyişkənliyi və ya qeyri-müəyyənliyi əhəmiyyətli deyil. Onlar yalnız gözlənilən gəliri qiymətləndirir. Məsələn, 50% ehtimalla 100 AZN və ya 50% ehtimalla 0 AZN qazanmaq riskinə baxmayaraq, bu şəxs üçün orta gəlir (50 AZN) əsas qərar meyarıdır. Risk neytral insanlar nə riskdən qaçmağa (risk averse), nə də daha yüksək gəlir üçün risk almağa (risk seeking) meyllidirlər. Onlar üçün sabit gəlirli alternativ (məsələn, 50 AZN sabit gəlir) ilə riskli alternativ (50% ehtimalla 100 AZN) arasında heç bir fərq yoxdur. Risk neytral yanaşma maliyyə bazarlarında aktivlərin qiymətinin müəyyənləşdirilməsində mühüm rol oynayır. Məsələn, opsionların qiymətləndirilməsi üçün "risk neytral ehtimalı" anlayışı istifadə olunur.^[2] Risk neytrallığı maliyyə modellərində tez-tez fərziyyə kimi istifadə olunur, çünki bu, qiymətləndirməni və modelləri sadələşdirir.

Risk neytrallığı, riskdən qaçma və riskə meyllilik

Riskə qarşı fərqli münasibətlər aşağıdakı kimi müqayisə olunur:^[3]^[4]

Xüsusiyyət	Risk Neytrallığı	Riskdən Qaçma	Riskə Meyllilik
Gözlənilən dəyər	Əsas qərar meyarıdır	Əlavə gəlir üçün təhlükəsizlik tələb edir	Yüksək gəlir üçün risk almağa üstünlük verir
Riskin dəyişkənliyi	Əhəmiyyətsizdir	Mənfi təsir göstərir	Müsbət təsir göstərir
Nümunə davranış	Sabit gəlir və riskli gəliri bərabər qiymətləndirir	Riskdən qaçır	Daha böyük gəlir üçün risk qəbul edir

Praktik nümunə

Bir investorun qarşısında iki seçim var:

Sabit olaraq 100 AZN qazanmaq.
50% ehtimalla 200 AZN və 50% ehtimalla 0 AZN qazanmaq.

Riskdən qaçan şəxs: Birinci seçimi seçər, çünki zəmanətli gəlir istəyir.
Riskə meylli şəxs: İkinci seçimi seçər, çünki böyük gəlir ehtimalını üstün tutur.
Risk neytral şəxs: Hər iki seçimi bərabər qiymətləndirər, çünki hər iki seçimdə gözlənilən gəlir 100 AZN-dir.

Həmçinin bax

Gözlənən fayda nəzəriyyəsi

İstinadlar

↑ Sandmo, Agnar. "On the theory of the competitive firm under price uncertainty," American Economic Review 61, March 1971, 65-73.
↑ Edwin J. Elton and Martin J. Gruber , "Modern portfolio theory, 1950 to date", Journal of Banking and Finance 21, 1997, 1743-1759.
↑ Markowitz, H.M. Portfolio Selection: Efficient Diversification of Investments, 1959. New York: John Wiley & Sons. http://cowles.econ.yale.edu/P/cm/m16/index.htm. (reprinted by Yale University Press, 1970, ISBN 978-0-300-01372-6; 2nd ed. Basil Blackwell, 1991, ISBN 978-1-55786-108-5)
↑ Merton, Robert. "An analytic derivation of the efficient portfolio frontier," Journal of Financial and Quantitative Analysis 7, September 1972, 1851-1872.

[1] Sandmo, Agnar. "On the theory of the competitive firm under price uncertainty," American Economic Review 61, March 1971, 65-73.

[2] Edwin J. Elton and Martin J. Gruber , "Modern portfolio theory, 1950 to date", Journal of Banking and Finance 21, 1997, 1743-1759.

[3] Markowitz, H.M. Portfolio Selection: Efficient Diversification of Investments, 1959. New York: John Wiley & Sons. http://cowles.econ.yale.edu/P/cm/m16/index.htm. (reprinted by Yale University Press, 1970, ISBN 978-0-300-01372-6; 2nd ed. Basil Blackwell, 1991, ISBN 978-1-55786-108-5)

[4] Merton, Robert. "An analytic derivation of the efficient portfolio frontier," Journal of Financial and Quantitative Analysis 7, September 1972, 1851-1872.

[1]

[2]

[3]

[4]