Romeo və Cülyetta

Romeo və Cülyetta (ing. The Most Excellent and Lemantable Tragedy of Romeo and Juliet) — İngilis dramaturqu Vilyam Şekspirin yazdığı bir əsərdir.İngilis ədəbiyyatının klassiklərindən biri olan əsər, müəllifin ən məşhur pyeslərindən biridir. Əsərin 1591–1596-cı illərdə yazıldığı güman edilir. Dünya ədəbiyyatında klassik bir mövzu olan bir -birini sevən iki düşmən ailənin gənclərinin sevgi macərasından bəhs edir.Hekayənin mənbəyi İngilis şairi Artur Broukun 1562-ci ildə nəşr olunan "Romeo və Cülyettanın faciəli hekayəsi" uzun şeirinə əsaslanır. Şekspir bir çox köməkçi personajla hekayəni inkişaf etdirdi, onu orijinal bir əsər halına gətirdi. Əsər ilk dəfə 1594-cü ildə səhnələşdirilmişdir. Opera, balet və kino üçün dəfələrlə uyğunlaşdırılmışdır.

Romeo və Cülyetta
Yazıçı	Uilyam Şekspir
Orijinal dili	ingilis dili
Mövzu	qadağan sevgi[d]
Janr	faciə, melodram
Mövzudakı hadisənin yeri	Verona, Mantuya
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Obrazlar

Veronadakı monarx ailəsi

• Şahzadə Eskal: Şahzadə (Verona şəhər-dövlətinin hökmdarı)
• Count Count: Şahzadə Eskalın yaxın qohumu (Cülyetta ilə evlənmək istəyir)
• Merkusio: Romeonun dostu Şahzadə Eskalın yaxın qohumu

Kapuletti sülaləsi

• Lord Kapulet: Capulet sülaləsinin başçısı
• Lord Kapuletin Arvadı: Capulet sülaləsinin başçısı
• Cülyetta: Kapuletin 13 yaşlı qızı (Əsərin 2 vacib rolundan biri)
• Tibalt: Cülyettanın əmisi oğlu və Lord Capuletin həyat yoldaşının qardaşı oğlu
• Vali: Cülyettanın gəlini və sirdaşı
• Rosalin: Lord Capulet'in qardaşı qızı və əvvəlcə Romeonun böyük sevgisi
• Piter, Samson və Qreqori: Lord Capuletin evindəki xidmətçilər

Montekki sülaləsi

• Lord Montekki: Montague sülaləsinin başçısı
• Lord Montekkinin həyat yoldaşı: Montague sülaləsinin başçısı
• Romeo: Lord Montaqanın 17 yaşlı oğlu. (Əsərin ən vacib 2 rolundan biri)
• Benvolio: Romeonun əmisi oğlu və ən yaxın dostu
• Abram və Baltazar: Lord Montegue'nin evindəki xidmətçilər

Digərləri

• Keşiş Lorenso: Franciscan məzhəbi keşişi. Romeonun sirdaşı
• Keşiş Covanni: Keşiş Laurence -in Romeoya məktubunu çatdıran
• Əczaçı: Romeoya zəhər satan
• Xor: 1-ci və 2-ci hissə girişlərində "giriş" mətnlərini oxuyanlar

Mövzu və süjet

İtaliyanın Verona şəhər dövlətinin zəngin və zadəgan ailələrindən olan Montekki və Kapuletti ailələri arasında keçmiş illərə aid bir düşmənçilik var. Oyun bu ailələrə mənsub iki qrup gəncin küçə davası ilə başlayır. Şəhər mühafizəçiləri mübarizəni dayandırır və Verona hökmdarı Şahzadə Eskal, iki qrup arasında yenidən döyüş olacağı təqdirdə onların liderinin edam ediləcəyini söyləməklə hədələyir. O günlərdə Kapuletti ailə evinin bağçasında bir maskarad keçirilir. Lord Kapuletti, eyni zamanda, qızı Cülyettaya layiq olan Qraf Parisi də maskarada dəvət edir. Montekki ailəsinin bir üzvü olan Romeo da gizli olaraq bu gecəyə qatılır. Romeo, Kapulettinin qardaşı qızlarından Rosalin adlı bir qıza aşiq olur, ancaq Rosalin onu rədd edir. Romeonun dostu Benvolio, Romeoya qıza yaxınlaşıb qəlbini ona açması üçün maskarada gizlicə qatılmasına kömək edir. Lakin balda Romeo Kapulettinin 13 yaşlı qızı Cülyettanı görür və ona aşiq olur. Cülyetta da Romeonun hisslərinə cavab verir. Əsərin ən əhəmiyyətli səhnəsi sayılan "balkon səhnəsi" yaşanır. Ulduzlu gecədə Cülyetta balkonda, Romeo isə balkonun altındadır. Həmin ulduzlu gecədə birbirilərinə olan duyğularını etiraf edirlər. O gecədən sonra Romeo hər gecə balkondan gizlicə Cülyettanın otağına girir. Cülyettanın dayəsi iki sevgilinin xəbərləşməsini təmin edir. Cütlük evlənmək qərarına gəlir. Möhtərəm Lorenso gizli olaraq iki gənci evləndirir. Qısa müddət sonra Cülyettanın əmisi oğlanlarından biri Tibalt, Romoeonun gizli şəkildə maskarada gəldiyini öyrənir və onu təhqir edərək duelə çağırır. Romeo artıq qohumu gördüyü Tibaltla döyüşmək istəməsə də, Romeonun dostu Merkusio təhqirləri həzm edə bilmir və dueli qəbul edir. Romeo mübarizəni bölməyə çalışarkən Merkusio ölümcül yaralanır. Qəzəblənən Romeo Tibaltı öldürür. Bunun üzərinə Verona şahzadəsi Eskal Romeonu Mantuyaya sürgün etdirir. Romeo qaçır və gecəni Cülyettanın otağında keçirir, sonra isə sürgün edildiyi Mantuyaya gedir. Ailəsi Cülyetta və Qraf Parisin evlənməsi üçün hazırlıqlara başlayır. Cülyetta bu arzuolunmaz evlilikdən qurtulmaq üçün keşiş Lorenosonun yanına gedir. Kahin ona qırx saat ölü görünəcək bir iksir verir. Kahin Romeoya vəziyyəti izah edən bir məktub yazır. Lakin məktub Romeoya vaxtında çatmır. Cülyetta iksiri içir və ailəsi onun öldüyünü düşünür və dəfn edir. Romeo qulluqçusu Baltazardan Cülyettanın öldüyünü eşidəndə özünü Cülyettanın məzarında öldürməyi planlaşdırır və özü ilə zəhər alaraq gizli şəkildə Veronaya qayıdır. Cülyettanın məzarına çatan Romeo orada Qraf Parislə görüşür. Bir-birləri ilə döyüşə girirlər, Paris ölür. Sonra Romeo Cülyettanın yanında yatır, zəhəri içir və ölür. Rahib Lorenso qəbiristanlığa gəlir və Cülyettanı oyadır. Romeonun öldüyünü görən Cülyetta Romeonun xəncərini alıb özünü öldürür. Əvvəldən axıra qədər yeganə şahid olan Möhtərəm Lorenso ailələrə baş verən hər şeyi danışır və bundan sonra iki ailə arasındakı düşmənçilik sona çatır.

Filmə uyğunlaşmalar

Romeo və Cülyetta pyesi bu günə qədər çox sayda peşəkar və həvəskar dünya teatr səhnələrində səhnələşdirilmişdir. Bundan başqa, 40 -a yaxın fərqli film bu mövzuya toxunmuşdur. Onların arasında aşağıdakılar diqqət çəkir:

• 1908 — Romeo və Cülyetta, AND -da Vitagraph Studios tərəfindən istehsal olunan səssiz film. Rejissor: J.Stüart Blekton. Baş Rollarda: Paul Panzer (Romeo) və Florence Lawrence (Cülyetta).
• 1936 — Romeo və Cülyetta. Hollivud istehsalı. İstehsalçı: Irving Thalberg. Rejissor: George Cukor. Baş Rollarda: Norma Shearer (Juliet) və Leslie Howard (Romeo)
• 1968 — Romeo və Cülyetta. İtalyan istehsalı. Rejissor: Franco Zeffirelli. Baş Rollarda: Olivia Hussey (Juliet) və Leonard Whiting (Romeo) Kostyumlar Oskar mükafatı qazandı
• 1996 — Romeo + Cülyetta. ABŞ-də müasir və kostyum ilə hazırlanmışdır. Rejissor: Baz Luhrman. Leonardo DiKaprio (Romeo) və Claire Danes (Cülyetta)
• 2010- Letters to Juliet (Cülyettaya məktublar)

Musiqi

Romeo və Cülyettadan uyğunlaşdırılmış ən az 24 operanın olduğu bildirilir. Bunlardan birincisi, singspiel şəklində, 1776-cı ildə Alman librettosuna görə çex bəstəkarı "Georg Benda" tərəfindən hazırlanmışdır. Romeo və Cülyettadan uyğunlaşdırılmış digər tanınmış musiqi əsərlərini belə ümumiləşdirmək olar:

• 1839 — Hector Berliozun simfonik kompozisiyası Romeo və Cülyetta
• 1867 — Charles Gounodun Romeo və Juliette operasının ilk tamaşası
• 1869 — Pyotr İliç Çaykovskinin "Romeo və Cülyetta" simfonik şeirinin premyerası.
• 1936 — Sergey Sergevic Prokofyevin "Romeo və Cülyetta" baletinin ilk tamaşası