Söz ailəsi

	Dilçilik
	Dünya dilləri
	Nəzəri linqvistika
	Fonologiya Morfologiya Sintaksis Semantika Praqmatika Koqnitiv dilçilik Generativ linqvistika
	Deskriptiv linqvistika
	Antropoloji linqvistika Təkamül linqvistikası (müqayisəli-tarixi; dilçilik, etimologiya) Fonetika Sosiolinqvistika
	Tətbiqi dilçilik
	Kompüter dilçiliyi Kriminalistika Dilin mənimsənilməsi Dil qiymətləndirməsi Dil inkişafı Preskriptivizm Antropoloji linqvistika Neyrolinqvistika Psixolinqvistika Stilistika
	Digərləri
	Ədəbiyyat Oxuma Linqvistik tipologiya Linqvistikanın tarixi Dilçilərin siyahısı Dünya dilləri Həll olunmamış problemlər
	Portal:Linqvistika
	b; m; r;

Söz ailəsi — Dilçilikdə söz ailəsi eyni kökdən yaranan, bir-biri ilə mənaca bağlı və oxşar quruluş xüsusiyyətlərinə malik olan sözlər qrupuna deyilir. Söz ailəsindəki bütün sözlər eyni kök morfem əsasında qurulur və müxtəlif şəkilçilər əlavə olunaraq yeni mənalar daşıyan sözlər yaradılır.^[1]

Söz ailəsinin xüsusiyyətləri

Eyni kökdən yaranmada söz ailəsindəki bütün sözlər eyni kökə əsaslanır. Məsələn, gül kökü əsasında: Gül (bitki adı), Güllük (çiçəklik yer), Güllər (çoxlu çiçək), Gülmək (hərəkət), Gülüş (gülməyin təsiri). Morfoloji yaradılmada şəkilçilərin kökə əlavə olunması ilə yeni sözlər yaranır. Məsələn: oxu → oxucu → oxumaq → oxunan.

Mənaca əlaqə

Eyni kökdən yaranan sözlər arasında mənaca əlaqə olur. Bu əlaqə onların eyni bir sahəyə aid olduğunu göstərir. Məsələn: su (maye) → sulu (mayeli) → susuz (maye olmayan).^[2] Leksik və qrammatik inkişaf zamanı kök sözün mənası yeni yaranan sözlərdə genişlənə və ya spesifikləşə bilər.

Söz ailəsinin əhəmiyyəti

Söz ailələri dil öyrənənlərə eyni kökdən yaranan sözlər arasında əlaqəni anlamağa və lüğətlərini genişləndirməyə kömək edir.^[3] Yeni sözlərin yaradılmasında əsas mexanizmlərdən biridir. Məsələn, texnologiya ilə bağlı yeni terminlər də adətən mövcud köklərə şəkilçilərin əlavə olunması ilə yaranır. Mənaca dərinlik dedikdə bir kök üzərində qurulan söz ailələri dilin zənginliyini və mənaca çoxşaxəliliyini göstərir. Sözün kökü dilin mənşəyini göstərir, yeni sözlər yaratmağa imkan verir. Şəkilçilər isə sözün mənasını və qrammatik formasını dəyişdirərək yeni mənalar yaradır. Söz ailəsi dilin inkişafında və zənginləşməsində mühüm rol oynayır. Söz ailələri dilin quruluşunu, mənasını və inkişaf mexanizmini başa düşmək üçün vacibdir. Həm nitq mədəniyyətinin inkişafında, həm də dilçilik tədqiqatlarında əhəmiyyətli rol oynayır. Bu konsept vasitəsilə dilin leksik sərvəti daha yaxşı anlaşılır və zənginləşdirilir.

Həmçinin bax

Leksem

İstinadlar

↑ "Word family Definition & Meaning - Merriam-Webster". 2022-07-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-17.
↑ Nagy, William E.; Diakidoy, Irene-Anna N.; Anderson, Richard C. "The Acquisition of Morphology: Learning the Contribution of Suffixes to the Meanings of Derivatives". Journal of Reading Behavior (ingilis). 25 (2). June 1993: 155–170. doi:10.1080/10862969309547808. ISSN 0022-4111.
↑ Schmitt, Norbert; Meara, Paul. "Researching Vocabulary Through a Word Knowledge Framework". Studies in Second Language Acquisition (ingilis). 19 (1). March 1997: 17–36. doi:10.1017/S0272263197001022. ISSN 0272-2631.

[1] "Word family Definition & Meaning - Merriam-Webster". 2022-07-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-17.

[2] Nagy, William E.; Diakidoy, Irene-Anna N.; Anderson, Richard C. "The Acquisition of Morphology: Learning the Contribution of Suffixes to the Meanings of Derivatives". Journal of Reading Behavior (ingilis). 25 (2). June 1993: 155–170. doi:10.1080/10862969309547808. ISSN 0022-4111.

[3] Schmitt, Norbert; Meara, Paul. "Researching Vocabulary Through a Word Knowledge Framework". Studies in Second Language Acquisition (ingilis). 19 (1). March 1997: 17–36. doi:10.1017/S0272263197001022. ISSN 0272-2631.

[1]

[2]

[3]