Sünbülvari qarğaotu
Sünbülvari qarğaotu (lat. Actaea spicata) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin qaymaqçiçəyikimilər fəsiləsinin qarğaotu cinsinə aid bitki növü [2].
| Sünbülvari qarğaotu | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Cins: Növ: Sünbülvari qarğaotu |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Botaniki təsviri
redaktəÇoxillik, 70 sm hünd.-də, qalın, çoxşişli kökümsovlu bitkidir. Gövdəsi düz, əsasından tünd, uzunsov pulcuqlarla örtülmüşdür. Yarpaqları iri, lələkvari yarpaqcıqlı, iki-üçqat bölümlüdür. Yarpaqcıqlar enli-oval, küt və ya qısa uclu, kənarları boyunca kəsikli və iti dişciklidir. Çiçəkləri 3–4 mm uz.-da, ağ rəngli, oval salxıma yığılmışdır. Ləçəklər oval, dırnağa qədər daralmış, demək olar ki, yumurtalığa bərabərdir. Meyvəsi giləmeyvəşəkilli, şarvari, qara rənglidir [3].
Yayılması
redaktə
Dünyada: Əfqanıstan, Albaniya, Avstriya, Baltikyanı ölkələr, Belarus, Belçika, Bolqarıstan, Rusiya, Çexiya, Slovakiya, Danimarka, Himalay, Finlandiya, Fransa, Almaniya, Böyük Britaniya, Yunanıstan, Macarıstan, İran, İtaliya, Qazaxıstan, Krım, Nepal, Niderland, Şimali Qafqaz, Norveç, Pakistan, Polşa, Rumıniya, İspaniya, İsveç, İsveçrə, Cənubi Qafqaz, Türkiyə, Ukrayna [4]. Azərbaycanda: Böyük Qafqaz (Quba), BQ qərbi, Kiçik Qafqaz şimal, mərkəz, cənub (Laçın) [3].
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri
redaktəÇiçəkləmə və meyvələmə may-iyun aylarına təsadüf edir. Orta və yuxarı dağ qurşaqlarında yayılır. Mezofit, işıqsevən bitkidir [5].
Növün istifadə sahəsi
redaktəDərman kimi: Ənənəvi olaraq revmatizm və oynaq ağrılarını müalicə etmək üçün, qut simptomlarını yüngülləşdirmək üçün, oynaq ağrısı, revmatizm və menstrual narahatlıq kimi vəziyyətlərdə homeopatiyada istifadə olunur. İltihab əleyhinə xüsusiyyətlərinə görə xaricə tətbiq etmək üçün məlhəm və ya təpitmə şəklində tətbiq olunur. Yarpaqları C vitamini ilə zəngindir [6].
Xoşagəlməz qoxulu zəhərli bitkidir. Meyvələrindən boya alınır. Dekorativ məqsədlə istifadə oluna bilər.
Sinonimləri
redaktəHomotipik sinonimlər
redaktəActaea christophoriana Gouan
Actaea corymbosa Stokes
Actaea nigra (L.) G. Gaertn., B. Mey. & Scherb.
Actaea spicata var. nigra L.
Actaea spicata subsp. nigra Ehrh.
Actaea vulgaris Spach
Christophoriana spicata (L.) Moench
İstinadlar
redaktə- ↑ Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 504.
- ↑ "Actaea spicata L. | Plants of the World Online | Kew Science". Plants of the World Online (ingilis). İstifadə tarixi: 2024-12-26.
- ↑ 1 2 Флора Азербайджана род: Actaea L. / Обр.: Р. Рзазаде. – Баку: АН. Азерб. ССР. т. 4. – 1953. – с. 39-40.
- ↑ "Actaea spicata L. | Plants of the World Online | Kew Science". Plants of the World Online (ingilis). İstifadə tarixi: 2024-12-26.
- ↑ Hassler, M. & Muer, T. (2022). Flora Germanica: alle Farn- und Blütenpflanzen Deutschlands in Text und Bild 1: 1-864. Verlag Regionalkultur, Uberstadt-Weiher.
- ↑ "Actaea Spicata 200, Actaea Spicata 30 Uses & Side Effects" (ingilis). 2024-03-28. İstifadə tarixi: 2024-12-26.