Səadat Həsən Manto
Səadət Həsən Manto (urd dilində سعادت حسن منٹو, ingiliscə Saadat Hasan Manto; d. 11 may, 1912-ci il, Sambrala, Britaniya Hindistanı — ö.18 yanvar, 1955-ci il, Lahor, Pakistan) — Hind-Pakistan jurnalisti, dramaturqu, ssenaristi, tərcüməçi və rəssamı. Milliyyətcə kəşmirlidir. Bir povest, 22 hekayələr toplusu, 5 radiopyesin, 3 esse toplusunun, bir sıra məqalə və kinossenarilərin və 2 eskiz albomunun müəllifidir. Yazıçının məşhur hekayələri "Yeni qanun", "Səs", "Təhqir", "Mozel", "Qoxu", "Soyuq ət", "Tobatek Sinq" və b. əsərlərdir. Urdu dilində yazıb. 6 dəfə ədəbsizlikdə ittiham olunubː 3 dəfə Birtaniya Hindistanınıda, 3 dəfə də Pakistanda. Hər dəfəsində də bəraət alıb. Pakistanın ali dövlət mükafatı - Nişan-e İmtiyaz ilə təltif olunub.[3]
| Səadat Həsən Manto | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 11 may 1912[1][2] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 18 yanvar 1955[1][2] (42 yaşında) |
| Vəfat səbəbi | qaraciyər sirrozu |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | ssenarist, jurnalist, tərcüməçi, yazıçı, hekayə yazıçısı[d] |
| Fəaliyyət illəri | 1934–18 yanvar 1955 |
| Əsərlərinin dili | Urdu dili |
| Mükafatları |
 |
Haqqında redaktə
Səadət Həsən Manto 11 may, 1912-ci ildə Amritsar yaxınlığında Sambralda anadan olub. Hüquqşünas ailəsində anadan olub. Əcdadları İslamı qəbul edən kəşmirli panditlər idi. Əvvəlcə yerli ibtidai və orta məktəbdə təhsil alıb, daha sonra ali cəmiyyət təmsilçiləri üçün müsəlman orta məktəbində təhsilini davam etdirib. O, Qulam Həsən Mantonun ailəsində kiçik övlad idi və onun ikinci həyat yoldaşı Sərdar Bəyim idi. Ailə ənənəsinə davam etdirərək böyük qardaşından sonra vəkil vəzifəsini seçməli idi, lakin onun ədəbi yaradıcılıq qabiliyyəti daha əvvəl meydana çıxdı.
1931-ci ildə Amritsarda Hindu sabha humanitar fakültəsinə qəbul olur. Urdu dilini zəif bildiyinə görə qəbul imtahanını 3-cü dəfədən verə bilmişdi. Ailəsinin danışıq dili olan Pəncabi dilini daha yaxşı bilirdi. İngilis və hind dillərini də bilirdi. Kollecdə təhsil alarkən yerli solçu qəzet - Müsavatın dəvəti ilə 1933-cü ilin martında Amritsara gələn jurnalist və yazıçı publisist Əbdül Bari Aliq ilə tanış olur. Əbdül Bari Aliq onda nəinki Britaniya Hindistanında urdu və ingilis dillərində çap olunan rus və fransız yazıçılarının yaradıcılığına maraq oyatdı, o həm də onun müstəqil ədəbi fəaliyyətinin ortaya çıxmasına vəsilə oldu.
Xəstəliyi və ölümü redaktə
Yazıçının gənclikdən içmək vərdişi alkoqalizmə çevrildi. 1951-ci ilin əvvəllərində keçirdiyi vəziyyətə görə psixiatrik xəstəxanada müaəlicə almağa başlayır. Müalicə effektiv olur. həmin ilin oktyabrında yeni toplusu olan "Yezid" əsərini yazır. Daha sonra yenidən içkiyə aludə olur. 1953-cü ilin avqustunda ona qaraciyər sirrozu diaqnozu qoyulur. Onun xəstəliyindən bəzi yazıçılar istifadə edərək qanorar dəyərində olan əsərləri özləri üçün bir şüşə spirtli içkiyə yazdırmışdılar. Səadət Həsən Manto 18 yanvar, 1955-ci ildə qaraciyər sirrozundan 42 yaşında vəfat edir. Ölümü ilə dul qadınını 3 azyaşlı qız uşağı ilə tək qoyur. Onu Lahorda Miyani Sahab qəbristanlığında dəfn edirlər. Onun məzarı üzərində qoyulan epitafiyada bu sözlər öz əksini tapıbː "Bu - Səadət Həsən Mantonun qəbirüstü başdaşı indi də onun adının dünya dini löhvələri üzərində təkrarsız söz hesab edir". Baş daşı özü tərəfindən ölümündən bir müddət əvvəl hazırlanmışdır.[3]
Xarici keçidlər redaktə
- Britannica - Saadat-Hasan-Manto South Asian arts
İstinadlar redaktə
- ↑ 1 2 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 Sadat Hasan Manto // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- ↑ 1 2 Jesse Russell, Ronald Cohn. Saadat Hasan Manto. Book on Demand, 2012, 92 p.