Sadıq Sadıqzadə
Sadıq İsmayıl oğlu Sadıqzadə (29 dekabr 1917, Ordubad – 3 noyabr 1988) — elmlər doktoru, II Dünya müharibəsi iştirakçısı.
| Sadıq Sadıqzadə | |
|---|---|
| Sadıq İsmayıl oğlu Sadıqzadə | |
 | |
| Doğum tarixi | 29 dekabr 1917 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 3 noyabr 1988 (70 yaşında) |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Elmi dərəcəsi | kimya üzrə texnika doktoru |
| Elmi adı | professor |
| Təhsili | |
Həyatı
redaktəSadıq İsmayıl oğlu Sadıqzadə 1917-ci il dekabrın 29-da Ordubad şəhərində anadan olmuşdur. 1926-cı ildə Ordubad yeddiillik məktəbinin birinci sinifinə daxil olmuş və oranı 1932-ci ildə bitirdikdən sonra Bakı şəhərində N.Nərimanov adına Sənaye Texnikumunun (ST) kimya bölməsinə qəbul olmuşdur. 1937-ci ildə ST-ni qurtardıqdan sonra Azərbaycan Dövlət Universitetinin (ADU) kimya fakültəsinin birinci kursuna qəbul olunmuşdur. 1939-46-cı illərdə Hərbi Dəniz Donanmasında qulluq etmişdir. Hərbidən tərxis edildikdən sonra yenidən ADU-nun kimya fakültəsinin III kursuna bərpa edilmiş və 1949-cu ildə oranı bitirmişdir. Həmin ildə Azərbaycan Elmlər Akademiyası (EA) Kimya İnstitutunun (Kİ) aspiranturasına daxil olmuş və dissertasiya işini yerinə yetirmək üçün SSRİ EA Ümumi Kimya İnstitutuna (ÜKİ) (Moskva ş.) ezam edilmişdir.
Elmi fəaliyyəti
redaktəS.İ.Sadıqzadə 1953-cü ildə kimya elmləri namizədi elmi dərəcəsi almaq üçün “Bir sıra silisium tərkibli karbohidrogenlərin sintezi və reaksiyaları” mövzusunda dissertasiya işini müdafiə etmişdir. Həmin il Kİ-də böyük elmi işçi vəzifəsinə seçilmiş və yenidən SSRİ EA ÜKİ-yə ezam edilmişdir. 1962-ci ildə Moskvada ÜKİ-nin Elmi Şurasında kimya elmləri doktoru dərəcəsi almaq üçün “Katalitik üsulla karbofunksional qruplu silisium-üzvi birləşmələrin sintez üsulları” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 1965-ci ildə “Üzvi kimya” ixtisası üzrə professor adına layiq görülmüşdür. Professor S.İ.Sadıqzadə 1959-65-ci illər Azərbaycan EA Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunda (NKPİ) “Polimerlərin kimyası” şöbəsinə və “Sintetik kauçukun kimyası” laboratoriyasına rəhbərlik etmişdir. 1965-73-cü illərdə isə o, Azərbaycan EA NKPİ-nin Sumqayıt Filialının direktoru işləmiş və həmçinin “Epoksid birləşmələrinin kimyası” laboratoriyasının rəhbəri olmuşdur.
1964-70-ci illərdə professor S.İ.Sadıqzadə elmi-tədqiqatla yanaşı pedaqoji işlə də məşğul olaraq, Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasının kimya-texnologiya fakültəsində “YMB kimyası” kafedrasının müdiri (1964-67-ci illər) və professoru (1967-70-ci illər) vəzifəsində işləmişdir.
Sadıq müəllim 1973-cü ildən tamamilə pedaqoji işə keçmiş və 1973-75-ci illərdə Azərbaycan Texniki Universitetində, 1976-88-ci illərdə isə Azərbaycan İnşaat Mühəndisləri İnstitutunda “Ümumi kimya” kafedrasına rəhbərlik etmişdir.
Professor S.İ.Sadıqzadə polufunksional silisium-üzvi, epoksid və yüksəkmolekullu birləşmşlərin sintezi və onların reaksiyayagirmə qabiliyyətinin tədqiqi sahəsində geniş elmi-tədqiqat işləri aparan görkəmli alim idi. Onun tərəfindən silisium-üzvi birləşmələrin alınmasının səmərəli üsulları işlənib hazırlanmış və sənayedə tətbiq edilmişdir. Betta-sianetiltrixlorsilanın alınma üsulu onun rəhbərliyi ilə işlənib hazırlanmışdır və sənayedə istehsal olunaraq yüksək keyfiyyətli siloteksolit və siloksan kauçukların alınmasında xammal kimi işlədilir. Tərkibində qoşulmuş sistem olan doymamış karbohidrogenlərin sililləşmə reaksiyası professor S.İ.Sadıqza¬dənin adı ilə bağlıdır. Alınmış birləşmələr istiyədavamlı polimerlərin alınması üçün çox mühüm xammal kimi tətbiq edilir. Onun rəhbərliyi ilə çoxfunksiyalı sənaye polimerlərin modifikasiyası sahəsində də geniş tədqiqat işləri aparılmışdır.
Sadıq müəllimin epoksid birləşmələrinin sintezi və xassələrinin öyrənilməsi sahəsində tədqiqatları xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Epoksid birləşmələrin alınması üçün epixlorhidrin və epoksipropanın elektrokimyəvi yolla sintez üsulu işlənib hazırlanmış və sənaye üçün tövsiyə edilmişdir. Etilbenzolun stirola dehidrogenləşdirilməsi üçün K-93 katlizatoru işlənib hazırlanmış və sənayedə tətbiq olunmuşdur.
Professor S.İ.Sadıqzadənin element-üzvi, YMB, üzvi kimya və neft-kimya sintezi sahəsində apardığı elmi-tədqiqat işləri 5 monoqrafiya və dərslikdə, 450-dən artıq elmi əsərdə, o cümlədən 70 müəlliflik şəhadətnaməsində öz əksini tapmışdır. Onun rəhbərliyi ilə 1 elmlər doktoru, 40 elmlər namizədi yetişdirilmişdir. O, dəfələrlə respublika elmini ən mötəbər Beynəlxalq konfrans və simpoziumlarda (Yaponiya, AFR, Macarıstan) ləyaqətlə təmsil etmiş və dərin məzmunlu məruzələrlə çıxış etmişdir.
II Dünya müharibəsi zamanı cəbhələrdəki fəaliyyətinə görə bir sıra orden-medallarla, həmçinin “Əmək veteranı” medalı ilə təltif olunmuşdur.
Professor S.İ.Sadıqzadə 1988-ci il noyabrın 3-də vəfat etmişdir.