Savromatlar

Savromatlar (q.yun. Σαυρομάται)—Skiflərə yaxın köçəri xalq.

Tarixi

Herodot göstərir ki, savromatlar skiflərlə amazonların qarışığından törəyiblər.

Antik dövrün tarixçiləri amazonları savromat tayfasının qadın nümayəndələri hesab edirdilər. Onlar istər təsərrüfat, istərsə də hərbi məsələlərdə qadınlar tərəfindən idarə olunurdular. Basqınları gözlənilməzliyi və qəddarlığı ilə seçilirdi. Qadına məxsus qədimi hiyləgərlikdən istifadə edərək, onlar heç vaxt açıq-aşkar hücum etmirdilər. Çöllərdəki yarıac həyat onları daş dövrünün qanunları ilə yaşamağa vadar edirdi. Amazonkaların məişət əşyaları antik şəhərlərdən qarət yolu ilə əldə etdiklərindən ibarət idi. Məqsədləri qazandıqları qənimətlə ərzaq ehtiyatını artırmaq idi.

Amma savromat qadınlarının döyüşkənliyinə baxmayaraq, qadın "zəifliyi" onlara yad deyildi: muncuqdan düzəlmiş bəzək əşyaları, qolbaqlar, amuletlər. Gündəlik geyimləri dəri şalvardan və köynəkdən ibarət idi. Yunan müdriklərindən birinin dediyi kimi: "Onlar qanunla tanış deyillər, heç bir hökmdarı saymırlar, ürəklərində ədəbsizlik, kobudluq və qəddlarlıqdan başqa bir şey yoxdur. Onlar nizə atmağı və rəqiblərini qısa xəncərlə öldürməyi yaxşı bacarırlar".

Savromatlar Don çayı və Azov dənizi sahilində məskunlaşmışdılar. Buradan onlar Kiçik Asiyaya hücumlar edirdilər. Uzun müddət amazonkalar Anadoluda yaşamış və hətta, Troya müharibəsində iştirak etmişlər.

Plini həm yunan, həm də Roma müəlliflərinin külli miqdar əsərlərindən istifadə etmişdir. Əsərdə albanların Kür ovalığında yaşaması, Alazan çayının albanlarla iberlərin sərhəddində yerləşməsi, Albaniyanın əsas şəhərinin Kabalaka olması barədə verilən məlumatlar misilsizdir. O, yazır ki, Kür çayından başlayaraq bütün düzənliklərdə alban tayfaları, onlardan sonra iberlər yaşayır…Albanların dəniz sahili və udin tayfaları yaşayan əyalətlərindən yuxarı sarmatlar, utidorlar və paxarlar, onların arxasında isə amazonkalar və savromatlar yerləşir.

Nikolay Dəməşqli qeyd edir ki,"savromatlarda qız bir düşmən öldürməmiş ərə verilmir."Qeyd edək ki, indiyə qədər iranşünasların heç biri bu adətin iran xalqlarında olması haqqında bircə dənə də olsun fakt göstərə bilməmişlər. Halbuki skiflərdə və saklarda, Qafqaz albanlarında, daha sonra isə hunlar və oğuzlarda bu adətin olması haqqında istənilən qədər tarixi mənbələrdə faktlar var.

Herodot (IV,117) yazır ki, savromatlar skif dilində danışırlar.

Həmçinin bax

• Sarmatlar
• Skiflər

Xarici keçidlər

• СЛАВЯНЕ
• Савроматы исторические и археологические. — на сайте "Мировая археология"
• А. С. Скрипкин. Савроматы Геродота
• Научно-популярный фильм Сокровища сарматов