Seboreik keratoz
Seboreik keratoz, epidermis adlanan dərinin üst təbəqəsindəki hüceyrələrdən, yəni keratinositlərdən əmələ gələn xoşxassəli dəri xallarıdır. Qaraciyər ləkələri kimi, seboreik keratozlar da yaşlandıqca daha çox rast gəlinir.[1]
Bu ləkələr açıq qəhvəyidən qaraya qədər müxtəlif rənglərdə görünür. Onlar yuvarlaq və ya oval, düz və ya bir qədər çıxıntılı hiss olunur, sağalmış yaranın qabığı kimidir və ölçüləri çox kiçikdən 2,5 sm-ə qədər olur.[2] Onlar tez-tez digər dəri xəstəlikləri, o cümlədən bazal hüceyrəli karsinoma ilə qarışdırılır. Nadir hallarda seboreik keratoz və bazal hüceyrəli karsinoma eyni yerdə baş verir. Klinik müayinə zamanı diferensial diaqnoza ziyil və melanoma daxildir. Bəzi dermatoloqlar seboreik keratozları "seboreik ziyillər" adlandırırlar, çünki onlar ziyillərə bənzəyir, lakin "ziyillər" termini insan papilloma virusunun səbəb olduğu xəstəliyə aiddir.
Səbəb
redaktəSeboreik keratozun səbəbi məlum deyil. Tibbi müşahidələr onun insan bədəninin dərisində yayılmasının yaşla artmasını sübuta yetirmişdir.
Müayinə
redaktə.jpg)
Tünd piqmentli bu tip keratozları melanomalardan ayırd etmək çətin ola bilər. Bundan əlavə, üzün dərisindəki nazik seboreik keratozları dermatoskopiya ilə belə bədxassəli şişlərdən ayırd etmək çox çətin ola bilər. Klinik olaraq epidermal bir çox problemlər seboreik keratoza bənzəyir. Kondilomalar və ziyillər də kliniki olaraq seboreik keratoza bənzəyir və dermatoskopiya onları ayırd etmək üçün faydalı ola bilər. Penis və qadın cinsiyyət orqanının dərisində kondilomalar və seboreik keratozları hətta biopsiya zamanı ayırd etmək çətin ola bilər.
Klinik olaraq təyin olunan 4000-dən çox biopsiya edilmiş seboreik keratozları araşdıran bir tədqiqat onların 3,1%-nin bədxassəli şişlər olduğunu göstərdi. Bunların üçdə ikisi skuamöz hüceyrəli karsinoma idi. Bu günə qədər seboreik keratozun müayinəsində qızıl standart dəri biopsiyasının histolopatoloji analizi hesab olunur.[3]
Alt növlər
redaktəSeboreik keratozlar aşağıdakı növlərə bölünə bilər:
| Alt növ (və alternativ adlar) | Xüsusiyyətlər | Şəkil |
|---|---|---|
| Ümumi seboreik keratoz (bazal hüceyrəli papilloma, bərk seboreik keratoz) | Dar və ya zəif səth. | |
| Retikulyar seboreik keratoz (adenoid seboreik keratoz) | Solğun və ya zəif səth və histoloji olaraq görünən keratin kistləri ilə. | |
| Stükko keratoz (deratoz alba,[4] hiperkeratotik seboreik keratoz, dişli seboreik keratoz, verrukoz seboreik keratoz) | Ümumi. Tutqun və ya cılız səth və histoloji olaraq kollagen ətrafında epidermal hüceyrələrin kilsənin qülləsinə bənzər çıxıntıları var. Stukko keratozlar tez-tez açıq-qəhvəyi və ya ağ rəngdədir və diametri bir neçə millimetrdən çox deyil. Onlar tez-tez distal tibia, ayaq biləyində və ayaqda olur. | |
| Klonal seboreik keratoz | Tutqun və ya parıltısız səth və histoloji olaraq görünən yuvarlaq, boş şəkildə yığılmış hüceyrə yuvaları ilə. | |
| Qıcıqlanmış seboreik keratoz (iltihablı seboreik keratoz, basoskuamöz hüceyrəli akantoma) | Dar və ya zəif səth. | |
| Skuamöz atipi ilə seboreik keratoz | Tutqun və ya parıltısız səth və histoloji olaraq görünən yuvarlaq, boş şəkildə yığılmış hüceyrə yuvaları ilə. | |
| Melanoakantoma (piqmentli seboreik keratoz) | Dar və ya zəif səth. Bu, keratinositlərin və melanositlərin çoxalmasını əhatə edir.[5] | |
| Ters çevrilmiş follikulyar keratoz | Asimptomatik, möhkəm, ağ-tanıdan çəhrayıya qədər papüllər [4] Mikroskopik olaraq əhəmiyyətli atipi olmayan, yaxşı məhdudlaşan tərs akantotik skuamöz proliferasiya kimi xarakterizə olunur. | 
|
Differensial diaqnozlar
redaktəQara papula dermatozu (DPN) üzdə çoxlu xırda, xoşxassəli dəri zədələnmələrindən ibarət bir vəziyyətdir və ümumiyyətlə tünd dərili insanlarda müşahidə olunan bir vəziyyətdir. DPN gəniş yayılmışdır və ABŞ-da qara dərili insanların 30% - də rast gəlinir.
Müalicə
redaktəSeboreik keratozların aradan qaldırılması üçün tibbi səbəblərə qıcıqlanma və qanaxma daxildir. Estetik səbəblərdən də narahat edə bilər.[6] Ümumiyyətlə, bu növ keratozlar elektrodezikasiya və küretaj və ya kriocərrahiyyə ilə yox edilə bilər. Düzgün həyata keçirildikdə, seboreik keratozların çıxarılması gözə görünən çapıqlara səbəb olmayacaqdır.[7]
Epidemiologiya
redaktəSeboreik keratoz ən çox rast gəlinən xoşxassəli dəri şişidir. Xəstəlik yaşla artır. Qara dərili insanlarda daha az rast gəlinir. Tədqiqatlar göstərmişdir ki, 50-dən yuxarı yaşı olan insanların əksəriyyətində ən azı bir seboreik keratoz var. Başlanğıc adətən orta yaşda olur, lakin gənclərdə də tez-tez rast gəlinir. 15 yaşından 25 yaşa qədər olan gənclərin 12%-də müəyyən edildiyi üçün keratozun bu növünə bəzən "qocalıq keratozu" deyilməsi səhv hesab olunur.
İstinadlar
redaktə- ↑ "Seborrheic Keratosis". my.clevelandclinic.org. 2015-05-22 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Seborrheic keratosis-Seborrheic keratosis - Symptoms & causes" (ingilis). 7 August 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 August 2023.
- ↑ Hanlon, Allison. A Practical Guide to Skin Cancer (ingilis). Springer. 2018. səh. 80. ISBN 9783319749037. 14 January 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 September 2018.
- ↑ 1 2 Rapini, Ronald P.; Bolognia, Jean L.; Jorizzo, Joseph L. Dermatology: 2-Volume Set. St. Louis: Mosby. 2007. səh. 1665. ISBN 978-1-4160-2999-1.
- ↑ "Cutaneous Melanoacanthoma: eMedicine Dermatology". 22 March 2023. 12 July 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 August 2023.
- ↑ "Seborrheic keratosis-Seborrheic keratosis - Diagnosis & treatment". Mayo Clinic (ingilis). 7 August 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 August 2023.
- ↑ "Seborrheic keratoses". American Academy of Dermatology. 29 April 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 September 2018.