Serapis məbədi

"Serapis məbədi" — üzərində yer qabığının dəyişməsini əks etdirən izlərin həkk olunduğu müşahidə edilən İtaliyanın Neapol şəhərinin yaxınlığındakı kiçik Possuoli şəhərciyində yerləşən qədim sütunlar.

Serapis məbədi

Serapis – Misir və Yunanıstan dini təsəvvürlərinin qarışıb birləşməsi nəticəsində yaranan Misir ellinizminin bir səcdəgahıdır. O, ölən və dirilən təbiəti təcəssüm etdirirdi.

Neapolitan körfəzi yaxınlığında yerləşən məşhur məbədin dağıntıları – üç hündür özül üzərində yerləşmiş möhkəm sütunlar indiyə kimi qalmışdır. Bəziləri bunun məbəd, bəziləri isə adi bir bazar olduğunu qeyd edir. Qədim zamanlarda bazarlar elə tikilirdi ki, onlar məbədə bənzəyirdi.

Müxtəlif illərdə çəkilmiş şəkillərdəki sütunlar bir-birindən kəskin surətdə fərqlənir. Bəzilərini su basmışdır, bəziləri isə suyun üzərindən yüksəlmişdir. Burada suyun səviyyəsinin dəyişməsi ancaq son illərdə deyil, əvvəllər də olmuşdur. Artıq min illərdir ki, Dünya okeanı səviyyəsinin yüksəlməsi ənənəsi davam etməkdədir. Deməli, məsələ, Dünya okeanında deyil, yer qabığının növbələşən yüksəlməsi və enməsi nəticəsində tikinti altında yerin titrəyişləridir.

Alimlər geoloji, arxeoloji və tarixi məlumatlar əsasında "Serapis məbədi"nin tarixini bərpa etmişlər. Onlara bu ərazidə yerin titrəyiş əyrisini qurmaq müyəssər olmuşdur. Bu əyri – sonralar yer qabığının titrəyişli hərəkətlərinin öyrənilməsi elminin əsasını təşkil etmişdir. Bu nəzəriyyəyə görə, yüksəlmə hökmən enmə ilə əvəz olunur: sanki bərk yer nəfəs alır.

Possuoli şəhərciyi

"Serapis məbədi"nin yerləşdiyi Possuoli şəhərciyi tamamilə unikal bir yerdə yerləşmişdir. Buradakı düzənliklər vulkanik bölgədir. Lap yaxında Vezuvi yüksəlir. Possuolinin yerində on minlərlə il əvvəl yüksək vulkanik dağ olmuşdur. Amma 33 min il əvvəl güclü püskürmə baş vermiş və qüvvətli partlayışdan sonra burada çox da dərin olmayan çalalar əmələ gəlmişdir. Çalalardakı torpaq elə indi də istidir, ayağı ayaqqabıdan belə yandırır və bəzi yerlərdən boğucu qazlar çıxır. Fleqrey odlu sahəsinin bütün ərazisi (İtaliyada Neapolun qərbində vulkanik rayon) böyük bir vulkanın ağız hissəsidir. Bu vulkanın yalnız konusu yoxdur və püskürmür. Amma yaşayır. Nəfəs alması ilə isə daim öz varlığını xatırladır. Onun "sinəsində" yerləşən hər şey bu nəfəsin taktına uyğun olaraq qlxır və enir. Bu, dağ və düzənlik olan vulkan əraziləri üçün səciyyəvi hadisədir.