Serbiyada iudaizm

Serbiyada iudaizm — Serbiya ərazisində yaşayan bir qrup insanın etiqat etdiyi din. İudaizm dinində etiqat edənlərin sayı Serbiyada olduqca azdır. 2002-ci il məlumatına görə SerbiyaVoyevodinada 785 (və ya 0,01 %) nəfər bu dində etiqat edir yaşayır. Serbiyanın nəzarət etmədiyi Kosovoda isə sayları bilinmir.

Belqrad sinaqoqu
 
Zemun sinaqoqu

Belqradda ilk yahudilərin yaşaması haqqında məlumat XIII əsrə aiddir. Belqrada gəlmiş yahudilər İtaliya və Dubrovnikdən gəlmişlər. Sonradan ikinci dalğa İspaniya və Macarıstandan gəlir.[1] Yahudilərin gəlməsi isə bölgədə iudaizm dinidə kök salır.

Balkanlarda yahudi icması XV və XVI əsrlərdə İspaniya və Portuqaliyada baş qaldırmış inkizisasiya zamanı daha da artmışdır. Osmanlı sultanı II Bəyazid yahudiləri öz ölkərinə dəvət etmişdir. Voevodina vilayətinin şimalına yahudilər Habsburqlar sülaləsinin hakimiyyəti altında olduğu ərəfədə II İosifin onlara dini etqad azadlığı verməsi ilə köç etmişlər[2]

Serbiyada iudaizm icması getdikcə inkişaf edirdi. Artıq Birinci Dünya müharibəsindən sonra onlar mədəni muxtariyyat əldə edə bilmişdilər. 1939-cu ildə Belqradda artıq 10 000 yahudi yaşayırdı ki, bu isə öz növbəsində iudaizmin inkişafı demək idi.

İkinci dünya müharibəsi zamanı yahidilərin çoxu Holokostun qurbanı olmuşdur. Nəticədə iudaizm icmasına böyük zərbə vurulmuş olur.

Coğrafiyası

redaktə

Bu dinə etiqat edənlərin böyük əksəriyyəti (415 nəfər, 52,9 %) Belqradda yaşayır. Voyevodinada isə sayları 329 (41,9 %) nəfər, Serbiyanın digər ərazilərində isə 41 nəfərdir.

Musəvilik Serbiyanın vilayətlərinə görə (2002)

redaktə
 
Novi-Sad şəhərində sinaqoq
Dairə Syı, nəf. Nisbəti, %
Belqrad dairəsi 415 0,026
Çimali-Baç dairəsi 92 0,046
Orta-Batan dairəsi 15 0,007
Şimali-Batan dairəsi 18 0,011
Cənubi-Batan dairəsi 47 0,015
Qərbi-Batan dairəsi 18 0,008
Cənubi-baç dairəsi 135 0,023
Srem dairəsi 4 0,001
Maçvan dairəsi 4 0,001
Kolubar dairəsi 4 0,002
Podunay dairəsi 3 0,001
Barinçev dairəsi 1 0,0005
Şumaydi dairəsi 2 0,001
Pomorav dairəsi 1 0,0004
Bor dairəsi 1 0,001
Zladibor dairəsi 2 0,001
Moraviç dairəsi 2 0,001
Raş dairəsi 1 0,0003
Rasin dairəsi 1 0,0004
Nişav dairəsi 19 0,005
Serbiya 785 0,010

İstinadlar

redaktə
  1. http://jic.tau.ac.il/moreshet/_repositoryTL15/1000332010.pdf[ölü keçid]
  2. "Yugoslavia". Jewish virtual library. 2011-06-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-03-31.