Si Ronda (film, 1930)
Si Ronda — 1930-cu ildə Li Tek Svienin rejissorluğu ilə çəkilən, Niderland Ost-Hindin istehsalı olan hərəkət şəklində səssiz bir film. Baş rolunu Bəxtiyar Əfəndinin canlandırdığı və müasir Bətəvi (İndonaziya ve Bruneydə yaşayan xalqdır) şifahi ənənəsinə əsaslanan film, silat (Malay dünyasında keçirilən bir döyüş sənəti) sahəsində istedadlı Si Ronda kimi tanınan bir quldurun macəralarından bəhs edir. Filmin mənbəyi olan lenong (Bətəvilərin ənənəvi teatr növü) hekayələrində Ronda, adətən, Robin Hud tərzində biri kimi təsvir edilir. Artıq unudulduğu düşünülən film 1929-1931-ci illər arasında çıxan döyüş sənətləri filmlərindən biridir.
| Si Ronda | |
|---|---|
| Si Ronda | |
.jpg) | |
| Janr | döyüş sənətləri filmi |
| Rejissor | Li Tek Svie |
| Prodüser | Tan Xoen Yauv |
| Baş rollarda | Bəxtiyar Əfəndi, Momo |
| İstehsalçı | Tans Film |
| İlk baxış tarixi | 1930 |
| Ölkə | Niderland Ost-Hindi |
| Dil | Səssiz film |
| İl | 1930 |
| Rəng | ağ-qara |
| IMDb | ID1846736 |
İstehsalı redaktə
Si Ronda zamanında etnik çinlilər ilə yerli tamaşaçılar arasında populyar olan bir lenongdan götürüldü. Ronda hekayələri silat sahəsində istedadlı olan və varlılardan alıb kasıblara verməsi ilə tanınan eyni adlı Bətəvi quldurun sərgüzəştlərindən bəhs edir.[1] İndoneziyalı film sənətçisi Misbaç Yusa Biran Rondanın hərəkət səhnələrini canlandıra bildiyi üçün uyğun olduğunu irəli sürdü. Yerli kinoda bu cür səhnələr, adətən, Amerikan filmlərindən təsirlənir və tamaşaçılar tərəfindən müsbət qarşılanırdı.[2]
Si Jampang ilə Si Pitung (XIX əsrdə Niderland Ost-Hindin Cakarta kəndində yaşamış quldur) daxil olmaqla Si Rondanınkinə bənzər hekayələr qeyri-qanuni şəkildə yaşamaqla bərabər, həm də ümumi xalq üçün döyüşən qeyri-adi güclərə sahib kişilər haqqında yazılmışdır. 1929-cu ildə "Batavia Motion Picture" tərəfindən Si Tjonatın ekranlara çıxmasından sonra quldur filmləri kimi ortaya çıxan bu növ yerli kinolar da məşhur oldu. 1929-cu ildə yenə Vonq qardaşları Rampok Prenger və 1931-ci ildə Si Pitung hekayələri əsasında çəkilmiş bu filmi izlədi.[3] 1929-1931-ci illər arasında yerli filmlərin dörddə birindən ibarət olan bu növə aid bütün filmlər mərkəzdəki xarakterin qəhrəmanlıq keyfiyyətlərini qoruyub saxladı. Məsələn, Vonq qardaşların Si Pitung hekayəsi əsasında çəkilmiş filmdə sadə bir quldur kimi yox, Robin Hud tərzində bir fiqur kimi təsvir edilmişdi.[4]
Rejissoru Li Tek Svie olan Si Ronda filmi "Tans Film" ( Niderland Ost-Hindi film şirkəti) şirkəti tərəfindən çəkildi. Adları çəkilən bu ikili daha əvvəl 1929-cu ildə şirkətin "Njai Dasima" filmində birlikdə işləmişdi. Filmin kinematoqrafı A.Loepias idi. Ağ-qara çəkilən bu səssiz filmdə Bəxtiyar Əfəndi baş rolu oynadı. "Njai Dasima" filmində rol alan Momo da filmdə yer aldı.
Yayımlanması redaktə
Si Ronda 1930-cu ildə hazır oldu. Bəxtiyar Əfəndi Tanın "Nancy Bikin Pembalesan" (Nansi intiqam alır) filmindən əvvəl Njai Dasima filminin davamı olaraq 1930-ci ilin may ayında ekranlara çıxacağını söylədi. Hollandiya qəzetləri 1932-ci ildə Şimali Sumatra vilayətinin paytaxtı olan Medalda göstərildiyini yazdı.
Tarixə qovuşan film redaktə
Film, böyük ehtimalla, tarixə qovuşdu. Amerikalı antropoloq Karl Q. Heider 1950-ci ildən əvvəlki bütün İndoneziya filmlərinin yoxa çıxdığını yazırdı. Bununla yanaşı, JB Kristantonun Katalog Film Indonesia (İndoneziya Film Kataloqu), bir neçəsinin Filmoteka İndoneziyanın arxivlərində qaldığını deyir.
Həmçinin bax redaktə
Xarici keçidlər redaktə
İstinadlar redaktə
- ↑ Filmindonesia.or.id, Si Ronda; Biran, 2009. səh. 104-05; van Till, 1996. səh. 470
- ↑ Biran, 2009. səh. 108; Sen, 1995. səh. 15
- ↑ Sen, 1995. səh. 15; Biran, 2009. səh. 105, 111, 113
- ↑ Biran, 2009. səh. 379-80; van Till, 1996. səh. 461-68
Ədəbiyyat redaktə
- Biran, Misbach Yusa. Sejarah Film 1900-1950: Bikin Film di Jawa (Endonezyaca). Jakarta: Komunitas Bamboo working with the Jakarta Art Council. 2009. ISBN 978-979-3731-58-2.
- Gouda, Frances. Gender and 'Hyper-masculinity' as Post-colonial Modernity during Indonesia's Struggle for Independence, 1945 to 1949 // Burton, Antoinette (redaktor ). Gender, Sexuality and Colonial Modernities. Londra: Routledge. 1999. 163-76. ISBN 978-0-203-98449-9.
- Heider, Karl G. Indonesian Cinema: National Culture on Screen. Honolulu: University of Hawaii Press. 1991. ISBN 978-0-8248-1367-3.
- "Kredit Si Ronda". filmindonesia.or.id (Endonezyaca). Jakarta: Konfiden Foundation. 2013-04-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 Nisan 2013. (#invalid_param_val)
- "Kunst en Vermakelijkheden". De Sumatra Post (Dutch). Medan: J. Hallermann. 7 Ocak 1932. səh. 5. İstifadə tarixi: 28 Nisan 2013.[ölü keçid]
- "Momo". filmindonesia.or.id (Endonezyaca). Jakarta: Konfiden Foundation. 2013-04-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 Nisan 2013. (#invalid_param_val)
- "Ronda, Si". Encyclopedia of Jakarta (Endonezyaca). Jakarta City Government. 2013-04-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 Nisan 2013. (#invalid_param_val)
- Said, Salim. Profil Dunia Film Indonesia (Endonezyaca). Jakarta: Grafiti Pers. 1982. OCLC 9507803.
- Sen, Krishna. Indonesian Cinema: Framing the New Order. Londra: Zed Books. 1995. ISBN 978-1-85649-123-5.
- "Si Ronda". filmindonesia.or.id (Endonezyaca). Jakarta: Konfiden Foundation. 2012-07-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 Temmuz 2012. (#invalid_param_val)
- "Si Ronda Macan Betawi". filmindonesia.or.id (Endonezyaca). Jakarta: Konfiden Foundation. 2013-04-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 Nisan 2013. (#invalid_param_val)
- van Till, Margreet. "In Search of Si Pitung: The History of an Indonesian Legend". Bijdragen tot de taal-, land- en volkenkunde. 152 (3). 1996: 461–482. ISSN 0006-2294. JSTOR 27864777. OCLC 770588866. (abunə tələb olunur)