Sikloheksanon

Tsikloheksanon (С₆Н_10О) – üzvü birləşmə, alisiklik keton

Sikloheksanon
Ümumi
Kimyəvi formulu	С6Н10О
Molyar kütlə	98,14 q/mol
Fiziki xassələri
Sıxlıq	1,798 q/sm³
Termik xüsusiyyətlər
Ərimə nöqtəsi	−16,4 °S
Qaynama nöqtəsi	155,7 °S
Alışma temperaturu	111 ± 1 °F[1] °S
Buxarın təzyiqi	5 ± 1 mm Hg
Təsnifatı
CAS-da qeyd. nöm.	108-94-1
PubChem	7967
RTECS	GW1050000
ChEBI	17854
ChemSpider	7679

Fiziki xassələri

Tsikloheksanon – aseton və nanə iyli rənqsiz yağlı mayedir.

Alınması

• Sənayedə tsikloheksanon naftenat və ya stearat kobaltın iştiraki ilə sikloheksanın oksigenlə (temperatur 140—165 °С, təziq 0,9—1,6 МПа) oksidləşməsindən alınır

${\mathsf {C_{6}H_{12}+O_{2}{\xrightarrow {140-165^{o}C,p,kat:Co(C_{17}H_{35}COO)_{2}}}C_{6}H_{10}O+H_{2}O}}$.

• Tsikloheksanon həmçinin fenolun katalitik hidrogenləşdirilməsi reaksiyası zama- nı tsikloheksanolla birgə alınır

${\mathsf {2C_{6}H_{5}OH+5H_{2}{\xrightarrow {t,p,kat:Pd/Al_{2}O_{3}}}C_{6}H_{11}OH+C_{6}H_{10}O}}$

Kimyəvi xassələri

Tsikloheksanonun katalitik dehidrogenləşmə- sindən fenol alınır

Toksikliyi

Tsikloheksanonun insan orqanizmı üçün ölümcül dozası 50q – dır. Atmosferdə onun miqdarı 300mq/m³ olduqda selikli qışanın qıcıqlanması baş verir.

Tətbiqi

Tsikloheksanonun əsas hissəsi sənayedə sintetik poliamidlərin istehsal prossesində aralıq məhsulun – adipin turşusunun alınmasında istifadə olunur. Tsikloheksanon həmçinin nitratların, piylərin, sellüloza asetatın, təbii qətranların həlledici- si kimi istifadə olunur.

Mənbə

• Лупанов П. А. Циклогексанон // Химическая энциклопедия: в 5 т / Зефиров Н. С. (гл. ред.). — М.: Большая Российская энциклопедия, 1998. — Т. 5: Триптофан—Ятрохимия. — С. 366. — 783 с.