Tsiklooktan (oktametilen) — tsikloalkanlar sinfinə aiddir. Kimyəvi formulu — C8H16

Siklooktan
Molekulyar modelin şəkli
Ümumi
Sistematik adı tsiklooktan
Kimyəvi formulu C₈H₁₆[1]
Molyar kütlə 112,213 q/mol
Fiziki xassələri
Sıxlıq 0,8305 q/sm³
Termik xüsusiyyətlər
Ərimə nöqtəsi +13,5 °S
Qaynama nöqtəsi +145 °S
Təsnifatı
CAS-da qeyd. nöm. 292-64-8
PubChem
SMILES C1CCCCCCC1
ChEBI 229287
ChemSpider

Fiziki xassələri

redaktə

Tsiklooktan — rəngsiz, kamfora iyli mayedir.

Kimyəvi xassələri

redaktə

Vilştetter nar ağacı qabığında olan alkaloid psevdopelletriyerindən tsiklooktatetraen almışdır. Tsiklooktatatetraen asanlıqla birləşmə və oksidləşmə reaksiyalarına girir; o, otaq temperaturunda katalizatorun iştirakı ilə hidrogenlə birləşərək, tsiklooktana çevrilir. Tsiklooktan 150oS-də qaynayır. Halqasinda 8-dən artıq (34-ə qədər) karbon olan birləşmələrdən, böyükhalqalı ketonlar, Rujiçkanın və qismən Tsiqlerin tədqiqatı nəticəsində alınmış və öyrənilmişdir.

Konformasiyası

redaktə
 
tsiklooktanın konformasiyası

Törəmələri

redaktə

Böyükhalqalı tsiklik ketonların bəzisi təbiətdə tapılır. Onlardan sibetonmuskonu göstərmək olar. Sibeton İranda və Həbəşistanda rast gələn viverra heyvanının vəzilərindən alınır, müşk iyi verir, 32,5oS-də əriyir. 158–160oS-də qaynayır. Muskon, Orta Asiyada və Tibetdə yaşayan erkək kabarqadan alınan müşkün əsas tərkibini təşkil edir. Muskon 142–143oS-də qaynayan, yağabənzər qatı mayedir. Sibet və müşk qədim zamandan məlum olan xoşiyli, qiymətli ətirli maddələrdir.

Mənbə

redaktə
  • M. Mövsümzadə "Üzvi kimya", Maarif-1966.
  1. CYCLOOCTANE (ing.).