Simulidlər

Simulidlər lat. Simuliidae-Simulidlər uzun bığcıqlı ikiqanadlılar (Nematocera) olub, bədən ölçüləri çox kiçikdir.

Simulidlər
Elmi təsnifat
XƏTA: latin parametri doldurulmayıb.
Beynəlxalq elmi adı
XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin
Şəklin VikiAnbarda axtarışı

Quruluşu

Simulidlər uzun bığcıqlı ikiqanadlılar (Nematocera) olub, bədən ölçüləri çox kiçikdir. Xarici görünüşcə milçəyə oxşayırlar. Baş ön tərəfdən yuvarlaqdır, azacıq döşə doğru əyilmişdir. Bığcıqları 9-11 buğmludur. Gözləi mürəkkəb, nisbətən iri, tüksüzdür, dişi fərdlərdə gözlər alın zolağı ilə ayrılır. Ağızın ətrafındakı hiss çıxıntıları 4 buğumludur. Xortumu qısadır və ağız aparatı sancıcı-sorucu tipdədir. Bel tərəfi bir qədər qabarıqdır, gümüşü rəngli qısa tükcüklərlə örtülmüşdür. Qanadları enli və qısadır. Qarın hissə oval şəkillidir və 10 seqmentdən ibarətdir. Qarını örtən tükcüklərin rəngi ayrı-ayrı növlərdə müxtəlifdir.

Həyat tərzi

Simulidlər kənd təsərrüfatı heyvanlarından –tükləri seyrək və dəriləri qara rəngdə olduğu üçün ən çox camışlara və atlara, az hallarda qaramala, eşşəklərə, qoyunlara, donuzlara və quşlara hücum edirlər. Simulide milçəkləri heyvanların qanını sorarkən qanın tez laxtalanmaması üçün sancdığı yerə xortumu vasitəsilə tüpürcək ifraz edirlər. Sancdıqları yer qaşınır və şişir. Çoxlu sancma nəticəsində bədənin temperaturu qalxır, daxili orqanlarda qansızma və şiş əmələ gəlir ki, bu da ölümlə nəticələnə bilər.

İnkişafı

Simulidlərin dişi fərdlərinin inkişafı erkək fərdlərə nisbətən bir neçə gün əvvəl tamamlanır. Dişi fərdlər bir neçə gündən sonra mayalanırlar. Ehtimal olunur ki, dişi fərdlərin mayalanması havada baş verir. Simulidlərin qanla qidalanmayan növləri mayalanandan bir müddət sonra yumurta qoymağa başlayır. Qansora dişi fərdlər isə mayalandıqdan sonra heyvanların qanını sormağa başlayır. Dişi milçək ömründə bir dəfə yumurta qoyur. Qoyulmuş yumurtaıların sayı milyonlarla hesablanır. Simulidlərin yumurtası oval formalı olub,bir tərəfdən basıqdır. Yumurtalar yapışqana bənzər maddə ilə bir- birinə və substrata yapışır.

Sürfə

Simulide milçəklərinin sürfələri qurda bənzəyir. Ön döş və bədənin qurtaracaq hissəsi çox yoğunlaşmışdır. Baş hissə bədəndən aydın seçilir. Bütün başqa milçək qruplarından fərqli olaraq, simulide sürfələrinin başı yelpiyəbənzər bir cüt orqanla təchiz olunmuşdur. Bu orqanın vəzifəsi yelpik şəklində açılaraq, qidanı tutmaqda sürfəyə kömək etməkdir. Sürfələr əsasən oturaq həyat tərzi keçirir, detritlə, yosunlarla və üzvi qidalarla qidalanırlar. Simulide milçəklərinin sürfələri yalnız axar sularda yaşayırlar. Sürfələri oksigenlə zəngin olan axar sularda yaşamağa uyğunlaşmışdır.Temperaturu 00C-dən aşağı və 30-350C-dən yuxarı olan axar sularda sürfələrin həyat fəaliyyəti dayanaraq tələf olur.

Pup

Puplar sürfənin hördüyü xüsusi baramanın içərisində yerləşir. Baramanın ön tərəfi açıq olur. pupun üzəri xırda tükcüklərlə örtülmüşdür. Pupun döş hissəsində milçəyin ayaqları və qanadları bükülmüş vəziyyətdə görünür. Simulidlərin pupları hərəkət etmir və qidalanmır.

Ədəbiyyat

1. B.İ. Ağayev Ümumi Entomologiya, Bakı 2004, səh 186
2. A.Ə.Əliyev, L.M,Rzayeva Zərərvericiləri məhv edən xeyirli həşərat, Bakı 1971
3. H.Ə.Əliyev, X.N.Həsənov, Ş.B.Xəlilov, Ə.R.Əliyev, Kənd təsərrüfatı və təbiəti mühafizə, Bakı 1980