Somali cərəyanı
Somali cərəyanı — Hind Okeanın qərbində Somali və Oman sahillərində hərəkət edən və Atlantik okeanındakı Qolfstrim cərəyanına bənzəyən soyuq okean cərəyanıdır.[1]
| Somali cərəyanı | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Akvatoriya | Hind okeanı |
| Tip | Soyuq |
| Orta axın cərəyanı | 1,8 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Xarakteristikası redaktə
Somali cərəyanına mussonlar tərəfindən çox təsir göstərilir və okeanın qərb sərhəddində baş verən yeganə böyük yüksəliş sistemidir. Axım tərəfindən yüksəldilən su başqa bir yüksəlmə sistemi ilə birləşir və okeanda ən məhsuldar ekosistemlərdən birini yaradır.[2]
Somali cərəyanı cənub-qərb musson və şimal-şərq mussonları təsirlənən mövsümi dəyişikliklər ilə xarakterizə olunur. İyun-sentyabr aylarında isti cənub-qərb mussonları sahil sularını şimal-şərqə doğru hərəkət etdirərək, sahil sularını yüksəldir. Yüksəlmiş su Ekman nəqliyyatı ilə dənizdən keçirilir və açıq dənizdəki yuxarıya doğru səthə gətirilən su ilə birləşir. Dar aşağı səviyyəli olan Findlater atmosfer hava axını, həmçinin, cənub-qərbi musson dövründə inkişaf edir və Somali ve Oman sahillərinə paralel olaraq Hind okeanı boyunca diaqonal zərbələrə səbəb olur. Nəticədə, küləyin sağında Ekman nəqliyyatı yaradılır. Hava axınının mərkəzində su nəqli maksimaldır, sağa və sola doğru azalır. Hava axınının solunda mərkəzə doğru axına nəzərən daha az su hərəkəti var, üst qatda divergensiya yaranır və yüksəliş hadisəsinə baş verir. Bu sahil yüksəlişi ilə açıq okean yüksəlişinin birləşməsi böyük bir yüksəlişə səbəb olur.[1][2] Dekabrdan fevral ayına qədər baş verən şimal-şərq mussonu, Somali cərəyanının tərsinə çevrilməsinə səbəb olaraq sahil sularını cənub-qərb istiqamətində hərəkət etdirir. Soyuq hava səth suyunun soyumasına səbəb olur və dərin qarışdırma meydana gətirir, səthə zəngin qida maddələrini gətirir.[2]
Həmçinin bax redaktə
İstinadlar redaktə
- ↑ 1 2 McCreary, J. P.; Kohler, K. E.; Hood, R. R.; Olson, D. B. (1996). "A four compartment ecosystem model of biological activity in the Arabian Sea". Progress in Oceanography. 37: 193–240. doi:10.1016/s0079–6611(96)00005–5.
- ↑ 1 2 3 Mann, K. H., Lazier, J. R. N. (2006) "Dynamics of marine ecosystems: biological-physical interactions in the oceans." Oxford: Blackwell Publishing Ltd. ISBN 1-4051-1118-6