Sosial hesablama

Sosial hesablama (ing. Social computing) — sosial davranışların, münasibətlərin və qarşılıqlı əlaqələrin riyazi və hesablama üsulları ilə təhlilini əhatə edən bir sahədir. Bu, sosial elmlərdəki problemləri riyazi modelləşdirmə, simulyasiya və analitik yanaşmalarla çözmək üçün istifadə olunur. Sosial hesablama, fərdi və kollektiv davranışların sistematik öyrənilməsinə imkan tanıyır, eyni zamanda cəmiyyətin müxtəlif aspektlərini anlamağa kömək edir.^[1]

Sosial hesablama sahələrinin əsas məsələləri

Sosial şəbəkələr

Sosial şəbəkələrin tədqiqi, fərdlər arasında əlaqələrin və qarşılıqlı təsirlərin necə formalaşdığını və inkişaf etdiyini öyrənir. Sosial şəbəkə analizi, bu əlaqələrin strukturunu, dinamikasını və xüsusiyyətlərini anlamaq üçün istifadə olunur.^[2]

Şəbəkə Metrikləri: Şəbəkənin sıxlığı, mərkəzliyi, yol uzunluğu və digər metriklərin hesablanması, əlaqələrin necə işlədiyini anlamağa kömək edir.

Təşkilati davranış

Sosial hesablama, təşkilatlar içərisindəki davranış və qarşılıqlı təsirləri öyrənmək üçün istifadə olunur. Bu, iş mühitindəki qərar qəbuletmə proseslərini, liderliyi və qrup dinamikasını anlamağa kömək edir.

İctimai iqtisadiyyat

Sosial hesablama, iqtisadi davranışların sosial kontekstdə necə formalaşdığını tədqiq edir. İqtisadi model və simulyasiyalar, iqtisadi sistemlərin davranışını analiz etməyə kömək edir.

Agent-İdarəetmə Modelləri: Bu modellər, fərdi agentlərin qarşılıqlı təsirləri vasitəsilə iqtisadi sistemlərin dinamikasını araşdırmağa imkan tanıyır.^[3]

Təhlil və simulyasiya

Sosial hadisələrin təhlili və simulyasiyası, kompleks sistemlərin modelləşdirilməsi üçün istifadə olunur. Bu yanaşma, sosial sistemlərin dinamik davranışını simulyasiya etməyə imkan tanıyır.

Agent-Bazalı Modelləşdirmə (ABM): Bu yanaşma, fərdi agentlərin davranışlarını və onların qarşılıqlı təsirlərini simulyasiya edərək kompleks sosial sistemlərin dinamikasını öyrənməyə imkan verir.

Sosial davranışların modeli

Sosial davranışların analizi, müxtəlif psixoloji və sosial faktorları nəzərə alaraq model yaratmağı əhatə edir. Bu, fərdi və kollektiv qərar qəbuletmə proseslərini anlamağa kömək edir.^[4]

Sosial hesablama tətbiq sahələri

Siyasi Tədqiqatlar
- Sosial hesablama, seçki davranışları, siyasi müzakirələr və sosial hərəkatların dinamikası kimi məsələləri öyrənmək üçün istifadə olunur.
İqtisadi Tədqiqatlar
- İqtisadi davranışların analizi, bazar dinamikası, müştəri davranışları və iqtisadi siyasətlərin təsirini öyrənmək üçün tətbiq olunur.
Sosial Psixologiya
- Sosial davranışların və insan münasibətlərinin psixoloji aspektlərini öyrənmək üçün istifadə olunur.^[5]
İctimai Siyasət
- Sosial xidmətlərin, proqramların və siyasətlərin effektivliyini qiymətləndirmək və müasir problemləri anlamaq üçün tətbiq olunur.

Sosial hesablama, sosial elmlərdəki müxtəlif fenomenlərin sistematik və riyazi təhlilini təmin edir. Bu yanaşma, sosial davranışların, şəbəkələrin və dinamik sistemlərin daha yaxşı başa düşülməsinə kömək edir. Sosial hesablama, sosial elmlərin inkişafına, siyasətlərin formalaşmasına və qərar qəbuletmə proseslərinin təkmilləşdirilməsinə müsbət təsir göstərir.^[6]^[7]

İstinadlar

↑ From "Social Computing", introduction to Social Computing special edition of the Communications of the ACM, edited by Douglas Schuler, Volume 37, Issue 1 (January 1994), Pages: 28–108
↑ From Social Computing in Encyclopedia of Information Science and Technology, Third Edition. IGI Global, 2014, p. 6754.
↑ A term coined by Andrew McAfee of Harvard Business School in the Spring 2006 MIT Sloan Management Review.
McAfee, Andrew. "Enterprise 2.0: The Dawn of Emergent Collaboration". MIT Sloan Management Review. 47 (3). 2006: 21–28.
↑ Fitzpatrick, Jason. "Five Best Blogging Platforms." Lifehacker. N.p., 20 June 2010. Web. 22 Oct. 2016
↑ Ip, Rachael Kwai Fun, and Christian Wagner. "Weblogging: A Study of Social Computing and Its Impact on Organizations." Decision Support Systems45.2 (2008): 242–50. Science Direct. Web
↑ Posard, Marek. "Status processes in human-computer interactions: Does gender matter?". Computers in Human Behavior. 37. 2014: 189–195. doi:10.1016/j.chb.2014.04.025.
↑ Posard, Marek; Rinderknecht, R. Gordon. "Do people like working with computers more than human beings?". Computers in Human Behavior. 51. 2015: 232–238. doi:10.1016/j.chb.2015.04.057.

[Schuler-1] From "Social Computing", introduction to Social Computing special edition of the Communications of the ACM, edited by Douglas Schuler, Volume 37, Issue 1 (January 1994), Pages: 28–108

[IGI_Global-2] From Social Computing in Encyclopedia of Information Science and Technology, Third Edition. IGI Global, 2014, p. 6754.

[:0-3] A term coined by Andrew McAfee of Harvard Business School in the Spring 2006 MIT Sloan Management Review.
McAfee, Andrew. "Enterprise 2.0: The Dawn of Emergent Collaboration". MIT Sloan Management Review. 47 (3). 2006: 21–28.

[Fitzpatrick-4] Fitzpatrick, Jason. "Five Best Blogging Platforms." Lifehacker. N.p., 20 June 2010. Web. 22 Oct. 2016

[Ip-5] Ip, Rachael Kwai Fun, and Christian Wagner. "Weblogging: A Study of Social Computing and Its Impact on Organizations." Decision Support Systems45.2 (2008): 242–50. Science Direct. Web

[posard2014-6] Posard, Marek. "Status processes in human-computer interactions: Does gender matter?". Computers in Human Behavior. 37. 2014: 189–195. doi:10.1016/j.chb.2014.04.025.

[posardRinderknecht2015-7] Posard, Marek; Rinderknecht, R. Gordon. "Do people like working with computers more than human beings?". Computers in Human Behavior. 51. 2015: 232–238. doi:10.1016/j.chb.2015.04.057.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]