Supyan Subayrayev
Supyan Subayrayev (12 may 1933, Nadtereçnoye, Şimali Qafqaz diyarı[d] – 14 avqust 2016, Mıtişi, Moskva vilayəti) — Sovet samboçusu, SSRİ çempionatının çempionu və medalçısı, sərbəst güləş üzrə Kuba komandasının məşqçisi, pedaqoji elmlər namizədi.
| Supyan Subayrayev | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 12 may 1933 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 14 avqust 2016 (83 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Fəaliyyəti | müəllim |
| Fəaliyyət illəri | 1953–1970 |
Bioqrafiya redaktə
12 may 1933-cü ildə Nijni Naur kəndində anadan olur. Ailənin yeddi oğlu olur ki, Supyan da onların ən böyüyü idi. Sürgün illərində ailə Alma-Atada yaşayırdı. Supyan Subayrayev məktəb illərində gimnastika ilə məşğul olur. 1952-ci ildə peritonit xəstəliyinə tutulur. Altı ay sonra sağalır, amma gimnastikadan uzaqlaşmaq məcburiyyətində qalır.
1953-cü ildə məşqçi Vasili Voronkin Alma-Atada ilk sambo bölməsini açır. Subayrayev samboya maraq göstərərək bu bölməyə qatılır. Bir il sonra Supyan Qazaxıstan SSR çempionu olur və Qazaxıstan yığmasına daxil edilir. Bu zaman sambo birinciliyinə əlavə olaraq sərbəst və klassik güləş üzrə respublika birinciliyini də qazanır və ağır atletika ilə məşğul olur[1].
1954-cü ildə Qazaxıstanda Bədən Tərbiyəsi İnstitutuna daxil olur. Yaxşı oxumasına baxmayaraq növbəti il sənədlərini götürüb Moskvadakı Bədən Tərbiyəsi İnstitutuna köçür. Burada məşqçisi Yevqeni Çumakov olur. 1958-ci ildə Moskva Dövlət Meşəçilik Universitetinin sambo bölməsində məşqçi işləməyə başlayır.
1959-cu ildə ailəsi vətənə qayıdır. Subayrayev Çeçen-İnquş Pedaqoji İnstitutunun Bədən tərbiyəsi kafedrasında müəllim və eyni zamanda "Burevestnik" tələbə cəmiyyətində sərbəst güləş üzrə məşqçi kimi işə başlayır. Ancaq aktiv bir idmançı olaraq məşqçisi və tam məşq üçün şəraiti yox idi. Buna görə də Moskva Meşəçilik İnstitutuna qayıdır və yenidən təlimlərə başlayır[2].
1961-ci ildə aspirant, sonra Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İncəsənət Mərkəzində dosent olur, namizədlik dissertasiyasını müdafiə edir 1955-ci ildə SSRİ çempionatında iştirak edir və 9-cu yeri tutur. 1956-cı ildə SSRİ idman ustasın alayiq görülür. 1958 və 1960-cı illərdə SSRİ çempionatının gümüş, 1959-cu ildə isə bürünc medalını qazanır. 1962 -ci ildə Kişinyovda, ölkə çempionatının finalında A. Puxaşviliyə qarşı çətin bir qələbə qazanır və çeçenlər arasında ilk SSRİ çempionu olur. 1970-ci ilə qədər yarışlarda iştirak edir. 1970-ci ildə, 37 yaşında son yarışmasında, finalda SSRİ çempionu Vladimir Pokataevə qalib gələrək Burevestnik cəmiyyəti çempionluğunu qazanır.
1968-1971-ci illərdə Moskva Dövlət Xidmət Universitetində kafedraya rəhbərlik etmişdir.
1971-1974-cü illərdə Əfqanıstanda Kabul Politexnik İnstitutunda bədən tərbiyəsi kafedrasının müdiri işləyir. Əfqanıstan Kralı Məhəmməd Zahir şah onu iki ordenlə təltif edir. Ordenlərdən biri Subayrayevə yarım hektar torpaq və bir arvad almaq hüququ verirdi.
1977-1980-ci illərdə Kuba sərbəst güləş komandasının məşqçisi işləyir.
Şagirdləri arasında Deqi Baqayev, İvan Tisenkov, Yuri Yermoşkin, Viktor Pikul, Mohammed Umarov, Vitali Biryukov və digər idmançılar olmuşdur. Qardaşı Sultan sambo və sərbəst güləş üzrə idman ustası idi.
İstinadlar redaktə
- ↑ "Он стоял у истоков". 2014-09-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-11.
- ↑ "Чемпионы из Наура". 2014-09-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-11.
.
Mənbə redaktə
- Мовлади Абдулаев. "Первый чемпион СССР среди чеченцев Супьян Зубайраев". Энциклопедия чеченского спорта. 2014-08-02. İstifadə tarixi: 2015-03-01.
- Ваха Автуринский. "Чемпионы из Наура". Вести республики. 2014-01-23. İstifadə tarixi: 2015-03-01.
- Александр Шатов. "Он стоял у истоков". Sport.kz. 2010-04-23. İstifadə tarixi: 2015-03-01.
- Ваха Автуринский. Великолепная семерка. Вести республики (25.03.2016)
- "Зубайраев Супьян Лечиевич". sport-strana.ru. İstifadə tarixi: 2017-10-06.