Türkmənistan parlamenti

Türkmənistanın Milli Qenqeşi (türkm. Türkmenistanyň Milli Geňeşi) — Türkmənistanın iki palatalı parlamenti, davamlı olaraq dövlət hakimiyyətinin təmsilçisi və qanunverici orqanı kimi fəaliyyət göstərir.

Türkmənistanın Milli Qenqeşi
türkm. Türkmenistanyň Milli Geňeşi
Ümumi məlumatlar
Növü	İki palatalı
Palatalar	Yuxarı: Xalq Məsləhəti Aşağı: Məclis
Quruluşu
Sayt
turkmenistan.gov.tm

Tarixi

24 oktyabr 2020-ci ildə, o vaxta qədər hələ bir palatalı Türkmənistan Məclisi, ölkənin yeni ikipalatalı parlamentində — "Türkmənistan Milli Qenqeşi haqqında" respublika Qanunu qəbul etdi. Buna görə, "Türkmənistan Milli Qenqeşinin fəaliyyəti Türkmənistan Konstitusiyasına, bu Qanuna və qurumun fəaliyyətini tənzimləyən Türkmənistanın digər normativ hüquqi aktlarına uyğun olaraq həyata keçirilir." 4 noyabr 2020-ci ildə Türkmənistan Prezidenti Qurbanqulu Berdiməhəmmədov bu qanunu imzaladı. 1 yanvar 2021-ci ildə Türkmənistan bir palatalı parlamentdən ikipalatalı parlamentə keçdi. İndi o vaxta qədər ölkənin yeganə və bir palatalı parlamenti olan Məclis aşağı palata çevrildi və əvvəllər Məclisdən ayrı bir qurum olaraq mövcud olan Xalq Məsləkəti yuxarı parlamentə çevrildi. Ölkənin yeni, iki palatalı parlamentinin “Milli Qenqeş” (türkm. Milli Geňeş) — “Milli toplantı” və ya “Milli Şura” adlandırılmasına qərar verildi.

Ümumi məlumat

Palatalar və onların üzvləri

Milli Qenqeş — Xalq Məsləkətinin yuxarı palatası 56 üzvdən ibarətdir. Bunlardan 48-i, hər velayatdan (bölgədən) və Aşqabad şəhərindən, beş xalqdan ibarət regional Xalq Məsləkətinin və Aşqabad şəhərinin yığıncaqlarında gizli səsvermə yolu ilə gizli səsvermə yolu ilə seçilir və 8 üzv tərəfindən təyin edilir. Türkmənistan prezidenti. Cinsindən, milliyyətindən, dilindən və dinindən asılı olmayaraq 30 yaşına çatmış, ən azı bir ali təhsili olan və əvvəlki on il ərzində ölkə ərazisində daimi yaşayan Türkmənistan vətəndaşı seçilə bilər və ya Xalq Məsləkətinə təyin edildi. Türkmənistanın hər bir keçmiş prezidenti, bu hüququ istifadə etməkdən imtina etmədiyi təqdirdə avtomatik olaraq Xalq Məsləhətinin həyat üzvü olur. Xalq Məsləkətinin üzvü həm partiyasız, həm də müstəqil namizədlər, habelə Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən rəsmi olaraq qeydiyyatdan keçmiş siyasi partiyaların üzvləri ola bilər.

Milli Qenqeşin aşağı palatası — Məclis — əhali tərəfindən ümumi, bərabər və birbaşa seçki hüququ əsasında gizli səsvermə yolu ilə seçilən 125 deputatdan ibarətdir. Cinsi, milliyyəti, dili, dini, mənşəyi və sosial vəziyyətindən asılı olmayaraq 25 yaşına çatmış və son on ildə ölkədə daimi yaşayan Türkmənistan vətəndaşı, Məclisin deputatı seçilə bilər.

Eyni şəxs eyni vaxtda Xalq Məsləkətinin üzvü və Məclisin deputatı ola bilməz. Xalq Məsləkəti üzvləri və Məclis deputatlarının səlahiyyət müddəti beş ildir. Xalq Məsləkəti üzvləri və Məclis deputatları seçkiləri Konstitusiyaya və Seçki Məcəlləsinə uyğun olaraq keçirilir. Yeni çağırış üzvlərinin və deputatlarının səlahiyyətləri hər iki palatanın ilk iclaslarında tanınır. Əvvəlki çağırış üzvləri və deputatları səlahiyyətlərini hər iki palatanın ilk iclasları başlayana qədər saxlayırlar.

Fəaliyyəti

Xalq Məsləhəti və Məclisi Milli Gengesh fəaliyyətlərini iclasları və ya ortaq iclasları şəklində həyata keçirirlər. Xalq Məsləhətinin işi komitə və komissiyalarının iclaslarının işinə, Məclisin fəaliyyəti isə komitə və komissiyalarının işinə, məsələlərin sərbəst müzakirəsinə, kollektiv qərarlarına, məsuliyyətinə əsaslanır. Qurulan qurumların və seçilmiş vəzifəli şəxslərin Məclisi qarşısında hesabatlılıq, şəffaflıq və açıqlıq, daima ictimai rəy nəzərə alınmaqla.

Xalq Məsləkətinin iclası üzvlərinin ümumi sayının ən azı üçdə ikisinin iştirak etdiyi təqdirdə, Məclisin iclasında isə ümumi deputat sayının ən azı üçdə ikisinin iştirak etdiyi təqdirdə səlahiyyətlidir. Hər iki palatanın iclasları ümumiyyətlə açıqdır, lakin qaydalarında nəzərdə tutulmuş hallarda qapalı iclaslar da təşkil edilə bilər. Prezidentin mesajlarını, hörmətli xarici qonaqların çıxışlarını dinləmək və ya hər iki palatanın razılaşdırılması üçün digər məsələləri nəzərdən keçirmək üçün hər iki palatanın birgə iclasları da keçirilə bilər. Qanun müəyyənləşdirdi ki, birgə iclasda vacib və zəruri məsələlərə yalnız Prezident tərəfindən baxılır. Palataların birgə iclasları açıq keçirilir. Birgə iclas, palata üzvlərinin və müavinlərinin ümumi sayının ən azı üçdə ikisinin iştirak etdiyi təqdirdə səlahiyyətlidir. Birgə iclasa, başqa cür göstərilmədiyi təqdirdə, hər iki palatanın sədrləri növbə ilə rəhbərlik edirlər. Palataların birgə iclasında dinlənilən məsələlərin müzakirəsinin nəticələrinə əsasən, palataların birgə qərarı qəbul edilə bilər. Bu vəziyyətdə səsvermə ayrıca aparılır.