Tıva

Tıva
Tıva
	tıva Тыва Республика
Bayraq[d]	Gerb[d]
	51°47′ şm. e. 94°45′ ş. u.
Ölkə	Rusiya
İnzibati mərkəz	Kızıl
Dövlət Başçısı	Şolban Kara-ool
Qurultay Sədri	Davaa Kan-ool
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	1993 (1991)
Sahəsi	170.500 km²;
Saat qurşağı	Krasnoyarsk vaxtı[d];
Əhalisi
Əhalisi	▲321.722 nəf. (1 yanvar 2018);
Rəsmi dili	Tıvaca, Rusca
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu	RU-TY
Avtomobil nömrəsi	17
	Rəsmi sayt
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tıva Respublikası (Республика Тыва) — Rusiya Federasiyasındaki 22 muxtar republikadan biri.

CoğrafiyaRedaktə

Respublikanın ərazisi 170.5 min kvadrat kilometrdir .^[2] Tuvanı Asiya qitəsinin coğrafi mərkəzi adlandırırlar. Bu həm də Tuvanın nəqliyyat yolları üzərində yerləşməsi ilə əlaqədardır. Tıva Respublikası dağlıq ölkədir. Tuva və Toca çökəklikləri yerləşir. Əsas faydalı qazıntıları kobalt, civə, qızıl, daş kömür, dəmir və s-dir. İqlimi kəskin kontinentaldır. Yanvar ayının temperaturu- 35°S, iyul ayınında isə 12°S olur. Yağıntının miqdarı 250–400 mm-dir. Əsas çayları Yenisey və onun qollarıdır. Respublika ərazisində çol landşaftı, dağ şabalıdı torpaqlar geniş yayılmışdır. Dağ yamaclarında qaraşam, dağlıq sahələrdə tundra bitkiləri yayılmışdır. Bu isə əkinçilik və heyvandarlığın inkişafına geniş imkanlar yaradır.

ƏhaliRedaktə

2002-ci ildə aparılmış siyahıya almaya əsasən respublikada 305.510^[3] , 1 yanvar 2007-ci ilə olan rəsmi təxminə əsasən isə 309.439 nəfər^[4] əhali yaşayır. Tıva Respublikası əhalisinin 60% - dən çoxu tıvalılardır. Əhalinin 47% - i şəhərlərdə, 53%- i kəndlərdə yaşayır. Böyük şəhərləri Qızıl, Şanqonar və Cadandır.

İqtisadiyyatRedaktə

Tıvada hasilat sənayesi, yüngül və yeyinti sənayesi, meşə-ağac emalı inkişaf etmiş inkişaf etmişdir. Kənd təsərrüfatı dənli və yem bitkilərinin becərilməsi və heyvandarlıq istiqamətlidir. Heyvandarlıqda ətlik – südlük qaramal və zərifyunlu qoyunçuluq əsas yer tutur. Respublikanı xarici aləmlə bağlayan yeganə avtomobil yolu Qızıl – Minusinsk magistralıdır.

RayonlarRedaktə

ŞəhərlərRedaktə

Qızıl – 104.105 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)^[5]

Təbii fəlakətRedaktə

27 dekabr 2011-ci il tarixində saat Moskva vaxtı ilə 19:22-də Kaa-Xem rayonunda (Kızıldan 100 km şərqdə) maqnitudası 6,7 olan 9,5 bal gücündə zəlzələ olub. Daha sonra isə 6 bal gücündə təkrar təkanlar (afterşok) baş verib^[6]^[7]^[8]. (rus.)

İstinadlarRedaktə

Xarici keçidlərRedaktə

Tuva Respublikası hökumətinin rəsmi veb səhifəsi

	Vikianbarda Tıva ilə əlaqəli mediafayllar var.

Həmçinin baxRedaktə

[_f978a108aa52d8be-1] 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Rusiya Dövlət Federal Statistika Xidməti.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>

[2] RussiaOutdoors - Путешествия по России.

[3] Население по национальности по субъектам Российской Федерации (XLS). Проверено 4 мая 2009.

[4] Tuva Respublikası hökumətinin rəsmi veb səhifəsi

[5] RussiaOutdoors - Путешествия по России.

[6] ttp://news.rambler.ru/12300513/

[7] ttp://www.gazeta.ru/news/lastnews/2011/12/28/n_2149769.shtml

[8] ttp://www.vesti.ru/doc.html?id=672954&cid=7

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]