Tamartaş

Tamartaş — İrəvan quberniyasının Aleksandropol qəzasında köçün (elatın) yaşadığı qışlaq adı. Yerli tələffüz forması Dəmirdaş.^[1]^[2]

Toponimiyası

1728-ci ilə aid türkcə mənbədə Şirakel nahiyəsində Tomardaş kənd adıdır^[3]^[4]. 1878-ci ildə qışlağın əhalisi qovulmuş və orada ermənilər yerləşdirilmişdir.^[5] 1946-cı ildə kənd ermənicə Vardakar adlandırılmışdır. 1728-ci ilə aid mənbədə Tumar Taş kimidir.^[6]Lakin həmin əsrə aid ermənicə mənbədə Tamir yazılmışdır. Yerli tələffüz forması Tomar=Daş. Türk dillərində tomar "otlaq bitkili sucaq yer" (belə yerlər, adətən, maldar ellərin yaylaq və qışlaqlarda düşərgə yerlərinə çevrilir), yaxud türkcə tomor-"torpaq sahəsi", "təpəcik"^[7]sözlərindən biri ilə bağlıdır. Toponimdəki taş "daş", "qaya" sözü göstərir ki, bu adda tomor "təpəcik" sözü vardır. Qazaxıstanda Kara-Tomar^[8], Türkmənistanda Tomar-övliyə^[9] və Türkiyədə Van gölünün içərisində Ax-Tamar adasının adı ilə mənaca eynidir. Van gölünün içərisində Axtamar mənbələrdə X əsrdən məlumdur^[10]. Axtamar adasının (IV əsrdə qala və XI–XIV əsrlərdə Axtamar monastırının) adı da məhz türk dillərində rəng bildirən aq (görünür, adanın vulkan mənşəli süxurunun ağımtıl rəngini bildirir) və tomor-"təpəcik" sözlərindən ibarətdir. Ona görə tədqiqatçıların bu adın erməni dilində "Vişab gölü" mənasın-da olması fikri^[11]qondarmadır.^[12]

İstinadlar

↑ Будагов, Б. Ә.; Гејбуллајев, Г. Ә. Тамарташ // Ермәнистанда Азәрбајҹан мәншәли топонимләрин изаһлы лүғәти. Бакы: Оғуз ели. 1998. с. 233.
↑ Пагирев Д.Д. Алфавитный указатель к пятиверстной карте Кавказа. Тифлис, 1913.
↑ İrəvan əyalətinin icmal dəftəri. Bakı, 1996.
↑ Мухаммед Насави. Жизнеописание султана Джалал ар-Дина Манкбурни. Перевод с арабского, предисловие, комментарии, примечания и указатели З.М.Буниятова. Баку, 1973.
↑ Шопен И. Исторический памятник состояния Армянской области в эпоху ее присоединения к Российской империи. Спб., 1852.
↑ Обозрение Российских владений за Кавказом. Спб., 1836.
↑ Мурзаев Э.М. Словарь народных географических терминов. М., 1984.
↑ Мусхелишвили Д.Л. Из исторической географии восточной Грузии. Тбилиси. 1982.
↑ S. Ataniyazov. Türkmenistanın qeoqrafik atlarının düşindürişli sözlüği. Aşqabat, 1980, s.269
↑ Орбели И.А. Избранные труды. т. I, М., 1963.
↑ Kitabi Dədə Qorqud. Bakı, 1970.
↑ B. Ə. Budaqov, Q. Ə. Qeybullayev Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlərin izahlı lüğəti

[1] Будагов, Б. Ә.; Гејбуллајев, Г. Ә. Тамарташ // Ермәнистанда Азәрбајҹан мәншәли топонимләрин изаһлы лүғәти. Бакы: Оғуз ели. 1998. с. 233.

[2] Пагирев Д.Д. Алфавитный указатель к пятиверстной карте Кавказа. Тифлис, 1913.

[3] İrəvan əyalətinin icmal dəftəri. Bakı, 1996.

[4] Мухаммед Насави. Жизнеописание султана Джалал ар-Дина Манкбурни. Перевод с арабского, предисловие, комментарии, примечания и указатели З.М.Буниятова. Баку, 1973.

[5] Шопен И. Исторический памятник состояния Армянской области в эпоху ее присоединения к Российской империи. Спб., 1852.

[6] Обозрение Российских владений за Кавказом. Спб., 1836.

[7] Мурзаев Э.М. Словарь народных географических терминов. М., 1984.

[8] Мусхелишвили Д.Л. Из исторической географии восточной Грузии. Тбилиси. 1982.

[9] S. Ataniyazov. Türkmenistanın qeoqrafik atlarının düşindürişli sözlüği. Aşqabat, 1980, s.269

[10] Орбели И.А. Избранные труды. т. I, М., 1963.

[11] Kitabi Dədə Qorqud. Bakı, 1970.

[12] B. Ə. Budaqov, Q. Ə. Qeybullayev Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlərin izahlı lüğəti

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]