Tamaz Valerianoviç Qamkrelidze

Tamaz Valerianis dze Qamkrelidze (gür: თამაზ ვალერიანის ძე გამყრელიძე 23 oktyabr 1929, Kutaisi – 10 fevral 2021, Tbilisi) gürcü filoloq, şərqşünas və hetşünas. Hind-Avropa linqvistikası, qədim dillər, nəzəri dilçilik, struktur və tətbiqi dilçilik, kartvelologiya sahəsində bir çox görkəmli əsərlərin müəllifidir. O, 2005-2013-cü illərdə Gürcüstan Elmlər Akademiyasının prezidenti olub.

Tamaz Valerianoviç Qamkrelidze
gürc. თამაზ ვალერიანის ძე გამყრელიძე
Doğum adı	თამაზ გამყრელიძე
Doğum tarixi	23 oktyabr 1929(1929-10-23)
Doğum yeri	Kutaisi, Gürcüstan SSR, ZSFSR, SSRİ
Vəfat tarixi	10 fevral 2021(2021-02-10) (91 yaşında)
Vəfat yeri	Tbilisi, Gürcüstan
Elm sahəsi	dilçilik
Elmi dərəcəsi	filologiya elmləri doktoru
Elmi adları	professor[d], REA-nın akademikləri[d]
İş yeri	Tbilisi Dövlət Universiteti
Təhsili	Tbilisi Dövlət Universiteti
Elmi rəhbəri	İqor Dyakonov
Üzvlüyü	Avstriya Elmlər Akademiyası, Rusiya Elmlər Akademiyası, SSRİ Elmlər Akademiyası, ABŞ Milli Elmlər Akademiyası (2006–), Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası, Macarıstan Elmlər Akademiyası, Gürcüstan Milli Elmlər Akademiyası
Mükafatları
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Qamkrelidze Gürcüstan Sovet Sosialist Respublikasının tərkibində olan Kutaisidə anadan olub.

1952-ci ildə Tbilisi Universitetinin (TDU) şərqşünaslıq fakültəsini bitirmişdir.[1] 1964-cü ildən bu universitetin professoru, 1966-cı ildən isə struktur və tətbiqi dilçilik kafedrasının müdiridir. 1973-2006-cı illərdə Sereteli Şərqşünaslıq İnstitutunun (Tbilisi) direktoru olub.

1988-1995-ci illərdə Rusiya Elmlər Akademiyasının “Voprosi Yazikoznanya” jurnalının redaktoru olub. ABŞ Milli Elmlər Akademiyasının əcnəbi köməkçisi (2006), Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyasının xarici fəxri üzvü, Britaniya Akademiyasının müxbiri, Avropa Linqvistika Assosiasiyasının üzvü (1986-1988-ci illərdə Avropa Linqvistika Assosiasiyasının prezidenti), Avstriya Elmlər Akademiyasının məsul üzvü, Rusiya Elmlər Akademiyasının akademiki, Dünya İncəsənət və Elmlər Akademiyasının (2006) üzvü və Amerika Dil Assosiasiyasının fəxri üzvüdür. Qamkrelidze Bonn Universiteti və Çikaqo Universiteti tərəfindən fəxri doktor adına layiq görülüb. Tamaz Qamkrelidze 1991-ci ilin avqustunda Tbilisi Dövlət Universitetinin rektoru təyin edildi, lakin bu vəzifəni çox qısa müddətə icra etdi.[2] Qamkrelidze 1992-2005-ci illərdə Gürcüstan parlamentinin üzvü olub.

2000-ci ildən Tbilisinin fəxri vətəndaşıdır.[3] Qamkrelidze 10 fevral 2021-ci ildə 91 yaşında vəfat etmişdir.[4]

Şəxsi həyatı

Onun qardaşı Revaz Qamkrelidze bütün ölkədə tanınmış riyaziyyatçıdır.

Mükafatları

• Lenin mükafatı (1988)
• Humboldt Beynəlxalq Mükafatı (1989)
• İvane Cavaxişvili mükafatı

Tamaz Qamkrelidzenin əsas əsərlərindən bəziləri

• “The Akkado-Hittite syllabary and the problem of the origin of the Hittite script”, Archiv Orientalni, vol. 29 (1960).
• Anatolian languages and the problem of Indo-European migration to Asia Minor, Studies in General and Oriental Linguistics. Tokyo, 1970
• with V. V. Ivanov, Indoevropjskij jazyk i indoevropejcy: Rekonstrukcija i istoriko-tipologieskij analiz prajazyka i protokultury. Tiflis: Tiflis University Press 1984. xcvi + 1328 p.
  • English translation: Indo-European and the Indo-Europeans: A reconstruction and historical analysis of a proto-language and a proto-culture. 2 vols. Trans. J. Nichols. Berlin–New York: Mouton de Gruyter, 1: 1994, 2: 1995.
• with V. V. Ivanov “The ancient Near East and the Indo-European question: Temporal and territorial characteristics of Proto-Indo-European based on linguistic and historico-cultural data”, Journal of Indo-European Studies vol. 13, no. 1–2 (1985): 3–48.
• with V. V. Ivanov, “The migrations of tribes speaking Indo-European dialects from their original homeland in the Near East to their historical habitations in Eurasia”, Journal of Indo-European Studies vol. 13, no. 1–2 (1985): 9–91.
• “Proto-Indo-European as a Stative-Active Typology”, in Indogermanica et Caucasica: Festschrift für Karl Horst Schmidt zum 65. Geburtstag, eds. Roland Bielmeier & Reinhard Stempel. Berlin–NY: Mouton de Gruyter, 1994, pp. 25–34.
• Alphabetic writing and the old Georgian script. New York: Caravan Books, 1994.
• Ivo Hajnal, ed. Thomas V. Gamkrelidze, Selected writings: Linguistic sign, typology and language reconstruction. Innsbruck 2006.

İstinadlar

1. "Гамкрелидзе Тамаз Валерианович". ras.ru (Rusca).

2. Tamaz Gamkrelidze // Tbilisi State University: The University Rectors - tsu.ge

3 "თბილისის საპატიო მოქალაქეები". tbilisi.gov.ge (Gürcücə). Tbilisi.

4. "Грузинский академик Тамаз Гамкрелидзе скончался на 91-м году жизни". Sputnik.