Vikipediya

Tatarıstan Prezidenti

Tatarıstan Respublikasının Prezidenti (tatar. Татарстан Республикасы Президенты; rus. Президент Республики Татарстан) — Respublikanın (dövlət və Federasiya subyektinin) başçısı.[1][2]

Tatarıstan Prezidenti
Татарстан Республикасы Рәисе
Tatarıstan Prezidentinin ştandartı
Tatarıstan Prezidentinin ştandartı

Vəzifədədir
Rüstəm Minnexanov
25 mart 2010-cu ildən
Başçılıq edir Tatarıstan
Rəsmi iqamətgahı Kazan Kremli
Səlahiyyət müddəti 5 il
Vəzifənin təsis tarixi 1991
Vəzifədə birinci Mintimer Şaymiyev
Rəsmi saytı president.tatarstan.ru
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Vəzifənin adlandırması

redaktə

2010-cu ildə Rusiya Federasiyasında Prezident adlandırılan subyektlərin başçısılarının adlarının dəyişdirməsi başlayıb. Rəsmən, bunu Çeçenistan başçısı Ramzan Kadırov başlayıb. O, Prezident adını daşımaqdan imtina edən ilk bölgə başçısı idi və başqa Prezident adı daşıyan bölgə başçılarını da eyni şey eləməyə çağırıb. O vaxt Kadırov elan edib ki, Rusiyada ancaq bir dövlət xadimin Prezident adlandırmağa haqqı var və bölgə prezidentlərinin rejəsini dayandırmaq lazım. 2010-cu ilin axırında Rusiya Prezidenti, Dmitri Medvedev Dövlət Duması və Federasiya Şurasının tərəfindən qəbul olunan, bölgə başçılarını Prezident adlandırmağa yasaq eləyən qanusunun təsdiqini imzalayıb.[3][4] Eyni zamanda regionlara başçılarının adlarını 2015-ci ilin yanvarın 1-nə dək tarihi ənənələrinə uyğun olan adları ilə əvəzləməyə haqqı verilib. 2013-cü ilin axırında ancaq Tatarıstan və Başqırdıstan başçıları yeni adı qəbul etməyiblər. O vaxt, Tatarıstan Prezidenti Rüstəm Minnexanov elan edib ki, vəzifəsinin adı qanunla verilən vaxta qədər deyişdiriləcək.[5]

2014-cü ilin axırında Tatarıstan başçı vəzifənin adlandırma məsələsini çözməyən Rusiya Federasiyasının yeganə subyekti qalıb (Başqırdıstanda 2015-ci ilin yanvarın 1-dən Prezident adını Başqırdıstan Respublikasının Başçısı adına dəyişməyə qərar qəbul olunub). 2015-ci ildə respublikaların başçılarına Prezident adını 2016-cı ilin yanvarın 1-nə dək daşımağa icazə verən qanun qəbul olunub.[6][7]

2015-ci ilin sentyabrın 18-də, təkrarən seçilmiş Tatarıstan Prezidentinin, Rüstəm Minnexanovun inaqurasiyasında keçmiş Prezident, Mintimer Şaymiyev faktiki olaraq, Respublikanın başçısının mövcud olan adını saxlamağını tərəfləyib:

İnsanların, Prezident özü də, Respupblikamızın ali vəzifəli şəxsinin adı da xoşuna gəlir — Prezident! Bu ad bizi çox birləşdirir. Deyim niyə — çünki bu söz nə tatar, nə də rus dilinə tərcümə olunmur. <...> Bax bundadır güc və avtoritet!

Orijinal mətn (rus.)
Людям нравится как сам президент, так и название высшего должностного лица нашей республики — президент! Это название нас сильно объединяет. Скажу почему — потому что это слово не подлежит переводу ни на татарский, ни на русский языки. <...> Вот где ещё сила и авторитет!

Ondan sonra Tatarıstan Dövlət Şurasının mədəniyyət komitəsinin sədri, Razil Vəleyev və bir sıra başqa ali rəsmilər Prezident adını saxlamağını tərəfləyib.[8][9]

2015-ci ilin dekabrın 17-də Vladimir Putin mətbuat konfransında vəzifənin adlandırmadan olan aldığı sualına belə cavab verib:

Bu doğrudan da Tatarıstanın öz işidir. Məncə, bu o dərcədə hansı sa milli hissləri dəyməyəcək <...> Biz Tatarıstan halqının hər hansı seçimə hörmətlə yanaşacayıq, ona görə, siz orda özünüz qərar verin, yaxşı?

Orijinal mətn (rus.)
Это действительно дело самого Татарстана. Я не думаю, что это так чувствительно, заденет какие-то национальные чувства <...> Мы с уважением отнесемся к любому выбору народа Татарстана, поэтому вы сами там решайте, ладно?
— [10]

Rüstəm Minnexanov bunnan əlaqədər şərx verib:

Mən Tatarıstanın seçilmiş Prezidentiyəm, federal qanunverici belə bir imkanı Respublikamıza verib və bu böyük etimaddır. Bundan sonra necə olacaq? Rusiya Prezidenti deyib: «Tatarıstan necə qərar verəcək»

Orijinal mətn (rus.)
Я избранный Президент Татарстана, федеральный законодатель такую возможность предоставил нашей республике, и это большое доверие. Как будет дальше? Президент России сказал: «Как решит Татарстан»
— [11]

Rusiya Liberal Demokrat Partiyasının sədri, Vladimir Jirinovski verdiyi intervyusunda vəzifənin adı əvəzləmək üçün iki variant təklif edib: başqan və ya xan.[12] Dövlət Dumadaki Tatarıstan nümayəndəsi, İldar Gilmutdinovun sözlrinə görə, 2015-ci ilin ərzində Respublikanın Parlamentində vəzəfənin adını dəyişdirmək məsələsi bir dəfə də qaldırılmamış.[13]

Beləliklə, Respublika başçısının adını dəyişmədiyinə görə, 2016-cı ilin yanvarın 1-dən, onun konstitusiyası federal qaunun ilə ziddiyyətdədir.[14] Faktiki olaraq, Respublika müstəsna olaraq, ali vəzifəli şəxsini Prezident adlandırmağa haqqını saxlayıb, eyni zamanda isə Rusiya Federasiyasının başqa subyektlərinin belə haqqı qalmayıb.[15]

Prezidentlərin siyahısı

redaktə
№ Şəkil Adı
(həyat illəri)		 Müddət sayı Səlahiyyətlərinin müddəti Partiya
1   Mintimer Şaymiyev
(1937 -) 		4 12 iyun 1991 25 mart 2010 Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası, Evimiz - Rusiya,
«Bütöv Rusiya» («Ata Yurd — Bütöv Rusiya»), Vahid Rusiya
2   Rüstəm Minnexanov
(1957 -) 		2 25 mart 2010 hal-hazırda Vahid Rusiya

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ По смыслу ст. 5 Конституции Российской Федерации республика отождествляется с государством, при этом выражение «государство» выводится в скобках
  2. ↑ Статья 89 Конституции Республики Татарстан
  3. ↑ Медведев запретил главам субъектов называться президентами Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine // newsru.com, 29.12.2010
  4. ↑ "Закон Российской Федерации № 406-ФЗ от 28.12.2010". 2017-09-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-03.
  5. ↑ "Минниханов не будет президентом. 18 декабря 2013". 2020-10-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-04.
  6. ↑ "Путин подписал закон, обязывающий Татарстан до 2016 года выбрать новое название для должности президента". 2017-02-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-04.
  7. ↑ "Закон Российской Федерации № 4-ФЗ от 04.02.2015". 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-04.
  8. ↑ В Татарстане хотят своего «президента» и «государственность» Arxivləşdirilib 2015-09-20 at the Wayback Machine // Regnum
  9. ↑ "Инаугурация Рустама Минниханова — «как корабль назовешь, так он и поплывет»". 2021-04-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-05.
  10. ↑ Путин о переименовании должностей глав республик Arxivləşdirilib 2017-10-20 at the Wayback Machine // РИА Новости
  11. ↑ "Минниханов о должности руководителя Татарстана: «Давайте не будем эту тему до молекул расщеплять»". 2017-10-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-07.
  12. ↑ "Жириновский предложил называть президента РТ ханом". 2017-03-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-09.
  13. ↑ Президент Татарстана Минниханов оказался в непростой ситуации из-за титула Arxivləşdirilib 2020-09-04 at the Wayback Machine // Московский комсомолец
  14. ↑ Татарстан встретит новый год с президентом. Госсовет не стал менять конституцию республики. Arxivləşdirilib 2018-04-25 at the Wayback Machine Газета «Коммерсантъ» № 238 от 24.12.2015
  15. ↑ "Президент из принципа. Татарстан вцепился зубами в название должности". 2017-08-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-16.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Tatarıstan_Prezidenti&oldid=7170037"