Tbilisi Aviasiya Zavodu

Tiflis Aviasiya Zavodu — Gürcüstanın Tbilisi şəhərində yerləşən, təyyarə istehsalı və təmiri ilə məşğul olan sənaye təsisi. Onun tərkibində Tbilisi Beynəlxalq Hava Limanının uçuş-enmə zolağından bir neçə kilometr məsafədə yerləşən uçuş zolağı var.

Tarixi

1941–1991 illər

Tbilisi təyyarə zavodunun tarixi Böyük Vətən müharibəsi başlandıqdan sonra sentyabr 1941-ci ildə başladı. Həmin vaxt Tbilisiyə 31 nömrəli aviasiya zavodu Taqanroqdan köçürüldü. Taqanroqdakı zavod 1934-cü ildə yaradılmışdır və hidroplanerlər istehsal istehsal edirdi. 1941-ci il Avqust-sentyabr aylarında, müharibənin başlanmasından sonra fabrik dizayn bürosu ilə birlikdə Tbilisiyə evakuasiya edilib. Müharibə illərində zavod Laqq-3 qırıcı təyyarələrinin müxtəlif inkişaf etdirilmiş seriyalarını istehsal etdi (1944-cü ilin ortalarına qədər). 1944-cü ildən zavod Yak-3 qırıcısını istehsal etməyə başlayır. 1946-cı ildən zavod Yak-15 (Yak-17UTI daxil olmaqla) reaktiv təyyarəsini, daha sonra Yak-17, Yak-23, MiQ-15 və MiQ-17 istehsal etdi. Bundan başqa radio idarə edən nəzarət hədəf (La-17, 886 ədəd buraxılıb) və təyyarə üçün gəmi əleyhinə raketlər (1669 ədəd R-10C.) istehsal edilmişdir. 1978-ci ildən sonra zavod kütləvi olaraq Su-25 (900 ədəd), o cümlədən (1987–1996-cı illərdə) Su-25T, Su-25BM və bir neçə Su-25U istehsal etmişdir. Bundan əlavə, 6 nəfərlik yüngül mülki təyyarə Yak-58 (6000 ədəd.) və "hava-hava" tipli idarəolunan raket P-60 (30,000-dən artıq) və P-73 (6000-dən çox ədəd) hazırlanmışdır. Raketlərin istehsal tempi ildə 6,000-ə çatdı. Zavod Buran kosmik gəmisi üçün hissələrinin istehsalı idi.

1991-ci il sonrası

31-ci zavodun bazasında Sovet İttifaqı dağıldıqdan sonra Tbilisi Aircraft Manufacturing (TAM) şirkəti quruldu. 2002 ildə isə onun özəlləşdirilməsi başladı, şirkət ASC TAM adlandırılmışdır. Işçilərin sayı — 1980-ci illərin sonunda 14.000 nəfər ilə müqayisədə 2000 nəfər oldu. Son illərdə təyyarə və vertolyotların təmiri və modernizasiyası, təyyarə üçün ehtiyat hissələrinin istehsalı, PUA və yüngül mülki təyyarələrinin inkişafı ilə məşğul olur. Şirkət aktiv şəkildə İsrail (TAA "Elba" və "ELGAD"), ABŞ (AIR Ascend — Aircraft Investor Resursları), Kanada (Kelowna Flightcraft) və İngilis (GML — artım Management Limited) firmaları ilə əməkdaşlıq edir. Həmçinin qeyri-aviasiya və hərbi məhsullar da istehsal edilir. avqust 10, 2008-də Gürcüstan Daxili İşlər Nazirliyi Rusiya təyyarələrinin "Tbilaviastroy" fabrikini bombaladığını iddia etdi. iyul 2010-cu ildə zavod Gürcüstan Müdafiə Nazirliyinin tabeliyinə köçürülüb