Tiliqul limanı
Tiliqul limanı (ukr. Тилігульський лиман) — Ukraynanın Odessa və Nikolayev vilayətləri ərazisində, Qara dənizin sahilində yerləşən estuari. Limanın uzunluğu 80 km, eni 0,2–3,5 km, maksimal dərinliyi 19 m təşkil edir. Limanın sahəsi 170 km²-dir. Dənizdən eni 4 km, uzunluğu 7 km təşkil edən bərzəxlə ayrılır. 27 dekabr 2017-ci ildən liman dənizlə kiçik dayazlıqla birləşir. Limana Tilikul çayı tökülür. Limanın sağ və solunda iki təbiət lanşaft parkı yerləşir. Tiliqul limanı Ramsar Konvensiyasının su-bataqlıq zonasına daxil ərazi olaraq qorunur.
| Tiliqul limanı | |
|---|---|
| ukr. Тилігульський лиман | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 0,4 m |
| Eni | 2,5 km |
| Uzunluğu | 80 km |
| Sahəsi |
|
| Həcmi | 170 km³ |
| Dərin yeri | 19 m |
| Yerləşməsi | |
| 46°51′20″ şm. e. 31°05′58″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Ukrayna |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Adının mənası redaktə
Limanın adı türk sözü olub «Dəli göl» mənasını verir. Türklər limana bu adı orada müşahidə edilən güçlü küləklər səbəbindən vermişlər. Küləklər əsasən cənubdan şimala və ya əksinə əsir.
Limanın tarixi redaktə
Tiliqul limanı iqlim dəyişikliyi sayəsində meydana gəlmişdir. Belə ki bir zamanlar çayın mənsəbi olan ərazi çayda sululuğun azalması ilə limana çevrilmişdir. İllər keçdikcə isə gölün suyu şorlaşmışdır. 2017-ci ilin sonunda aparılan araşdırmalara görə suyunun duzluğu hər litrə 30 promildir. Limanı dənizdən ayıran qumluq artıq 4 km enə 7 km uzunluğa sahibdir.
Hazırda liman köçəri quşların əsas dayançaqlarından biridir. Bu səbəbdən yasaqlıq elan edilmişdir.
XX əsrin ortalarında limanı Qara dənizlə birləşdirən kanal qazılmışdır[1]. Kanalın mənsəbi daim təmizlənilirdi.
Yeni hidrotexniki layihə 2016-2017-ci illərdə gercəkləşdirilməyə başlanılmışdır. Bu limanın qurumaqdan qorunması məqsədi ilə atılmışdır. 27 dekabr 2017-ci ildə limana dəniz suyu axmağa başlamışdır.
Qalereya redaktə
Mənbə redaktə
Ədəbiyyat redaktə
- Ресурсы поверхностных вод СССР. Описание рек и озёр и расчёты основных характеристик их режима. — Т. 6. Украина и Молдавия. Вып. 1. Западная Украина и Молдавия (без бассейна р. Днестра). — Л., Гидрометеоиздат, 1978. — 258—261, 490 с.
- АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ЛИМАНОВ СЕВЕРО-ЗАПАДНОГО ПРИЧЕРНОМОРЬЯ (монография):http://lagoons.biologiaatua.net/wp-content/uploads/downloads/2013/06/2011-book-115.pdf[ölü keçid]