Tompo ulusu

Tompo ulusu
Tompo ulusu
Bayraq[d]	Gerb[d]
	62°46′ şm. e. 135°31′ ş. u.
Ölkə	Rusiya;
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	10 dekabr 1930
Sahəsi	135.800 km²;
Saat qurşağı	Yakutsk vaxtı[d];
Əhalisi
Əhalisi	12.775 nəf. (1 yanvar 2018);
	Rəsmi sayt
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tompo ulusu (saxa Томпо улууһа) — Rusiya Federasiyası, Saxa Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon. İnzibati mərkəzi şəhər tipli Xandıqa qəsəbəsidir. Xandıqa kəndi respublikasının paytaxtı Yakutsk şəhərindən quru ilə 449 km, su ilə 642 km, hava ilə 370 km məsafədə yerləşir.

Coğrafiyası redaktə

Rayon respublikanın şərqində yerləşir. Sahəsi 135,8 min km²-dir. Böyük çayları: Aldan, Tompo, Xandıqa, Adıçi və s.

Rayonun ərazisi əsasən Aldan çayının orta axınında və onun hövzəsində yerləşir. Burada yerləşən Tompo çayı öz növbəsində adını rayona vermişdir. Ulus əraisi əsasən dağlıq ərazilərdən ibarətdir. Yanvar ayının orta temperaturu dağlarda -38 ° C-dən çay vadilərində -42 ° C-dək, iyunda dağlarda +10 ° C, çay vadilərində +17 ° C-dən olur. İllik yağıntının miqdarı 250-300 mm-dir.

Tarixi redaktə

Tompo rayonu 20 may 1931-ci ildə Taatta, Verxoyansk və Oymyakon rayonlarının dörd naleqindən qurulmuşdur. Coğrafi yerləşmə və əhali tərkibi baxımından bu naleqlər yeni qurulan bir milli bölgəni təşkil etməli idi. Burada əsas köçəri həyat tərzi keçirən, şimal maralı yetişdirən və ovçuluğu ilə məşğul olan əhali yaşayırdı.

1954-cü ildə rayon mərkəzi Krest-Xaldcay kəndindən Xandıqa kəndinə köçürülür^[2].

Əhalisi redaktə

Milli tərkib

2002-ci il siyahıyaalmasına görə ulusun etnik tərkibi: ruslar (50,8%), saxalar (29.8%), evenlər (4.3%), ukraynalılar (2,2%), tatarlar (0.8%), çukçi (0.5%) evenklər (0.5%) və digər millətlər (12,1%).

Urbanizasiya

Şəhər şəraitində (Çebariki-Xaya və Xandıqa ş.t.q) ulus əhalisinin 57,64 7% -i yaşayır.

Yerli özünü idarəetmə redaktə

Tompo ulusu ərazisinə 2 şəhər və 7 kənd inzibati vahidliyinə ümumilikdə 14 yaşayış məntəqəsi daxildir^[3]^[4]. Ulus ərazisinə daxil olan yaşayış məntəqələri: Arı-Tolonl q., Aeroport q., Çebariki-Xaya ş.t.q., Keskil k., Krest Xalcay k., Meqino Aldan k., Novı k., Oxotski Perevoz k., Razvilka q., Saydı q., Tyoplı Kluç k., Topolinoye k., Udarnik q., Xandıqa.

İqtisadiyyat redaktə

Tompo ulusu Saxanın ən böyük nəqliyyat mərkəzlərindən biri olan Xandıqa kəndinin, ulus mərkəzinin coğrafi mövqeyi və dövlət yataqları üçün faydalı olan respublikanın sürətlə inkişaf edən və böyük gələcək potensiallı bölgələrindən biridir.

İstinadlar redaktə

↑ 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года. Rusiya Dövlət Federal Statistika Xidməti.
↑ Ведомости Верховного Совета СССР. № 12 (806), 1954 г.
↑ "Закон Республики Саха (Якутия) от 30 ноября 2004 года N 173-З N 353-III «Об установлении границ и о наделении статусом городского и сельского поселений муниципальных образований Республики Саха (Якутия)»". 2019-09-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-29.
↑ "Перечень населённых пунктов, входящих в состав сельских и городских поселений Республики Саха (Якутия)". 2013-07-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-01-14.

[_c042ad426adc2905-1] 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года. Rusiya Dövlət Federal Statistika Xidməti.

[2] Ведомости Верховного Совета СССР. № 12 (806), 1954 г.

[МОЯ-3] "Закон Республики Саха (Якутия) от 30 ноября 2004 года N 173-З N 353-III «Об установлении границ и о наделении статусом городского и сельского поселений муниципальных образований Республики Саха (Якутия)»". 2019-09-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-29.

[4] "Перечень населённых пунктов, входящих в состав сельских и городских поселений Республики Саха (Якутия)". 2013-07-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-01-14.

[1]

[2]

[3]

[4]