Totırbek Catiyev
Totırbek Catiyev (28 dekabr 1910 (10 yanvar 1911) – 7 iyul 1984) — Sovet, Osetiya yazıçı və jurnalist. 1939-cu ildən Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası üzvü.
| Totırbek Catiyev | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 28 dekabr 1910 (10 yanvar 1911) |
| Vəfat tarixi | 7 iyul 1984 (73 yaşında) |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | yazıçı |
| Partiyası | |
Bioqrafiya redaktə
Totırbek Catiyev Sba kəndində (indi Cənubi Osetiyanın Dzau rayonuna aiddir) kəndli ailəsində anadan olmuşdur. Erkən yaşda yetim qalır. 1919-cu ildə anası dünyasını dəyişir. Bir il sonra ailə Şimali Osetiyaya, Kodaxcin kəndinə köçmək məcburiyyətində qalır. 1920-ci ildə atası ağ qvardiyaçılar tərəfindən öldürülür. Catıyev iki bacı və bir qardaşı qidalandırmaq üçün fəhlə işləməyə başlayır. 1923-cü ildə Noqir kəndində məskunlaşır, 1924-1925-ci illərdə yazıb-oxumağı öyrənir, beş sinifli məktəbi bitirir. 1925-ci ildə komsomola qoşulur, bir il sonra "Rastcinad" qəzetinin mətbəəsində yazıçıya köçəkçi kimi işə düzəlir, eyni zamanda axşam fəhlələri fakültəsində oxuyur[1].
1932-ci ildə Catiyev "Gənc bolşevik" gənclər qəzetinin redaktoru vəzifəsinə təyin edilir. 1933-1934-cü illərdə Alaqir regional "Razdzoq" qəzetinin redaktoru olur. Üstəlik o, "Rustcinad", "Gənc bolşevik" qəzetlərində və "Abon" ("Bu gün") almanaxında məqalələrini, felyetonlarını, dərc etməyə başlayır. İlk əsərlərini 1931-ci ildə nəşr etdirir. Əsərlərini osetin dilində yazır. Catiyevin ilk hekayəsi "İnqilab qəhrəmanı" Cənubi Osetiyada Sovet hakimiyyətinin qurulması uğrunda partizanların mübarizəsinə həsr edilmişdir. Eyni zamanda komsomol orqanlarında məsul vəzifələrdə çalışmışdır[2].
1935-ci ildə Catiyev SSRİ Yazıçılar Birliyinə qəbul edilir, 1939-cu ildən Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasına üzv olur. 1934-cü ildə Pravda Ümumittifaq Kommunist Jurnalistika İnstitutuna daxil olur, dörd il sonra M. Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutuna köçürülür. 1939-cu ildə Catıyev Finlandiya ilə müharibəyə könüllü olaraq yollanır və xizək dəstəsində xidmət edir. Əvvəl sıravi əsgər, sonra hərbi komissar olur. Bir neçə döyüş yarası alır. Müharibə bitdikdən sonra, 1941-ci ildə M. Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunu bitir, orada qiyabi şöbədə çalışır. Böyük Vətən müharibəsi illərində Catiyev silahlı qüvvələr sıralarında xidmət edir. 1941-ci ilin avqustundan 1942-ci ilin noyabrına qədər Şimal Donanmasında xidmət etmişdir. "Severnaya Vaxta" qəzetinin partiya şöbəsinin müdiri və TASS-ın müharibə müxbiri olur. Üç yüzdən çox nəşri dəniz və digər qəzetlərdə nəşr edilmişdir. 1942-ci ilin noyabrında Barens dənizində hərbi əməliyyat zamanı Catiyev başından yaralanaraq beyin sarsıntısı alır. 1943-cü ilin əvvəlində xəstəxanadan evə buraxıldıqdan sonra siyasi idarənin böyük təlimçisi olaraq Qara dəniz donanmasına köçürülür. Novorossiysk yaxınlığındakı Kerçdəki eniş əməliyyatlarında, Krım və Sevastopolun, Rumıniya və Bolqarıstanın azad edilməsində iştirak edir. Novorossiyskə hücum zamanı yaralanır, müalicədən sonra xidmətə qayıdır. Döyüşlərdə göstərdiyi cəsarətə görə Catiyev üç orden və bir çox medallarla təltif edilmişdir.
1945-1949-cu illərdə "Max duq" jurnalının və "Sovet Osetiyası" almanaxının redaktoru olur. Bir çox əsər sovet əsgərlərinə həsr edilmişdir. 1940-1941-ci illərdə Catiyev Finlandiya cəbhəsində könüllü xizəkçilərdən ibarət eskadron haqqında "Könüllülər" hekayəsini nəşr etdirir. "Osetin şərəfi" hekayəsində (1945) Böyük Vətən müharibəsi illərində Dəniz Korpusu batalyonunun cəsarətindən yazır. "İki Dost" (1952) hekayəsinin qəhrəmanları Qara dəniz dənizçiləri olur. "Əziz Həyat" romanı (1956) və "Zilqa Xox dağında" (1954) hekayəsi sovet kolxozçularına həsr edilmişdir. "Dağ ulduzu" romanında (1961) əsas obraz osetin şairi Kosta Xetaqurov üzərində cəmlənir[3].
Mükafatları redaktə
- "Şərəf nişanı" ordeni
- "Qırmızı Bayraq" ordeni
- "İgidliyə görə" medalı (1940-cı il dekabr)
- digər orden və medallar
İstinadlar redaktə
- ↑ "Литературная карта Осетии" (rus). Национальная научная библиотека РСО-Алания. 2017-02-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-14.
- ↑ Антология осетинской прозы. — Орджоникидзе: Ир, 1983. — С. 593—594. — 600 с.
- ↑ Ардасенов, Х. ДЖАТИЕВ, Тотырбек Исмаилович // Краткая литературная энциклопедия / Гл. ред. А. А. Сурков. — М. : Советская энциклопедия, 1964. — Т. 2.