Vikipediya

Transfer qiymətləri

Transfer qiymətləri (ing. Transfer Pricing) — bir şirkət daxilindəki bağlı tərəflər arasında (filiallar, törəmə şirkətlər və ya bölmələr) malların, xidmətlərin və ya intellektual mülkiyyətin ötürülməsi zamanı istifadə olunan[1][2] qiymətləri ifadə edir. Bu konsepsiya beynəlxalq biznes və vergi idarəetməsi sahəsində mühüm rol oynayır,[3] çünki çoxmillətli şirkətlər bu qiymətləri strategiyalarında istifadə edərək mənfəətlərini optimallaşdırmağa çalışırlar.[4][5][6]

Transfer qiymətləri həm vergi idarəetməsi, həm də biznes strategiyasının bir hissəsi kimi mühüm rol oynayır. Effektiv idarəetmə üçün həm hüquqi, həm də əməliyyat aspektlərini nəzərə almaq vacibdir.[7]

Əhəmiyyəti

redaktə

Transfer qiymətləri mənfəətin ölkələr arasında necə bölüşdürüldüyünə təsir edir və bu,[8] ölkələrdə tətbiq olunan fərqli vergi dərəcələri səbəbindən önəm qazanır. Şirkətlər aşağı vergi dərəcəsinə malik ölkələrə mənfəət köçürərək ümumi vergi yükünü azalda bilərlər. Şirkət daxilindəki filialların və ya bölmələrin fəaliyyətlərini düzgün qiymətləndirmək və motivasiya sistemini qurmaq üçün transfer qiymətləri istifadə olunur.[9] Şirkətlər arasında malların və xidmətlərin qiymətləri düzgün tənzimlənmədikdə, maliyyə pozuntuları və ya hüquqi problemlər yarana bilər.[10]

Problemləri

redaktə

Çoxmillətli şirkətlərin transfer qiymətləri vasitəsilə vergilərdən[11] yayınmasının qarşısını almaq üçün müxtəlif ölkələr sərt tənzimləmə qaydaları tətbiq edir. Məsələn, OECD-nin Transfer Qiymətləri Təlimatları və BEPS (Base Erosion and Profit Shifting) təşəbbüsü[12] bu sahədə geniş şəkildə istifadə olunur. Müxtəlif ölkələrin tənzimləmələri arasındakı uyğunsuzluq, bir mənfəətin iki fərqli ölkədə vergiyə cəlb edilməsinə səbəb ola bilər. Eyni şərtlər əsasında müstəqil tərəflər arasında müqayisəli qiymət tapmaq bəzən mümkün olmur.[13] Şirkət daxilində malların, xidmətlərin və intellektual mülkiyyətin mübadiləsi çox vaxt kompleks xarakter daşıyır və dəqiq qiymət müəyyən etmək çətinləşir.

Qiymətlərin müəyyənləşdirilməsi

redaktə

Transfer qiymətlərinin müəyyənləşdirilməsi üçün bir neçə metod mövcuddur. Bu metodlar beynəlxalq qaydalarla tənzimlənir və ən məşhurları aşağıdakılardır:[14]

  1. Müqayisəli qiymət metodu (ing. Comparable Uncontrolled Price, CUP) — bağlı tərəflər arasındakı qiymət, bazarda müstəqil tərəflər arasında istifadə edilən qiymətlə müqayisə edilir. Üstünlüyü ən obyektiv yanaşma sayılır, çatışmazlığı isə eyni şərtlərdə müqayisə üçün uyğun bazar məlumatları tapmaq çətin ola bilər.[15]
  2. Maya dəyəri üstəgəl mənfəət metodu (ing. Cost Plus) — mal və ya xidmətin istehsal dəyərinə müəyyən mənfəət marjası əlavə edilir.
  3. Satış qiymətindən çıxış metodu (ing. Resale Price Method) — bağlı tərəf bir məhsulu sataraq gəlir əldə edir və bu gəlirdən uyğun mənfəət marjası çıxılır.[16]
  4. Mənfəət bölgüsü metodu (ing. Profit Split Method) — şirkət daxilində yaranan mənfəət müxtəlif bölmələr arasında bölüşdürülür, nəzərə alınaraq hər birinin verdiyi töhfə.
  5. Əməliyyat mənfəətinin müqayisəsi metodu (ing. Transactional Net Margin Method, TNMM) — bağlı tərəflərin mənfəət marjası bazar şərtləri ilə müqayisə edilir.[17]

Beynəlxalq qaydalar və standartlar

redaktə
  • OECD Transfer Pricing Guidelines — transfer qiymətlərinin müəyyən edilməsi və tətbiqi üçün beynəlxalq standart kimi qəbul edilir.
  • BEPS Təşəbbüsü — şirkətlərin vergilərdən yayınmasının qarşısını almaq məqsədilə çoxmillətli strategiyaların idarə olunması üçün nəzərdə tutulub.[18]
  • ARM's Length Principle (Ədalətli Bazar Qiyməti Prinsipi) — transfer qiymətləri müstəqil tərəflər arasında baş verəcək bazar şərtləri ilə uyğun olmalıdır.

Transfer qiymətlərinin üstünlükləri və çatışmazlıqları

redaktə
Üstünlükləri Çatışmazlıqları
Şirkətlər daha aşağı vergi dərəcələri olan ölkələrdə mənfəətlərini cəmləşdirə bilərlər Qlobal ticarətdə iştirak edən şirkətlər çox vaxt müxtəlif ölkələrin mürəkkəb vergi qanunvericiliyinə uyğunlaşmalıdırlar[19]
Transfer qiymətləri filialların fərdi töhfələrini ölçmək üçün istifadə edilə bilər[20] Transfer qiymətləri ilə bağlı yanlış idarəetmə cərimələrə və hüquqi münaqişələrə səbəb ola bilər
Müxtəlif valyuta riskləri və ya iqtisadi risklər balanslaşdırıla bilər[21] Yüksək tənzimləmə yükü

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ OECD Transfer Pricing Guidelines for Multinational Enterprises and Tax Administrations 2010, para. 0.18. Paris: OECD Publishing. 2010. doi:10.1787/tpg-2010-en. ISBN 978-92-64-09018-7.
  2. ↑ Cooper, Joel; Fox, Randall; Loeprick, Jan; Mohindra, Komal. Transfer Pricing and Developing Economies : A Handbook for Policy Makers and Practitioners. Washington, DC: World Bank. 2016. 18–21. ISBN 978-1-4648-0970-5.
  3. ↑ "The Year in Review: The Year of the Many Arm's-Length Standards". 85 Tax Notes Int'l 25 (2017-01-02). Tax Analysts. 2017-02-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-02-27.
  4. ↑ World Bank pp. 35-51
  5. ↑ OECD Guidelines 0.15
  6. ↑ "Transfer Pricing Country Profiles - OECD". www.oecd.org. İstifadə tarixi: 2017-02-27.
  7. ↑ Sikka, Prem. "Shifting profits across borders". The Guardian (ingilis). 2009-02-12. ISSN 0261-3077. 2018-06-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-02-27.
  8. ↑ Taibbi, Matt. "Corporations to Get Tax Holiday? You're Kidding?". Rolling Stone. 2011. 2017-02-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-02-27.
  9. ↑ Rice, William; Clemente, Frank. "Gilead Sciences: Price Gouger, Tax Dodger". Washington, DC: Americans for Tax Fairness. 2016. səh. 12. 2019-11-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-10.
  10. ↑ "Uncontained". The Economist. 2014-05-03. 2017-02-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-02-27.
  11. ↑ Confessore, Nicholas. "How to Hide $400 Million". The New York Times. 2016-11-30. ISSN 0362-4331. İstifadə tarixi: 2017-02-27.
  12. ↑ Measuring and Monitoring BEPS, Action 11 - 2015 Final Report. Paris: OECD Publishing. 2015. 151–156. ISBN 978-92-64-24134-3.
  13. ↑ Falk, Daniel, “Transfer Pricing: Alternative Practical Strategies,” 19 Tax Mgmt. (BNA) Transfer Pricing Report, at 829 (Nov. 18, 2010)
  14. ↑ Action Plan on Base Erosion and Profit Shifting. Paris: OECD Publishing. 2013. 20–21. ISBN 978-92-64-20271-9.
  15. ↑ "Guidance on the Implementation of Country-by-Country Reporting: BEPS Action 13 - OECD". www.oecd.org. 2017-08-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-02-27.
  16. ↑ "Aligning Transfer Pricing Outcomes with Value Creation, Actions 8-10 - 2015 Final Reports | OECD READ edition". OECD iLibrary (ingilis). 2017-04-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-02-27.
  17. ↑ "Public comments received on the conforming amendments to Chapter IX of the OECD Transfer Pricing Guidelines - OECD". www.oecd.org. İstifadə tarixi: 2017-02-27.
  18. ↑ "UN Conference on Trade and Development: Trade Misinvoicing in Primary Commodities in Developing Countries (2016)" (PDF). 2016-10-27 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-11-23.
  19. ↑ "Trade Misinvoicing, Global Financial Integrity".
  20. ↑ See, e.g., OECD Guidelines 1.1 et seq., 26 CFR 1.482-1(b) Arxiv surəti 6 oktyabr 2012 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2012-10-06 at the Wayback Machine.
  21. ↑ Several websites provide overviews of transfer pricing regulations by country, such as the Country References Arxiv surəti 20 oktyabr 2011 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2011-10-20 at the Wayback Machine on the TP analytics website.

Xarici keçidlər

redaktə
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Transfer_qiymətləri&oldid=7892600"