Şmidt dağlaləsi

Şmidt dağlaləsi (lat. Tulipa schmidtii) — bitkilər aləminin zanbaqçiçəklilər dəstəsinin zanbaqkimilər fəsiləsinin dağlaləsi cinsinə aid bitki növü.

Şmidt dağlaləsi
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Birləpəlilər Dəstə: Zanbaqçiçəklilər Fəsilə: Zanbaqkimilər Yarımfəsilə: Lilioideae Triba: Lilieae Cins: Dağlaləsi Növ: Şmidt dağlaləsi
Beynəlxalq elmi adı
Tulipa schmidtii Fomin
Şəkil axtarışı EOL   1082891

Arealı

Cənubi Qafqazın cənub-şərqindən İranın şimal-qərbinə qədər yayılmışdır.

Botaniki xarakteristikası

Çoxillik ot bitkisidir. Soğanağı iri, yumurtavari, 2,5–5 sm diametrində, nazik dərivari, qonur və ya qəhvəyi-qonur qınla örtülmüşdür. Gövdə 25–50 sm hündürlükdədir. Yarpaqlar 6–10 ədəd göyümtül, aşağıdakılar enli, uzunsov, yuxarıdakılar neştərvari və ya dar- neştərvari, uzundur. Çiçəkləri iri, 7 sm-ə qədər uzunluğunda; yarpaqcıqları qırmızı, əsasında daxildən qara, sarı-haşiyələnmiş, rombvari ləkəlidir; xarici hissədəkilər enli, uzunsov və ya deltavari bir qədər daxildəkindən uzundur. Erkəkcik çiçəkyanlığından qısadır; tozcuğu sarı, qutucuq 4 sm -ə qədər uzunluqda, 2–2,5 sm enindədir.

Çoxalması

Toxumla və vegetativ yolla çoxalır.

Ehtiyatının dəyişilmə səbəbləri

Ot çalınması və mal-qara otarılması.

Becərilməsi

Azərbaycanın Botanika İnstitutunun Botanika bağında

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

Daşlı-çınqıllı, qayalı yamaclarda, əkinlərdə kolluqlar arasında yayılmışdır. Çiçəkləməsi aprel-may, meyvələməsi may ayına təsadüf edir. Mezokserofitdir. Çoxalması soğanaqla və ya toxumladır . Geofit bəzək bitkisidir.

Yayılması

Cənubi Zaqafqaziyaya məxsus, tükənməkdə olan endemik növdür. Xocavənd, Əsgəran (Topxana), Cəlilabad (Hovuzbulaq, Zəhmətabad, Ləkin kəndlərində yayılıb. Quru, otlu yamaclarda, kollyqlar arasında bitir. Tək tək rast gəlir. Kiçik Qafqazın cənubu (Cəbrayıl rayonu, Məcili kəndi), Lənkəranın dağlıq hissəsi (Cəlilabad Zəhmətabad kəndi), Naxçıvanın dağlıq rayonları (Ordubad rayonu — Nüs-Nüs kəndi ətrafındakı Diaxçay və fəhlə dərəsi adlanan sahələrdə).

Sayı və tendensiyası

Populyasiyanın bir neçə istiqamətdə yayılmasına baxmayaraq antropogen amillər azalma təhlükəsini yaradır.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Soğanaqları və çiçəklərinin əhali tərəfindən intensiv toplanılması və zoogen amillər.

Mühafizə tədbirləri

Yasaqlıqların yaradılması zəruridir.

Qəbul edilmiş qorunma tədbirləri

Mühafizəsi üçün xüsusi tədbirlər hazırlanmamışdir.