Ufa məscidləri
Ufa məscidləri — Başqırdıstan Respublikasının Ufa şəhərində yerləşən məscidlər.
Tarixi məscidlər redaktə
Birinci katedral məscidi 1830-cu ildə Ufa şəhərindən olan 2-ci gildiya taciri Qabdessalyam Xozyaseyitov vəsaiti ilə inşa edilmişdir. XX əsrin əvvəllərində məscid 920 nəfərin birgə ibadəti üçün nəzərdə tutulmuşdu. Məsciddin qarşısında Qusmaniyə mədrəsəsi və rus-başqırd 2 sinifli uçilişi fəaliyyət göstərirdi. 1960–1992-ci illərdə Ufa şəhərində fəaliyyət göstərən yeganə məscid olmuşdur. Tanınmış imam-xatibləri: Qabdesslyam Qabraximov (1830), A. Qabdussalyamov (1840), Ş. Q. Süleymanov (1844–1885), Qusmanov (1888), Cahangir Abzgildin (1907–1938), Baymuhammed Tuquzbayev, Nurmuhammed Niqmatullin (1983–1992), M. M. Muxammedislamov (1992–2006), V. Timirqaliyev (2006-cı ildən). Məscid binası mədəni irs siyahısına daxil edilmişdir.
İkinci Katedral məscidi 1880-ci illərdə inşa edilmişdir. XX əsrin əvvəllərində 876 nəfər üçün nəzərdə tutulurdu. Məsciddə "Qaliya" mədrəsəsi fəaliyyət göstərirdi. Tanınmış imam0-xatibləri:Z. Qalikyev, Z. Kəmaləddinov (1909–1924). 1931-ci ildə İkinci katedral məscidin Başqırd MİK tərəfindən bağlanılmışdır. Binası günümüzə gəlib catmamışdır.
Üçüncü Katedral məscidi 1903-cü ildə inşa edilmişdir. 1924-cü ildə 825 nəfər üçün nəzərdə tutulurdu. Məscid yaxınlığında Həsəniyə mədrəsəsi fəaliyyət göstərirdi. 1940-cı ildə məscid bağlanmışdır. İmam-xatibləri: M. Həsənov, Mutarar Kəmaləddinov. Məscidin binası uçmaq üzrədir.
Hakmiyə 1908-ci ildə inşa edilmişdir. Məsciddə Haikimiyə mədrəsəsi fəaliyyət göstərirdi. 9 fevral 1930-cu ildə Başqırd MİK məscidi bağlamaq haqqında qətnamə qəbul etmişdir. 1939-cu ildə dördüncü məscidin hər iki minarəsi sökülmüşdür. 1991-ci ildə məscidin binası ibadət edənlərə qaytarılmışdır.
Beşinci Katedral məscidi 1909-cu ildə inşa edilmşdir. İki mərtəbədən ibarət olan bina ağac materialından idi. Bir minarəyə sahib idi. İmam-xatibi — X. Valeeyev. 1960-cı ildə məscdin inası yanmışdır.
Altıncı Katedral məscidi 1918-ci ildə Laqer dağında inşa edilmişdir. Binası taxtadan olan məscid 2 mərtəbəli olmuşdur. İmam-xatibi X. Axtyamov. Məscid 1934-cü ildə fəaliyyətini dayandırmışdır. 60-cı illərdə isə yerində yaşayış binası inşa edilir.
Yedinci Katedral məscidi 1923-cü ildə inşası üçün icazə verilir. Buna qədər cümə namazları imam-xatib N. İşayevin evində qılınırdı. 1928-ci ildə müsəlman cəmiyyətlərinin qeydiyyatı qaldırılmışdır. Nəticədə Yeddici Katedral məscidin binası heç vaxt inşa edilməmişdir.
Müasir məscidlər redaktə
1996-cı ildə şəhərdə 3, 1997-ci ildə 7, 2013-cü ildə isə 20 məscid fəaliyyət göstərir.
"Qufran" məscidi 1994-cü ildə əvvəlki məscidin yerində yeni məscid inşa edilir. Onu "Qufran" adlandırırlar. Bu isə ərəbcədən tərcümədə "bağışlanmadır". Məsciddə məktəb və kitabxana fəaliyyət göstərir. Məscidin imam-xatibi — Q. Q. Həsənov (1992-ci ildən).
"Lalə-Tulpan" məscidi Məscid, 7 aprel 1998 tarixində açılmışdır. Burada mindən artıq insan eyni anda namaz qılır. Məscidin imam-xatibi — Q. Valeyev (1999), M. Tacuddinov (2000). 1999–2005-ci illər ərzində məsciddə Rusiya İslam Universiteti yerləşirdi[1].
"İxlas" məscidi məscid 1997-ci ildə, köhnə "Luç" kinoteatrının sahibliyi Ufa şəhəri, Kirov rayonu müsəlman dini təşkilatına köçürüldüyü zaman yaradılmışdır. Bina yenidən qurulmuş və 6 iyul 2001 tarixində məscid olaraq təntənəli şəkildə açılmışdır. İmam-xatibi — M. M. Qallyamov (1997).
"Həmzə" məscidi 2006-cı ildə açılışı baş tutmuşdur. Burada müsəlman kitabxanası fəaliyyət göstərir. Məscid daxilində az təminatlıların övladları üçün internetə sahib mədrəsə fəaliyyətdəsir. İmam-xatibi — N. D. Nuriyev (2006).
"Minura" məscidi Munira Bayqildinin şəxsi vəsaiti hesabına 2011-ci ildə inşa edilmişdir. O, müsəlman qadınları cəmiyyətinin sədridir[2]
İstinadlar redaktə
- ↑ "Валиева Р. М. Ляля-Тюльпан.//Статья в Башкирской энциклопедии". 2014-04-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-01-02.
- ↑ "В уфимской мечети совершено нападение на главу мусульманского общества" (rus). IslamNews. 2010-10-04. 2012-09-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-05-10.
Ədəbiyyat redaktə
- Васильева О. В., Латыпова В. В. и др. Дорога к храму: история религиозных учреждений г. Уфы. Уфа, 1993.