Ukrayna Sosialist-Federalistlər Partiyası
Ukrayna Sosialist-Federalistlər Partiyası (USFP, populyar adlandırma – eseflər, ukr. Українська партія соціалістів-федералістів) — Ukraynada liberal-demokratik siyasi partiya.
Ukrayna Sosialist-Federalistlər Partiyası | |
|---|---|
| Quruluş tarixi | iyun 1917 |
| Dağılma tarixi | 1923 |
| Baş qərargah | |
Tarixi redaktə
Ukrayna Sosialist-Federalistlər Partiyası 1917-ci ilin iyununda Ukrayna Demokratik-Radikal Partiyasının (UDRP) və 1917-ci il martın sonunda Ukrayna Muxtar-Federalistlər İttifaqını, daha sonra isə USFP-ni təsis edən Ukrayna Tərəqqiçiləri Assosiasiyasının keçmiş üzvlərindən yaradılmışdır. Partiya UDRP proqramını bərpa etmiş və heyəti əsasən o dövrün bütün Ukrayna partiyalarının ən yaxşı peşəkar kadrlarına malik olan, milli-mədəni işlərlə məşğul olan ziyalılardan ibarət idi. Partiyanın adı daha çox dövrün ruhuna hörmətlə yanaşırdı, əslində mühafizəkarlıq mövqelərində dayanmış, federalizmi dövlətlərarası münasibətlərin və mərkəzləşdirilməmiş inzibati quruluşların qlobal forması kimi başa düşmüşdür. Sergey Yefremov USFP-nin sədri seçilmişdir. Partiyanın rəhbərləri bunlar idi: A. Nikovski, Mərkəzi Komitənin üzvləri A. Şulgin, P. Stebnitski, V. Prokopoviç, Kiyev və Baş Komitələrin üzvü A. Vyazlov, partiya katibi O. Andreyevskaya, və İ. Şraq , A. Lototski, İ. Mirnı, V. Bidnov, F. Matuşevski, M. Kuşnir, V. Şeluxin və başqaları. USFP-nin çap orqanı gündəlik "Novaya Rada" qəzeti olmuşdur. Qəzetin redaktorları A. Nikovski və S. Yefremov idi.[1]
V. Vinniçenkonun dövründə Ukrayna Mərkəzi Radası dövründə onun hökumətinə S. Yefremov, A. Şulqin, A. Lototski, P. Stebnitski, İ. Mirnı, sonralar V. Qoluboviç hökumətinə – S. Şeluxin, V. Prokopoviç, A. Lototski, İ. Feşçenko-Çopovski olmuşdur. 19 aprel 1918-ci ildə dövlət çevrilişi nəticəsində P. Skoropadskinin hakimiyyətə gəlməsi və onun hökumətinin formalaşması Ukrayna Sosialist-Federalist Partiyasının Ukraynanın siyasi həyatında əsas rollardan birinə səbəb olmuşdur. Hakimiyyətə gələcəyinə ümid edən Ukrayna Sosialist-Federalist Partiyası çevriliş günü Ukrayna dövlətinin müəyyənedici qanunlarını və qeyri-demokratik mahiyyətinə görə partiya üçün gözlənilməz repressiv tədbirləri rədd etmiş, hökumət partiyası olmaq fürsətini reallaşdırmamışdır. Getman P. Skoropadski hakimiyyətə gəldikdən sonra Ukrayna Sosialist-Federalist Partiyası Ukrayna milli-dövlət birliyinin və Ukrayna Milli Birliyinin yaradılmasında iştirak etmişdir. Onun üzvləri F. Lızoqubun ikinci hökumətinin üzvləri idi (1918-ci il oktyabr): A. Lototski, P. Stebnitski, A. Vyazlov, M . Slavinski.[1]
Ukrayna Sosialist-Federalistlər Partiyasının yeni siyasi şəraitdə əsas fəaliyyəti onun may qurultayı tərəfindən müəyyən edilmişdir. Burada qəbul edilən qərarlarda partiyanın ideologiyasında, xüsusən də Ukraynanın Rusiya ilə federasiyası ideyasının rədd edilməsi, torpaq mülkiyyəti məsələsinə fərqli yanaşma mövzusunda müəyyən dəyişikliklər də öz əksini tapmışdır. Ukrayna Xalq Respublikasının Direktorluğu dövründə V. Çexovski hökumətinin üzvləri P. Xolodnı, A. Şeluxin, İ. Ogiyenko, M. Korçinski idi. S. Ostapenko hökumətində M. Krivetski, İ. Feşşenko-Çopovski, K. Matsiyeviç, D. Markoviç, İ. Ogiyenko, O. Korçak-Çepurkovski, M. Korçinski çalışmışdılar. İ. Ogiyenko İsaak Mazepa hökumətinin üzvü idi.[1]
1920-ci ilin mayında Nazirlər Kabinetini yaratmaq Ukrayna Sosialist-Federalistlər Partiyasının nümayəndəsi V. Prokopoviçə tapşırılmışdır. 1923-cü ildə bolşeviklərin qələbəsindən sonra Praqada sürgündə olan Ukrayna Sosialist-Federalistlər Partiyası partiya rəhbərləri M. Slavinski, A. Yakovliv, A. Şulqin, K. Matsiyeviç, A. Lototski, V. Prokopoviç, A. Salikovski və başqalarının rəhbərlik etdiyi Ukrayna Radikal Demokratik Partiyası adlandırılmışdır. İkinci Dünya müharibəsindən sonra radikal demokratlar öz partiyalarının fəaliyyətini bərpa etməmişdilər. 1946-cı ildə yaradılmış Ukrayna Milli Demokratik İttifaqı onlara ideoloji cəhətdən yaxın idi.[1]