Ust-İlimsk su anbarı
Ust-İlimsk su anbarı — Anqara çayındakı Ust-İlimsk Su Elektrik Stansiyasının su anbarı. Su anbarı 1974-1977-ci illərdə doldurulmuşdur[2]. Su anbarı çay boyunca Bratsk Su Elektrik Stansiyasının bəndinə qədər uzanır və il ərzində suyun səviyyəsində əhəmiyyətsiz bir yarım metr dəyişmə ilə xarakterizə olunur.
| Ust-İlimsk su anbarı | |
 | |
| Ölkə |  Rusiya |
| Şəhər | Ust-İlimsk |
| Dəniz səviyyəsi | 294,5—296[1] m |
| Uzunluğu | 302 m |
| Eni | 12 m |
| Sahəsi | 1.833 m² |
| Həcmi | 59,4 m³ |
| Sahil uzunluğu | 2500[1] m |
| Orta dərinliyi | 31 m |
| Axan çaylar | Anqara |
| Su sistemi | Anqara → Yenisey → Kara dənizi |
| Bəndi | Ust-İlimsk SES |
| Dolma ili | 1.977 |
Əsas məlumatlar
redaktəSu anbarının sahəsi 1833 km²[1], həcmi - 59.4 km³, Anqara çayı boyunca 300 km-dən çox, İlim çayı ilə isə 299 km məsafədə uzanır. Ən eni hissəsi 12 km, orta dərinliyi 32 m, maksimal dərinliyi 91 metrə çatır. Anbarın faydalı həcmi 2.74 km³ təşkil edir. Bu Ust-İlimsk Su Elektrik Stansiyasının mövsümi axın tənzimlənməsi zamanı 1.5 m arasında su səviyyəsindəki dalğalanmalara uyğundur[1][3]. Dəniz səviyyəsindən yüksəkliyi 294,5 metrdir.
Su tutarında orta temperatur −3 ° C, yanvarın orta temperaturu - 23 ° C, iyulda isə +18 ° C-dir. Donma oktyabrın sonundan dekabr ayına qədər baş verir. Su anbarının dondan azad olması aprel ayına qədər davam edir. Buzun qalınlığı 2 m-ə çata bilər. Anbarın Yuxarı Anqara hissəsi, Bratsk Su Elektrik Stansiyasının bəndindən 50 km məsafədə yerləşir və bütün il boyu buz bağlamır.
İqtisadiyyat
redaktəSu anbarı su təchizatı və gəmiçilikdə fəal şəkildə istifadə olunur. 2009-cu ildə olan məlumata görə Ust-İlimsk və Bratsk Su Elektrik Stansiyaları gəmi keçid qurğuları ilə təchiz edilməmişdir. Su anbarları gəmilərin çaydan yuxarı və aşağı keçməsinə imkan vermir. Naviqasiya müddəti 180-200 gündür. Anbarın sahilində Osinovka qəsəbəsi, Bratsk çay limanının bir hissəsi (Şərqi Sibir Çayın Gəmiçiliyi ASC) və Bratsk və Ust-İlimsk şəhərlərində yerləşən bir neçə sənaye müəssisəsi var. Su anbarında praktik olaraq heç bir priçal yoxdur.
Ust-İlimsk su anbarı, Bratsk su anbarı ilə birlikdə balıq ehtiyatlarında İrkutsk vilayətində birinci yeri tutur[4]. Balıqlardan xanı, külmə, durna balığı, taymen və çökə kimi növlər üstünlük təşkil edir. Burada Baykal nərəsinin yetişdirilməsi həyata keçirilir[5].
Ekologiya
redaktəUst-İlimsk Su Elektrik Stansiyasının istismarı 1980-ci illərdə yerli sənayenin əhəmiyyətli dərəcədə inkişafına səbəb oldu. Anbarın eyni vaxtda doldurulması və suyun zavodlar tərəfindən intensiv istifadəsi bu dövrdə suyun keyfiyyətinə mənfi təsir göstərdi. Bu da mətbuatda fəal müzakirə mövzusu oldu. Anbarın doldurulmasının başlanmasından qırx il sonra belə onun yatağının formalaşması hələ də davam edir. Bəzi ərazilərdə sahillərin aşınması baş verir.
İxtiyoloqlar Ust-İlimsk və Boquçansk su anbarlarının birləşməsi (Boquçansk Su Elektrik Stansiyasının ilk qurğularının 2011-ci ildə istifadəyə verilməsi planlaşdırılırdı) nəticədə balıqların kütləvi şəkildə məhv ola biləcəyindən narahatdır[6].
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 3 4 "1.4.2. Топливно-энергетический комплекс" (PDF).[ölü keçid], О состоянии озера Байкал и мерах по его охране в 2007 году, Доклад МПР России Arxivləşdirilib 2013-08-11 at the Wayback Machine
- ↑ "Большая советская энциклопедия". 2015-12-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-03-19.
- ↑ БезРЫБАЧЬЕ[ölü keçid]
- ↑ "В Усть-Илимское водохранилище «переселяются» 150 тысяч осетрят". 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-20.
- ↑ "Рыбы в Ангаре не останется". 2010-12-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-20.