Vəfa Kilsəsi Məscidi

Vəfa Kilsəsi Məscidi
	islam
Vəfa Kilsəsi Məscidi
Ölkə	Türkiyə;
Üslubu	Bizans memarlığı
Materialı	kərpic, daş[d]
	Vəfa Kilsəsi Məscidi
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Vəfa Kilsəsi Məscidi — İstanbulun Vəfa səmtində kilsədən məscidə çevrilmiş dini binadır.^[1] Kilsə olanda adı Müqəddəs Teodoros Kilsəsi idi. Çox güman ki, Müqəddəs Teodora həsr olunmuşdu. Kompleks Komnen və Paleologan dövrlərinə aid Bizans memarlığının nümunəsidir. Vəfa Kilsəsi Məscidi Şərqi pravoslav kilsəsi formasındadır və yunan xaç planına uyğun tikilmişdir. İstanbulun fəthindən sonra məscid kimi istifadə edilmişdir. Bina İstanbulun Fatih səmtinin Vəfa səmtində yerləşir. Digər böyük Bizans quruluşu olan Vəfadakı Kalenderhane məscidindən bir kilometrdən az məsafədədir. Süleymaniyyə məscidindən bir neçə yüz metr cənubdadır.^[2]

Tarix

A.G.Paspatesin Bizans topoqrafik tədqiqatlarından 1877-ci il rəsmində cənub-şərqdən baxılan məscid

İstanbulun üçüncü təpəsinin silsiləsində yerləşən binanın ilkin vəziyyəti haqqında qəti məlumat yoxdur. Hörgü işlərinə əsasən kilsənin 11-ci əsrin sonu və 12-ci əsrin əvvəllərində I Aleksios dövründə tikildiyi anlaşılır. Onun Müqəddəs Teodora həsr edilib-edilməməsi dəqiq deyil. Dördüncü Səlib yürüşündən sonra Konstantinopol Latın nəzarəti altında olarkən bina Roma Katolik kilsəsi kimi istifadə edilib.^[3] Osmanlı imperiyasının İstanbulu fəth etməsindən qısa müddət sonra kilsə Fatih Mehmedin müəllimi alim Molla Qurani tərəfindən məscidə çevrildi.^[4] Molla Qurani tezliklə İstanbulun ilk müftisi olacaqdı. Məscid sonralar onun adını daşıyır. 1883-cü ildə baş verən yanğında ağacların hissələri yandı və məscid dağıdıldı. Binanın şimal və cənub fasadlarında yan dəhlizlər 1833-cü il yanğınında dağıdılıb. Bina 1937-ci ildə qismən bərpa olundu. Onun mozaikaları yenidən kəşf edildi və təmizləndi.^[5]^[6]