Vələsyаrpаq аzаt

Şöbə / Division: Maqnoliyakimilər – Magnoliophyta 

Vələsyаrpаq аzаt
Elmi təsnifat
XƏTA: parentrang parametrlərini doldurmaq lazımdır.
???:
Vələsyаrpаq аzаt
Beynəlxalq elmi adı

Sinif / Class: Maqnoliopsidlər-Magnoliopsida 

Sıra / Order: Urticales 

Fəsiə/ Family: Dağdağankimilər – Celtidaceae Link. 

Elmi adı / Scientific name: Celtis caucasica Willd. 

IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və status[1] / National IUCN Status. redaktə

“Nəsli kəsilmək təhlükəsində olanlar” kateqoriyasına aiddir –EN B1ab(i, ii, iii, iv, v)c(iii) + 2b(i) c (ii,iii). Azərbaycanın nadir növüdür. 

QlobalIUCN Statusu: NT  redaktə

Qısa morfoloji təsviri[2]. redaktə

20(15)-25(35) m hündürlükdə ağacdır, oduncağı 2 m diametrində, boz-qonurumtul rəngdədir. Budaqlarının yarpaqları yumurtavari, (1,5) 2-3,5 (4,6) sm uzunluqda, sivri, qaidədə qyeri –bərəabəryanlı, aşağıda damarlar boyunca qısA, yumşaqtüklü , oturaq və ya 0,5 (1) mm uzunluqda saplaqı, kənarları küt dişlidir. Dişicikli çiçəkləri zəngçiçəyi quruluşunda, yaşılımtıl –ağ və ya qonurdur. Fındıqcığı küncvari, qısa yumşaq tüklü və ya çılpaq, qırılı, yaşılımtıl, birtoxumlu, buruncuğu fındıqcığın təpəsinin altında yerləşir 

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsussiyyətləri. redaktə

Çiçəkləməsi mart, meyvə əmələgətirmə dövrü avqust-sentyabr aylarıdır. Toxum və vegetativ yolla çoxalr, mezofitdir, arandan orta dağ qurşağına kimi, meşələrdə Parrotia persica, Carpinus caucasica, Quercus castaneifolia, Mespilus germanica, Ulmus foliaceae bitkilərindən təşkil olunmuş senozlarda komponent kimi iştirak edir]. Dekorativ bitkidir. Lənkəran ovalığının meşə zolaqlarının qorunmasında və dağ yamaclarında meşələrin salınmasında istifadə oluna bilər.

Yayılması. redaktə

Kiçik Qafqazın mərkəzi və cənub rayonları (Şuşa, Füzuli), Lənkəran ovalığı və Lənkəranın dağlıq hissəsi (Masallı rayonu –İstisu sanatoriyası ətrafında olan eşələrdə və Yardımlı, Lənkəran, Lerik, Astara rayonlarının meşələrində).

Sayı və tendensiyası. redaktə

Populyasiyaları məhdudlaşır, azalma tendensiyası müşahidə olunur.

Məhdudlaşdırıcı amillər. redaktə

 Antropogen təsir (ağacların qırılması).

Mühafizə tədbirləri. redaktə

Hirkan Milli Parkında mühafizə olunur. Təbii meşələrin kəsilməsi üzərində nəzarəti gücləndirmək tələb olunur. 

İstinadlar. redaktə

  1. Azərbaycan Respublikasının Qırmızı kitabı " Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri " II nəşr, Bakı 2013
  2. 1. Флора Азербайджана, 1952; 2. Azərbaycan SSR-in Qırmızı Kiatbı, 1989; 3.Safarov H.M., 2010;