Vaqif Əliyev (fizik)

Vaqif Məşədi oğlu Əliyev (16 dekabr 1945, Yevlax) — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, dosent, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Fizika İnstitutunun aparıcı elmi işçisi.

Vaqif Əliyev
Vaqif Məşədi oğlu Əliyev
Doğum tarixi	16 dekabr 1945
Doğum yeri	Yevlax, Azərbaycan SSR, SSRİ
Vətəndaşlığı	SSRİ→ Azərbaycan
Milliyyəti	azərbaycanlı
Atası	Əliyev Məşədi
Anası	Əliyeva Həmayə
Elm sahələri	fizika, bərk cisimlər fizikası
Elmi dərəcəsi	fizika-riyaziyyat elmləri doktoru
Elmi adı	dosent
İş yeri	Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Fizika İnstitutu
Təhsili	Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutu Kimya-texnologiya fakültəsi

Həyatı

Əliyev Vaqif Məşədi oğlu 1945-ci il dekabr ayının 16-da Azərbaycan Respublikasının Yevlax şəhərində anadan olmuşdur. O, 1964-cü ildə Yevlax şəhər 1 saylı orta məktəbini qızıl medalla bitirmiş və həmin ildə də Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutunun (indiki Sənaye və Neft Universiteti)nin kimya-texnoloğiya fakultəsinə daxil olmuş, 1969-cu ildə isə İnstitutu müvəffəqiyyətlə bitirmişdir. 1969-77-ci illərdə həmin İnstitutun “Yüksək molekullu birləşmələrin texnologiyası” kafedrasında əmək fəaliyyətinə başlamışdır. 1972-76-cı illərdə həmin İnstitutun aspirantı olmuş və 1980-cı ildə “ Yüksək molekullu birləşmələrin kimyası” ixtisası üzrə namizədlik dissertasiyası mydafiə etmişdir. Əliyev Vaqif müxtəlif illərdə AMEA-nın Riyaziyyat və Mexanika İnstitutunda (1979-83-cü illər) və Təbii Ehtiyatların Kosmosdan Tədqiqi İnstitutunda (1977-79 və 1988-94-cü illər) aparıcı mühəndis, böyük elmi işçi, bölmə müdiri vəzifələrində elmi fəaliyyətlə məşğul olmuşdur. O, 1983-88-ci illərdə isə Azərbaycan İnşaat-Mühəndisləri İnstitutunun (indiki Arxitektura və İnşaat Universiteti) Elmi Tədqiqat Bölməsində İnstitutda yerinə yetirilən dövlət büdcəsindən maliyyələşən və təsərrüfat hesablı elmi tədqiqat işlərinin effektliliyinin araşdırılması və istehsala tətbiqi üzrə böyük elmi işçi vəzifəsində fəaliyyət göstərmişdir. Əliyev Vaqif 1988-ci ildən məşğul olduğu elm sahəsini dəyişərək yuxarı temperaturlu ifratkeçirici materialların alınması, tədqiqi sahəsində AMEA-nın Təbii Ehtiyatların Kosmosdan Tədqiqi İnstitutunda, 1994-cü ildən isə Fizika İnstitutunda tədqiqat işləri yerinə yetirərək 2014-cü ildə fizika üzrə elmlər doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir.

Əsas elmi nailiyyətləri

Vaqif Əliyevin əsas elmi fəaliyyəti Y-Ba-Cu-O və Bi-Sr-Ca-Cu-O sistemli yuxarı temperaturlu ifratkeçirici (İK) materialların alınması və onların fiziki xassələrinin tədqiqi ilə bağlıdır. O, Y_1-x(Tm, Nd, Cd)_xBa₂Cu₃O₇- (x=0÷1), Bi_2-xPb_xSr₂CaCu₂O_y, Bi₂Sr₂ZnCu₂O_x İK nümunələrini sintez etmiş, onların fiziki xassələrini tədqiq etmiş və alınmış eksperimental nəticələri İK üçün mövcud olan nəzəriyyələr, o cümlədən fluktasiya keçiriciliyi nəzəri modelləri, əsasında şərh etmişdir. O, YBa₂Cu₃O_7-δ əsaslı yuxarı temperaturlu ifratkeçirici materialın tərkibində ittrium elementıni kadmium elementı ilə əvəz etməklə yeni yuxarı temperaturlu ifratkeçirici material - CdBa₂Cu₃O_7-δ almışdır. İlk dəfə olaraq eksperimental yolla bu YTİK nümunədə 275K temperaturda əyani olaraq faza keçidinin olması öz təsdiqini tapmış və kəmiyyətcə qiymətləndirilmişdir. Bu əvəzetmə alınmış ifratkeçirici materialın maya dəyərinin dəfələrlə azalmasına səbəb olmuşdur. Vaqif Əliyev Bi₂Sr₂CaCu₂O_x sistemli ifratkeçirici materialın tərkibində kalsium elementıni bütünlüklə sink elementı ilə əvəz etmə yolu ilə yeni B_i2Sr₂ZnCu₂O_x İK material almış və eksperimental nəticələr ifratkeçiricilər üçün mövcud olan nəzəriyyələrlə şərh edilmişdir. O, bismut və ittrium əsaslı İK materialları, eyni zamanda yeni alınmış yuxarı temperaturlu ifratkeçirici Bi₂Sr₂ZnCu₂O_x və CdBa₂Cu₃O_7-δ materialların nəticələrini yayılmış faza keçidi nəzəriyyəsi ilə müqayisə edərək bu nəzəriyyənin ifratkeçirici materiallara tətbiqin mümkünlüyünü təsdiqləmişdir. Vaqif Əliyev butadien-nitril kauçukuna ifratkeçirici YBa₂Cu₃O_7-δ əlavə etməklə ifratkeçirici polimer kompozit materialın alınması mümkünlüyü istıqamətində tədqiqat işləri də aparılmışdır. Elmi araşdırmalarin nəticəsində təsdiq etmişdur ki, kauçuk və ifratkeçirici YBa₂Cu₃O_7-δ materialların istidən genişlənmə əmsallarının fərqli olması ifratkeçirici materialın hissəcikləri arasında toxunmanı pozur, bu səbəbdən də ifratkeçirici polimer kompozit materialın alınması qeyi-mümkün olur. Nəticədə elektrik keçiriciliyinə malik kompozit material alınmışdır.

• Elmi əsərlərinin sayı - 74
• Xaricdə dərc olunan əsərlərinin sayı -14
• Beynəlxalq bazalarda indeksləşən jurnallarda (Web of Science, Scopus və s.) dərc olunan əsərlərinin sayı-10
• Müəllifik şəhadətnamələrinin və patentlərin sayı-3
• Elmi-pedaqoji fəaliyyəti – 1 il

Əsas elmi əsərləri

1. Aliev V.M., Aliev S.A., Ismailov I.A., Mechtiev A.Sh., Ragimov S.S., Eynullaev A.V. Preparation and electrical and thermoelektrical properties of high-temperature superconductors Y_1-XTm_XBa₂Cu₃O_7-Y / Proceedings of the Second Symposium on the solid state chemistry, Pardubice (Czechoslovakia), 1989, p.242-244
2. Алиев В.М., Алиев С.А., Рагимов С.С., Багиров Дж.А., Исмаилов И.А., Мехтиев А.Ш., Эйнуллаев А.В. Кинетические явления в ВТСП керамиках // Известия АН Азерб.ССР, сер.физ.,тех. и мат. наук, 1993, № 3-4, с.103-110
3. Алиев В.М., Билалов Я.М., Рагимов Дж.А. Влияние иттрий содержащей сверхпроводящей керамики на физико-механические свойства и электропроводность резины на основе бутадиен- нитрильного каучука // ж. Физика, 2007, т. 13, № 1-2, с. 205-207
4. Алиев В.М. Размытие фазовых переходов в системе Cd-Ba-Cu-O // Azərb. MEA Xəbərləri, fizika, texn., və riyaz. elm. ser., 2011, c. 31, №5, s. 113-117
5. Алиев В.М. Размытие фазовых переходов в системе Bi-Sr-Zn-Cu-O // Azərb. MEA Xəbərləri, fizika, texn., və riyaz. elm. ser., 2010, c. 30, №2, s. 59-63
6. Алиев В.М., Алиев С.А., Рагимов С.С., Султанов Г.Дж., Мамедова А.Н., Получение сверхпроводящей Bi₂Sr₂ZnCu₂O_X керамики и исследование ее электрофизических свойств // Физика низких температур, 2009, т.35, №11, с. 1081-1084
7. Алиев В.М., Алиев С.А., Рагимов С.С., Султанов Г.Дж., Мамедова А.Н., Получение сверхпроводящей Bi₂Sr₂ZnCu₂O_X керамики и исследование ее электрофизических свойств // Физика низких температур, 2009, т.35, №11, с. 1081-1084
8. Алиев В.М., Алиев С.А., Рагимов С.С. и др. Получение сверхпроводящей керамики CdBa₂Cu₃O_7-δ и исследование ее электрофизических свойств // Физика низких температур, 2011, т.37, №4, с. 351-355
9. Алиев В.М., Рагимов С.С., Селимзаде Р.И. Псевдощель в CdBa₂Cu₃O_7-δ ВТСП материале // Физика низких температур, 2013, т.39, №6, с.635-641
10. Алиев В.М., Мамедова А.Н., Рагимов С.С., Селим-задеьР.И., Таиров Б.А., Исследование псевдощелевого состояния в Bi₂Sr₂CaCu₂O_x и Bi₂Sr₂ZnCu₂Oy ВТСП материалах, Физика низких температур, 2016, т.42, №10, с.1184-1194