Vaspurakan döyüşü

Vaspurakan döyüşü — 1046-cı ildə Səlcuqlu qüvvələri ilə Bizans qüvvələri arasında baş vermiş döyüş. Türk qüvvələri Vaspurakanı ələ keçirmiş, yağmalamış və hakimini əsir olaraq götürmüşdürlər.

Vaspurakan döyüşü
Bizans-Səlcuqlu müharibələri
Tarix	1046
Yeri	Vaspurakan
Səbəbi	Səlcuqlu türklərinin Bizansın içlərinə doğru irəliləməsi
Nəticəsi	Türklərin parlaq qələbəsi
Münaqişə tərəfləri
Səlcuqlu imperiyası Bizans imperiyası
Komandan(lar)
Qutalmış Stefanos
Tərəflərin qüvvəsi
10 min 45 min
İtkilər
Az Ağır (Stefanos özü əsir düşüb, Təbriz qul bazarında satıldı)

Münaqişə

Zəmin

Səlcuqlu hökmdarı Sultan Toğrul İbrahim Yınal ilə Qutalmışı Azərbaycana yürüşə göndərdi. Onlar buradan daha da irəli gedərək ermənilər ilə gürcülərin məskunlaşdıqları yerlərə hücuma keçdilər. Çağrı bəyin oğlu Yaquti əl-Cəbəli, Deyləmi və Azərbaycanın bir hissəsini ələ keçirdi. Bundan sonra Səlcuqlu hücumu Araz çayına çatdı.

IX Konstantin Kldekari knyazı Liparitin komandanlığı altında Bizans ordusunu Qafqazı ələ keçirməyə göndərir. Bizans qüvvələrinin Şəddadi dövlətinin əmiri Əbülsüvar Şavuru Gəncədə mühasirəyə almasından sonra Qutalmış ona yardım üçün oraya göndərilir. İki ordu Gəncədə qarşılaşır. Türk ordusuna Qutalmış komandanlıq etməkdə idi. Dvinə doğru hücum edən Bizans ordusu Gəncədə türk ordusu ilə qarşı-qarşıya gəlir. Gəncə şəhərinin qala divarları yaxınlığında baş vermiş döyüşdə Qutalmış Bizans ordusunu darmadağın edir. Bizans ordusunun sağ qalmağı bacarmış azsaylı hissəsi geri çəkilməyə məcbur olur. Cənubi Qafqaz bölgəsindəki türk hakimiyyəti daha da möhkəmlənir.

Bu döyüşdən sonra Səlcuqlu türkləru Bizans ilə yeni bir münaqişəyə daxil oldular.

Döyüş

1046-cı ildə Qutalmış Bizanslılarla münaqişəyə başladı, bunun səbəbi Vaspurakan regenti Stefanosun Səlcuqlulara Van gölündən keçməyə icazə verməməsi idi. Babür, Mehtap. 2018. Nəticədə döyüş oldu və Qutalmış Bizans regenti üzərində parlaq bir qələbə qazandı. Stefanos Səlcuqlular tərəfindən əsir alındı və Təbrizin qul bazarında qul olaraq satıldı. Bundan bir qədər sonra Azərbaycana gələn Sultan Toğrul Gəncə və Təbrizdə öz adına xütbə oxutdurdu.

Qutalmış Vaspurakan zəfərindən geri dönərək Toğrulun yanına getdi. O, sultana verdiyi məruzəsində bölgənin çox zəngin olması ilə birlikdə, əhalisinin də qadınlar kimi qorxaq olduğunu bildirdi. Buna görə də, Toğrul Musa Yabqunun oğlu Məlik Həsənin rəhbərliyində Anadoluya yeni ordu göndərdi. Bölgənin Bizans canişini Aaron öz qüvvələri ilə müqavimət göstərə bilməyəcəyini anladığı üçün Gürcüstan canişindən yardım istəmək üçün geri çəkildi.

Həmçinin bax

• Gəncə döyüşü (1046)
• Kapetron döyüşü

Mənbə

• Treadgold, Warren. A History of the Byzantine State and Society. Stanford, California: Stanford University Press. 1997. ISBN 0-8047-2630-2.
• Yıldız Kaya. KUTALMIŞ BEY'İN ANADOLU'YU FETİH ÇALIŞMALARI VE İSYANI. Vankulu Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2019.
• Andrews, Tara L. Mattʿēos Uṙhayecʿi and His Chronicle: History as Apocalypse in a Crossroads of Cultures. Brill. 2016.
• Babür, Mehtap. Selçuklu-Mervanî ilişkileri (429-486/1038-1093). Erzincan Binali Yıldırım University - Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaya, Abdullah. BAŞLANGICINDAN 1071’E KADAR TÜRKLERİN ANADOLU'YA AKINLARI HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME. EKEV AKADEMİ DERGİSİ. 2014.
• Fatma İNCE. SELÇUKLU-ERMENİ İLİŞKİLERİNDE MİLLET-İ SADIKA’NIN İZLERİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2016.
• Ayşe Beyza ERCAN. THE BYZANTINE EMPIRE IN THE KINGDOM OF GEORGIA’S FOREIGN POLICY IN THE 11th CENTURY. Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 11. 2020. 331–344.
• Turan, Osman., Ateş, Ahmed., Kafesoglu, Ibrahim., Kafesoğlu, İbrahim. A history of the Seljuks : İbrahim Kafesoğlu's interpretation and the resulting controversy. United States: Southern Illinois University Press. 1988.
• Martin Sicker. The Islamic World in Ascendancy: From the Arab Conquests to the Siege of Vienna. Bloomsbury Academic. 2000.
• Sevim, Ali. Anadolu’nun Fethi Selçuklular Dönemi. Ankara: Türk Tarih Kurumu. 2014.