Vidadi Umudlu

Vidadi Umudlu (tam adı: Vidadi Umud oğlu Umudlu; 5 fevral 1959, İmişli) — Azərbaycan tarixçisi, AMEA Tarix İnstitutunun Azərbaycanın yeni tarixi şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, Dövlət Mükafatı laureatı.

Vidadi Umudlu
Vidadi Umud oğlu Umudlu
Doğum tarixi	5 fevral 1959
Doğum yeri	Otuziki, İmişli rayonu, Azərbaycan SSR, SSRİ
Vətəndaşlığı	SSRİ→ Azərbaycan
Elm sahəsi	tarix
Elmi dərəcəsi	tarix üzrə fəlsəfə doktoru (1996)
Elmi adları	aparıcı elmi işçi, dosent
İş yeri	AMEA A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu
Alma-mater	Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti
Təhsili	Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti

Həyatı

Vidadi Umud oğlu Umudlu 1959-cu il fevralın 25-də İmişli rayonunun Otuzikilər kəndində anadan olmuşdur. 1976-cı ildə İmişli şəhər 1 saylı orta məktəbini müvəffəqiyyətlə bitirmişdir.

1976–1980 illərdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin tarix fakültəsində ali təhsil almışdır.

1980–1983 illərdə İmişli şəhər 2 saylı orta məktəbində tarix və ictimaiyyat müəllimi vəzifəsində çalışmışdır.

1984-cü ildə ailə vəziyyəti ilə əlaqədar olaraq Bakı şəhərinə köçmüşdür. 1984-cü ildə Azərbaycan Neft və Sənaye Universitetinin Fəlsəfə kafedrasında baş laborant, Azərbaycan tarixi kafedrasında isə saat hesabı müəllim vəzifəsində çalışmışdır. 1985–1989 illərdə Nizami rayonu mənzil idarəsində təşkilatçı-müəllim işləmişdir.

1990-cı ildən Azərbaycan MEA A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu "Azərbaycanın yeni tarixi" şöbəsində işləyir.

1989–1993 illərdə Azərbaycan MEA A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun qiyabi aspirantı olmuşdur. 1996-cı ildə "Şimali Azərbaycanın çar Rusiyası tərəfindən işğal olunması və müstəmləkəçilik əleyhinə mübarizə" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmişdir. Müəllifin 30-a yaxın elmi əsəri Azərbaycan və Türkiyənin nüfuzlu nəşrlərində çap olmuşdur.

2012-ci ildə elm sahəsində Azərbaycan Respublikasının Dövlət Mükafatını almışdır.

Elmi əsərləri

Kitabları

1. Kuzey Azerbaycanın çar Rusyası tarafindan işğali ve sömürgeçilige karşı mücadele (1801–1826), Aktaran C.Yavan, Türk Dünyası Araşdırmaları sayı, 124, İstanbul, 2000, s.55–76; 1806–1813 yılları arasında halkın sömürgeçilige karşı mücadelesi – Gülistan anlaşması. Aktaran C.Yavan, Türk Dünyası Araştırmaları, sayı 127, İstanbul, 2000, s.115–128; Rusya ile İranın yapmış olduğu iki müharibe arasındakı devirde halkın sömürgeçilige karşı mücadilesi, Aktaran C.Yavan, Türk Dünyası Araştırmaları, sayı 128, İstanbul, 2000, s.151–162; İnzibati amirlik, iktisadi zülüm və manevi terör. Azerbeycan yeni isyanlar arefesinde. Aktaran C.Yavan, Türk Dünyası Araştırmaları, sayı 129, İstanbul, 2000, s. 95–113
2. Şimali Azərbaycanın çar Rusiyası tərəfindən işğalı və müstəmləkəçilik əleyhinə mübarizə (1801–1828), Bakı, Elm, 2004.
3. İRƏVAN XANLIĞI. Rusiya işğalı və ermənilərin Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsi, Bakı, 2009, həmmüəllif
4. THE İRAVAN KHANATE. The Russian occupation and the relocation of Armenians to the lands Nort-Azebaijan, Baku, 2010, həmmüəllif
5. ИРЕВАНСКОЕ ХАНСТВО. Российское завоевание и переселение армян на земли Северного Азербайджана, Баку, 2010, həmmüəllif
6. Hanatul Irevan: ocupatia rusă şı srtămutarea armenilor in teritoriilr din Azerbaidjanul de nord / Editați: Yagub Makhmudov. – Bükreş: 2011. – 612 p. (coautor).
7. El kanato de Iravan: La ocupacion de Rusia y la reubicacion de los armenios hacia las tierras al norte de Azerbaiyan. Mexica: 2014 həmmüəllif, 635 səh.
8. İRƏVAN XANLIĞI. Rusiya işğalı və ermənilərin Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsi (ərəb dilində). Bakı: Azerbaijan, 2016, həmmüəllif, 600 səh.
9. İRƏVAN XANLIĞI. Rusiya işğalı və ermənilərin Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsi (italyan dilində). Bakı: Azerbaijan, 2015, həmmüəllif, 614 səh.
10. İravan Hanlığı: Rusiya İşgali ve Ermenilerin Kuzey Azerbaycan Topraklarına Göç Ettirilmesi / Edit.: Yagub Mahmudov. – Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2018. – 568 s. (yazarlarından).
11. Das Khanat Irevan. Russische Invasion und Umsiedlung der Armenier in die nordaserbaidschanischen Gebiete. 2020, Baku, Aserbaidschan (Mitautor)
12. ŞƏKİ. Ən qədim zamanlardan günümüzədək. Bakı: Turxan, 2020, həmmüəllif, 706 s.
13. XIX-XX əsrin əvvəllərində İrəvan şəhərinin tarixindən. Bakı: Füyuzat 2023. Həmmüəllif, 306 s.
14. Из истории города Иревана в XIX - нач. ХХ вв.. Баку: 2023. Həmmüəllif, 328 s.

Məqalələri

1. Gəncə xanlığının işğalı, "Elm və həyat" jurnalı, Bakı, 1991.
2. Qarabağ xanlığının Rusiyaya ilhaq olunması tarixindən(1801-1806), Azərbaycan tarixi problemlərinin cavan tədqiqatçılarının ikinci respublika elmi konfransının məruzələri, Bakı, 1992.
3. Car-Balakən camaatlarının çar Rusiyası tərəfindən işğal olunması haqqında, Azərbaycan tarixi məsələlərinə həsr olunmuş elmi konfransın məruzələri, Bakı, 1992.
4. Rus işğalı ərəfəsində İrəvan xanlığının siyasi vəziyyətinə dair, Azərbaycan Elmlər Akademiyası aspirantlarının elmi konfransının materialları, Bakı, 1993.
5. Şəki və Şirvan xanlıqlarının Rusiya tərəfindən işğalı, Azərbaycan tarixinin problemləri, məqalələr toplusu, Bakı, 1993.
6. Rus işğalı ərəfəsində Şimali Azərbaycanın vəziyyətinə dair, Azərbaycan tarixi problemlərinin cavan tədqiqatçılarının üçüncü respublika elmi konfransının məruzələri, Bakı, 1995.
7. Qarabağ xanlığının Rusiyaya ilhaq olunması tarixindən(1801-1822), Azərbaycanda Demokratiyanın İnkişafı Fondunun Kürəkçay müqavilələrinə həsr olunmuş elmi konfransının materialları, Bakı, 1996.
8. Yermolov tarafindan Şeki, Şirvan və Karabağ hanlıklarının lağvi tarihinden, Türk Dünyası Tarih dergisi, İstanbul, 1998.
9. Kürəkçay müqavilələri tarixindən (H.Həsənovla birlikdə), Kürəkçay-200, Bakı, Elm, 2005.
10. Из истории Кюрекчайских договоров (к.и.н. Г.Н.Гасанов, к.и.н. В.У.Умудлу) — Гарабаг: КУРЕКЧАЙ–200, Баку 2005
11. Şuşanın işğalı tarixindən (H.Həsənovla birlikdə), Paritet qəzeti, 7–8 aprel, 2005, №38(777).
12. Kürəkçay müqavilələri Azərbaycan xanlıqlarının süqutunu daha da sürətləndirdi (H.Həsənovla birlikdə), Xalq qəzeti, 2005, 26 may №119
13. 1826–1828-ci illər hərbi əməliyyatlarının başlıca xüsusiyyətləri, Türkmənçay-180, Bakı, 2009.
14. Azerbeycan Hanlığı Erivan, Türk Dünyası Tarih dergisi, sayı 299, İstanbul, 2011.
15. Başbakanlık Osmanlı Arşivlerinde Azerbeycan( XIX–XX yüzyılin başlarında), Türk Dünyası Tarih dergisi, sayı 312, İstanbul, 2012.
16. Umummilli lider Heydər Əliyevin həyat və fəaliyyəti. ARDNŞ və PETKİM-in (Türkiyə) İzmirdə birgə təşkil etdikləri (9-10 may) anım mərasimi, PETKİM A.Ş. Basın bülteni, İzmir, 2013.
17. Azərbaycan xalqının müstəmləkəçiliyə qarşı mübarizəsi tarixindən – 1826-cı il üsyanları. "XIX əsrin əvvəllərində Qafqaz müharibələri və onların nəticələri" adlı beynəlxalq elmi konfransın materialları, AMEA Tarix İnstitutunun elmi əsərləri, Bakı, 2013.
18. Şimali Azərbaycanın çar Rusiyası tərəfindən işğalı Türkiyə tarixşünaslığında. Gənc tədqiqatçıların III Beynəlxalq elmi konfransın materialları, Qafqaz Universiteti, Bakı, 2015.
19. Ərzurum Konqresindən sonra ermənilərin pozuculuq fəaliyyətinə dair. "Ermənilərin soyqırım siyasəti bəşəriyyətə qarşı cinayətdir" adlı beynəlxalq elmi konfransın materialları, Sumqayıt Dövlət Universiteti, Sumqayıt, 2015
20. XIX yüzilliyin 90-cı illərində erməni terror təşkilatlarının fəaliyyətinə dair(Türkiyə tarixşünaslığı əsasında).Qafqaz tarixinin aktual məsələləri beynəlxalq konfrans,Gəncə Dövlət Universiteti, Gəncə, 2015.
21. Şimali Azərbaycanın Çar Rusiyası tərəfindən işğalından sonra yerli əhalinin Türkiyəyə köçü tarixindən — JOURNAL of QAFQAZ UNİVERSİTY // History, Law And Political Sciences, Bakı: 2015, Number 1, Volume 3, s.15-22.
22. Gülistan Antlaşması Arefesinde Azerbaycan Halkının Sömürgeçiliğe Karşı Mücadelesi — YENI TÜRKİYE, Temmuz-Aralık. Ankara: 2015, Yıl 21, Cilt V, sayı 75, s.278-285.
23. Görkəmli tarixçimiz Mahmud İsmayılovun əsərlərində çarizmlə mübarizə məsələləri — "Yeni Azərbaycan" qəzeti, 06 fevral 2016-cı il, şənbə, №023 (4666).
24. Birinci dünya müharibəsinin əvvəllərində erməni terrorçularının Azərbaycandakı fəaliyyətinə dair (Türkiyə tarixşünaslığının materialları əsasında) // "Azərbaycan və Şərqi Anadoluda türk-müsəlman əhaliyə qarşı soyqırımları (1914-1920)". III Beynəlxalq elmi konfransın materialları, AMEA Tarix İnstitutu Elmi Əsərlər, xüsusi buraxılış, Bakı 2016, s.225-230.
25. Türk tarixçisi Cəfər Barlasın "Hicrətdəki Dağıstan" əsərində Azərbaycanlı mühacirlər // "IV international scientific conference of young researchers". Qafqaz University, s.1691-1692, Bakı 2016.
26. Azərbaycandakı 1905-ci il hadisələri Türkiyə tarixşünaslığında. JOURNAL of QAFQAZ UNİVERSİTY // History, Law And Political Sciences, Bakı: 2016 Number 1,Volume 4 s.25-35.
27. Ermənilərin 1905-ci ildə Azərbaycanda törətdikləri qırğınlar Türkiyə tarixşünaslığında, "Hərbi And" qəzeti, №04 (673) 28 yanvar 2017; №05 (674) 04 fevral 2017.
28. Birinci dünya müharibəsinin əvvəllərində erməni terrorçularının Azərbaycandakı fəaliyyəti, "Hərbi And" qəzeti, №09 (678) 25 fevral 2017.
29. Türkmənçay müqaviləsindən sonra çarizmin Şimali Azərbaycanda müstəmləkəçilik siyasəti Türkiyə tarixşünaslığında // Bakı Universitetinin XƏBƏRLƏRİ, Humanitar Elmlər Seriyası, Bakı: 2016, sayı 3, s.99-106.
30. XIX.Yüzyılın Rus Tarihşinaslığında 93 Harbi (1877–1878 Osmanlı-Rus Harbi) Ve Plevne Müdafaası (tezisler) // II. Uluslararası Plevne Kahramanı Gazi Osman Paşa Ve Dönemi Sempozyumu,Tokat: 2017,s.98-99.
31. Şimali Azərbaycandakı 1830 il xalq hərəkatı Türkiyə tarixşünslığında // Tarix Və Onun Problemləri lurnalı, Bakı: 2017, sayı 1, s.297-301.
32. 1905–1906-cı illərdə erməni terrorçularının Azərbaycandakı fəaliyyəti Osmanlı arxiv sənədlərində // Azərbaycan MEA Tarix İnstitutunun "Elmi əsərlər"i, "XX əsrdə türk-müsəlman xalqlarına qarşı soyqırımları" mövzusuna həsr olunmuş IV beynəlxalq elmi konfransın materialları. 22-27 aprel 2017-ci il, Lənkəran şəhəri. Xüsusi buraxılış, 2017, № 64, 65, 66, səh. 137-142.
33. Азербайджанские эмигранты в трудах турецких историков // Актуальные Проблемы Гуманитарного Знания в XXI Веке: Состояние и Перспективы Развития к 90-летию #Академика Г.Г. Гамзатова. Материалы Международной научной конференции, Махачкала: 2016, с. 732-736.
34. XIX Yüzyılda Kuzey Azerbaycandan Osmanlı İstanbuluna Göçler // V Uluslararası Osmanlı İstanbulu Sempozyumu, Tezislər. İstanbul: 2017,
35. Проблемы миграции из Северного Азербайджана в Анатолию в турецкой историографии (вторая половина XIX века) // Образование, наука и культура Кавказа: Традиции и современность. Материалы Международной научной конференции, посвященной 25-летию образования Республики Ингушетия,Maгas: 2017, стр. 276-279.
36. Kafkasya’li Mühacirlerin Anadolu’da Yeni Meskenleri (XIX yüzyılın ikinci yarısı –XX yüzyılın başlarinda) // Altay Toplulukları, Yeni Yurt Yerleri Uluslararası Sempozyumu, Tezislər. İstanbul: 2017.
37. 1828–1829 Yıllar Rus-Türk Müharebesi və Gümüşhane Civarında Savaşlar // I Uluslararası Gümüşhane Sempozyumu, Tezislər. Gümüşhane: 2017.
38. Азербайджанские иммигранты в турецкой историографии // Кавказоведение: история и современность. Материалы Международной научной конференции, Магас: 2017, стр.507–515
39. Rusdilli Kaynaklarda Prut Savaşı // Uluslararası Lale Devrinde Osmanlı Devleti ve Nevşehirli Damat İbrahim Paşa Sempozyumu, Nevşehir: 2017, s.135-136.
40. XIX. Yüzyılın Rus Tarihşinaslığında 93 Harbi (1877–1878 Osmanlı-Rus Harbi) ve Plevne Müdafaası // II. Uluslararasi Plevne Kahramanı Gazi Osman Paşa Ve Dönemi Sempozyumu. Məqalələr. Tokat: 2017, s.432-443.
41. 1919 Yılında Kuzey Azerbaycan Ve Doğu Anadolu’da Ermeni Mezalimi // Uluslararasi Gaziantep Tarihi Sempozyumu. Milli Mücadele Döneminde Gaziantep. Tezislər. Gaziantep: 2017, s.240-243.
42. .Erməni komitələrinin terrorçuluq fəaliyyəti Türkiyə tarixşünaslığında (XIX yüzilliyin sonları) // Azərbaycan MEA Tarix İnstitutunun "Elmi əsərlər"i, "XX əsrdə türk-müsəlman xalqlarına qarşı soyqırımları" mövzusuna həsr olunmuş V beynəlxalq elmi konfransın materialları. 25-29 aprel 2018-ci il, Qusar şəhəri. Xüsusi buraxılış, 2018, № 70, 71, 72, səh. 482-485.
43. .1877-1878. Yıllarında 18.Rus Piyade Alayı’nın Türkiye’ye Yürüyüşü’nden Hatıralar // Osmanlı’dan Cumhuriyet’e HATIRAT Uluslararası Sempozyumu.25–27 Nisan 2018, Kuşadası / Aydın.Özet Kitapçığı, seh.344-346.
44. 1894 Yilinda Azerbaycanın Areş Kazasından (Gence Vilayeti) Osmanlı Devletine Göçler // 18.Türk Tarih Kongresi, 1-5 Ekim 2018, Türk Tarih Kurumu Ankara, Bildiri Özetleri, s.459-460.
45. Rus Dilli Kaynaklarında Prut Savaşı (Qazaxıstandan dosent Şara İbraşeva ilə birgə) // Lale Devri’nde Osmanlı Devleti ve Nevşehir. Ankara: Kasım 2018, s.910-920.
46. 1919. Yılında Kuzey Azerbaycan ve Doğu Anadolu’da Ermeni Mezalimi // TARİHTEN GÜNÜMÜZE AYINTAB – GAZİANTEP Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları — Uluslararası Gaziantep Tarihi Sempozyumu Milli Mücadele Döneminde Gaziantep Bildiri Metinleri Kitabı, ANKARA:2018, s.441-460
47. Birinci Dünya Savaşı’nda Ermeni Teror Örgütleri’nin Devlet Kurma Girişimleri // 100.Yılında 19 Mayıs Ve Milli Mücadele Uluslararası Sempozyumu, 11-14 Haziran 2019, Samsun: Türk Tarih Kurumu, Özet Kitapçığı, s.49.
48. Kafkasyalı Mühacirler’in Anadolu’da Yeni Meskenleri (XIX.Yüzyılın İkinci Yarısından XX. Yüzyılın Başlarına Kadar) // Altay Toplulukları Mesken ve Mesken Kültürü. Altay Communities Dwellings and Home Culture (Şara İbraşeva ilə birgə), İstanbul 2019, s.327-337
49. National movement in 1830 in North Azerbaijan in Turkish historiography // Fылыми-Педагогикалық Журнал Оңтүстік Казақстан Мемлекеттік. Педагогикалық Институтының Хабаршысы // Вестник Южно-Казахстанского Государственного Педагогического Института. Научно-Педагогический Журнал, (ISSN 2415-8186), № 4 (14) Шымкент 2017, s.54-59
50. XIX. Yüzyılda Kuzey Azerbaycandan Osmanlı İstanbulu’na Göçler // Osmanli İstanbulu V, Istanbul: 29 Mayıs Üniversitesi Yayınları 2017, s.287-299
51. Şimali Azərbaycanın çar Rusiyası tərəfindən işğalının başlanması Türkiyə tarixşünalığında // Dergi Park, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi. Yıl 2019, Cilt 6, Sayı 5, Sayfalar 257-273.
52. Причины вынужденной миграции из Северного Азербайджана в Анатолию в трудах турецких историков // Издательство: Журнал "Вопросы истории", ISSN: 0042–8779. Ном: 5, год: 2020, стр.273-278.
53. Турецкие историки о политической деятельности М.Э.Расулзаде (1902–1917 гг.) // Материалы международной научно-практической конференции посвященной 100-летию образования ДАССР, 90-летию открытия ДГУ и 60-летию освоения космос, Кизляр 2021, стр.50–54.
54. XIX əsrin əvvəlində İrəvan xanlığının siyasi vəziyyətinə dair (Türkiyə tarixşünaslığı əsasında) // Sivilizasiya. Elmi-nəzəri jurnal, Bakı Avrasiya Universiteti. Cild 10, №1 2021 (46), səh.113-119.
55. Irəvan xanlığının çar Rusiyası tərəfindən işğalı Türkiyə tarixşünaslığında // Tarix, İnsan və Cəmiyyət. Elmi-nəzəri və elmi-metodik jurnai, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti. 2021, №1 (31), səh.100-108.
56. Türk tarixçisi Betul Aslanın əsərlərində "Bakı müsəlman xeyriyyə cəmiyyəti"nin Ərzurum əhalisinə yardımı məsələləri // Pedaqoji Universitetin Xəbərləri. Humanitar, ictimai və pedaqoji-psixoloji elmlər seriyası. 2021, C.69, №1, səh.166-173.
57. Difai” partiyasının qurulması Türkiyə tarixşünaslığında // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Sosial Elmlər jurnalı (ISSN: 2710-0820), 2021, №1, s.112-117.
58. “Baki Müsəlman Xeyriyyə Cəmiyyəti”nin Qars əhalisinə köməyi tarixindən (Betul Aslanin əsəri əsasinda) // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası akademik Z.M.Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutu Şərq Araşdırmaları elmi-nəzəri jurnalı, 2021, №3, s.102-108.
59. Türkmənçay müqaviləsi Türkiyə tarixşünasliğinda // Pedaqoji Universitetin Xəbərləri. Humanitar, ictimai və pedaqoji-psixoloji elmlər seriyası (ISSN: 2520-2014), 2021, C.69, №2, səh.139-146.
60. Türkiyə tarixçiləri ermənilərin Şimali Azərbaycan torpaqlarina kütləvi köçü barədə (1828-1829-cu illər) // Sivilizasiya. Elmi-nəzəri jurnal, Bakı Avrasiya Universiteti. Cild 10, №3 2021 (48), səh.69-75.
61. Турецкие историки из истории Гюлистанского договора // Материалы международной научно-практической конференции, посвященной 286 годовщине города Кизляра и 90-летию открытия ДГУ, Кизляр 2021, стр.317-320.
62. Rusiya işğalı ərəfəsində Şimali Azərbaycanda siyasi vəziyyət Türkiyə tarixşünasliğinda // Tarix, İnsan və Cəmiyyət. Elmi-nəzəri və elmi-metodik jurnai, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti. 2021, №2 (32), səh.74-81.
63. ”Müsavat” partiyasının fəaliyyəti Türkiyə tarixşünaslığında (1911-1917-ci illər) // Tarix və onun Problemləri nəzəri, elmi, metodik jurnal, (İSSN 2708-0641) Bakı Dövlət Universiteti. 2021, №2, səh.262-266.
64. Cavad xanın Rusiya işğalına qarşı mübarizəsi Türkiyə tarixşünaslığında (XIX əsrin əvvəli) // Bakı Universitetinin XƏBƏRLƏRI, Humanitar Elmlər Seriyası, №1, 2021, Bakı: 2021.səh.103-109.
65. 1894.Yılında Azerbaycanın Areş Kazasından (Gence Vilayeti) Osmanlı Devletine Göçler. 18.Türk Tarih Kongresi, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2022. V cild, s.275-282.
66. Национально-демократическое движение в Северном Азербайджане в начале ХХ века в турецкой историографии. // СОВРЕМЕННАЯ НАУЧНАЯ МЫСЛЬ, НАУЧНЫЙ ЖУРНАЛ НИИ ИСТОРИИ, ЭКОНОМИКИ И ПРАВА. – Москва: 2022. №4, с.247-252.
67. Политическая ситуация Бакинской области в документах Османского архива (1800-1828 гг.) // Qo‘qon Davlat Pedagogıka İnstıtutı İLMIY XABARLAR, НАУЧНЫЙ ВЕСТНИК, Кокандский ГПИ. 3 (11)-2023.