Vovnuşki
Vovnuşki (inquş Вӏо́внашке — müdafiə qalaları) — orta əsrlərə aid inquş mühafizə qalaları kompleksi.[1] Bu, Ceyrax-Assa Dövlət Tarix-Memarlıq və Təbiət Muzey-Qoruğunun tərkibinə daxil olan unikal İnquş memarlıq abidəsidir. Müasir İnquşetiyanın yüksək dağlıq rayonu olan Ceyrax rayonunda yerləşir. "Vovnuşki" qalaları ənənəvi olaraq inquş çayının "Ozdoy" qalaları kimi də adlandırılır. Vovnuşkinin ilk təsvirləri XVIII əsrin əvvəllərinə aiddir.[2][3]
| Vovnuşki | |
|---|---|
| inquş Вӏо́внашке | |
 | |
 | |
| 42°48′02″ şm. e. 44°59′43″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Rusiya |
| Rayon | Ceyrax rayonu |
| Yerləşir | İnquşetiya, Ceyrax rayonu |
| Dövlət | İnquşetiya |
| Əhəmiyyəti | Ölkə əhəmiyyətli |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Təsviri
redaktəVovnuşki qədim İnquşetiyanın müdafiə strukturları arasında ən qeyri-adi və ekzotik qala komplekslərindən biridir. İnquş dilindən tərcümədə "Vovnuşki" (düzgün tələffüz "Vouvnuşke", birinci hecada vurğu ilə) adı "Döyüş qüllələrinin yeri" deməkdir. Arxeoloq və tədqiqatçıların fikrincə, bu qalla kompleksi, eləcə də digərləri (Tarqim, Egi-Kale, Xamxi) Böyük İpək Yolu yolunun qorunmasında mühafizəçi rolunu oynamışdır. Assinski dərəsi boyunca ticarət karvanları Böyük Qafqaz silsiləsinin şimal yamaclarına, Sunja çayı vadisi ilə Maqasa — "Günəş şəhəri"nə gedirdilər.[4]
Vovnuşki abidəsi üç əsas qaladan ibarətdir, bunlardan ikisi bir qayanın üstündə, biri isə əks qayanın üstündə yerləşir. Kompleksin qalaları Qafqazın heyranedici qayalıqları və silsilələri fonunda Quloyxi çayının mənzərəli dərəsində yerləşməsinə baxmayaraq, uzaqdan diqqəti cəlb edir. Qüllələr daşdan tikilib və zirvələrində tikildiyi qayaların təbii davamı kimi görünür. Bu qalalar düz damları və dar boşluqları olan kəsilmiş piramidal formalı dörd mərtəbəli binalardır. Qalalara girişə maneə törədən divarları, əlçatmaz süxurların təbii relyefinə üzvi şəkildə həkk olunmuşdur.
Qalereya
redaktə-
-
Qərb qalaları -
Şərq qalaları -
-
-
1910-cu il şəkli
Görməli yerləri
redaktə
2008-ci ildə Vovnuşki qala kompleksi "İzvestiya" qəzeti, "Rossiya" telekanalı və "Mayak" radiostansiyası tərəfindən təşkil edilən "Rusiyanın yeddi möcüzəsi" müsabiqə layihəsinin finalçısı oldu.[5]
2009-cu ildə Vovnuşki qala kompleksinin təsviri "Regionlar" seriyasında "İnquşetiya Respublikası" rus poçt markasında verildi.
2010-cu ildə Rusiya Bankı Rusiyanın xatirə sikkələrinin "Memarlıq abidələri" seriyasında 3 rubl nominalında və çəkisi 31,1 qram olan "Vovnuşki" kompleksinin müdafiə qalalarından birinin təsviri olan 10 000 nüsxə gümüş sikkə buraxdı.
İstinadlar
redaktə- ↑ kavkaz.com (redaktor). "Arxivlənmiş surət". Archived from the original on 2011-05-24. İstifadə tarixi: 2021-10-29.
- ↑ "Культура. РФ. История Вовнушек". 2019-11-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-29.
- ↑ Portal de cultura RF (redaktor). "Arxivlənmiş surət". 2019-11-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-29.
- ↑ Замок-крепость "Вовнушки". Автор: Газдиев Адам
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-29.
Ədəbiyyat
redaktə- Виноградов В. Б., Марковин В. И. Археологические памятники Чечено-Ингушской АССР.— Грозный, 1966.
- Гольдштейн, Аркадий Федорович Средневековое зодчество Чечено-Ингушетии и Северной Осетии.— М.: Наука, 1975.
- Крупнов Е. И. Средневековая Ингушетия.— М.: Наука, 1971.