Vikipediya

Əfqanıstan: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
{{Dövlət}}
| orijinal_adı = '''Əfqanıstan İslam Əmirliyi'''<br>
<center>د افغانستان اسلامي امارت ([[puştu dili|puştu]])<br>
''Də Əfqanıstan İslami İmarət''<br>
امارت اسلامی افغانستان ([[dəri dili|dəri]])<br>
''İmarət-i İslami-i Əfqanıstan''</center>
| himni = دا د باتورانو کور<br>
''Da Də Batorano Kor''<br>"[[Bura cəsurların evidir]]"
| bayrağı = Flag of the Taliban.svg
| gerbi = Arms of the Islamic Emirate of Afghanistan.svg
| xəritəsi = Afghanistan (orthographic projection).svg
| rəsmi_dilləri = [[puştu dili|puştu]], [[dəri dili|dəri]]
| dini = [[İslam]] – 99,7% ([[dövlət dini|rəsmi]])<br>
Digər – 0,3%
| etnik_qrupları = [[Puştunlar]] – 42%<br>
[[Taciklər]]– 27%<br>
[[Həzaralar]] – 9%<br>
[[Özbəklər]] – 9%<br>
[[Aymaqlar]] – 4%<br>
[[Türkmənlər]] – 3%<br>
[[Bəluclar]] – 2%<br>
Digər – 4%
| idarəetmə_forması = [[Unitar dövlət|Unitar]] [[müvəqqəti hökumət|müvəqqəti]] [[teokratiya|teokratik]] [[islam Dövləti|islam]] [[əmirlik|əmirliyi]]
| rəhbərin_titulu1 = [[Əfqanıstan İslam Əmirliyinin lideri|Ali rəhbər]]
| rəhbərin_titulu2 = [[Əfqanıstan Baş naziri|Baş nazir]]
| rəhbərin_adı1 = [[Heybətulla Axundzadə]]
| rəhbərin_adı2 = [[Həsən Axund]]
| quruluş =
| quruluş_hadisəsi1 = [[Hotakilər]]
| quruluş_tarixi1 = 4 iyul 1776
| quruluş_hadisəsi2 = [[Dürranilər imperiyası]]
| quruluş_tarixi2 = 1 mart 1781
| ərazisi = 9.833.520 km<sup>2</sup><br>
(3.796.742 kv. mil)<ref>Areas of the 50 states and the District of Columbia but not Puerto Rico nor other island territories per {{cite web| date = August 2010| title = State Area Measurements and Internal Point Coordinates| work = [[Census.gov]]| url = https://www.census.gov/geographies/reference-files/2010/geo/state-area.html| access-date = March 31, 2020| quote = reflect base feature updates made in the MAF/TIGER database through August, 2010.| archive-date = April 7, 2020| archive-url = https://web.archive.org/web/20200407014954/https://www.census.gov/geographies/reference-files/2010/geo/state-area.html| url-status = live}}</ref>
| ərazi_sırası = 3-cü{{efn|name=largestcountry}}
| su_ərazisi_faizi = 4,66<ref>{{cite web|title=Surface water and surface water change|access-date=October 11, 2020|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development]] (OECD)|url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER|date=2015|archive-date=March 24, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210324133453/https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER|url-status=live}}</ref>
| təxmini_əhalisi = 39.232.003{{efn|name=pop clock}}<ref name=2021USEst>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/afghanistan/#people-and-society|title=New Vintage 2021 Population Estimates Available for the Nation, States and Puerto Rico|publisher=U.S. Census Bureau|website=Census.gov|access-date=2022-10-27|archive-date=2021-12-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20211221195152/https://www.census.gov/newsroom/press-releases/2021/2021-population-estimates.html|url-status=live}}</ref>
| təxmini_əhalisi_il = 2023
| əhalisinin_sıxlığı = 33,6
| əhalisinin_sıxlığı_sırası = 185-ci
| ÜDM_AQP = {{Artım}} [[$]]25,03 trilyon<ref name="IMF.WEO.US">{{cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/October|title=World Economic Outlook Database, October 2022|date=October 2022|website=IMF.org|publisher=[[International Monetary Fund]]|access-date=October 11, 2022|archive-date=October 24, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221024195215/https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/October/|url-status=live}}</ref>
| ÜDM_AQP_il = 2022
| adam_başına_ÜDM_AQP = {{Artım}} $75.179<ref name="IMF.WEO.US"/>
| ÜDM_nominal = {{Artım}} $25,03 trilyon<ref name="IMF.WEO.US"/>
| ÜDM_nominal_il = 2022
| adam_başına_ÜDM_nominal = {{Artım}} $75.179<ref name="IMF.WEO.US"/>
| İİİ = 0,921
| İİİ_il = 2021
| İİİ_sırası = 21-ci
| valyutası = [[ABŞ dolları]] ($)
| valyutası_kodu = USD
| saat_qurşağı = [[UTC]]−4-dən −12, +10, +11-ə
| üv_fərq =
| nəqliyyatın_yönü = sağ{{efn|name="drive"}}
| internet_domeni =
| telefon_kodu = +1
| demonimi = [[Əfqanlar|Əfqan]]
| qanunverici_orqanı = [[Əfqanıstan Rəhbərlik Şurası]|Rəhbərlik Şurası]]<br>
(məsləhətçi orqan)
| quruluş_hadisəsi3 = [[Əfqanıstan Əmirliyi|Əmirlik]]
| quruluş_tarixi3 = 3 sentyabr 1783
| İİİ_mənbə = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf|title=Human Development Report 2021/2022|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=September 8, 2022|access-date=September 8, 2022|archive-date=September 8, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220908114232/http://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf|url-status=live}}</ref>
| Cini_indeksi = 46,9
| Cini_indeksi_mənbə = <ref>{{Cite web|url=https://www.census.gov/data/tables/2021/demo/income-poverty/p60-273.html|title=Income and Poverty in the United States: 2020, Table A-3|first=US Census|last=Bureau|newspaper=Census.gov|access-date=July 26, 2022|archive-date=July 19, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220719152124/https://www.census.gov/data/tables/2021/demo/income-poverty/p60-273.html|url-status=live}}</ref>
| Cini_indeksi_il = 2020
| tarix_formatı = {{Abbr|aa|ay}}/{{Abbr|gg|gün}}/{{Abbr|iiii|il}}
| dini_il = 2009
| təxmini_əhali_sırası = 37
| ÜDM_AQP_sırası = 2-ci
| adam_başına_ÜDM_AQP_sırası = 8-ci
| ÜDM_nominal_sırası = 1-ci
| adam_başına_ÜDM_nominal_sırası = 8-ci
| milli_şüarı =
| əhalisinin_siyahıya_alınması = 39.232.003{{efn|name="pop"}}<ref>{{cite web|url=https://www.census.gov/newsroom/press-releases/2021/2020-census-apportionment-results.htmlpid=2020CENSUS&src=pt|title=Census Bureau's 2020 Population Count|work=[[United States Census]]|access-date=April 26, 2021}} The 2020 census is as of April 1, 2020.</ref>
| əhalisinin_siyahıya_alınması_il = 2023
| etnik_qrupları_il = 2019
| etnik_qrupları_mənbə =
| dini_mənbə = <ref name="Pew2021">{{cite web|title=About Three-in-Ten U.S. Adults Are Now Religiously Unaffiliated|url=https://www.pewforum.org/2021/12/14/about-three-in-ten-u-s-adults-are-now-religiously-unaffiliated/|website=Measuring Religion in Pew Research Center's American Trends Panel|publisher=Pew Research Center|access-date=December 21, 2021|date=December 14, 2021|archive-date=December 24, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211224061827/https://www.pewforum.org/2021/12/14/about-three-in-ten-u-s-adults-are-now-religiously-unaffiliated/|url-status=live}}</ref>
| iso3166code = US
| ən_böyük_şəhəri = paytaxtı
| paytaxtı = [[Kabil]]<br><small>{{Coord|34|31|N|69|11|E|type:city}}</small>
| yuxarı_palatası = [[ABŞ Senatı|Senat]]
| aşağı_palatası = [[ABŞ Nümayəndələr Palatası|Nümayəndələr Palatası]]
| digər_simvolu =
| digər_simvolun_növü =
| quruluş_hadisəsi4 = [[Üçüncü ingilis-əfqan müharibəsi (1919)|Müstəqillik]]
| quruluş_hadisəsi5 = [[Əfqanıstan krallığı|Krallıq]]
| quruluş_tarixi4 = 21 iyun 1788
| quruluş_tarixi5 =
| milli_dilləri =
| rəhbərin_titulu3 =
| rəhbərin_titulu4 =
| rəhbərin_adı3 =
| rəhbərin_adı4 =
| yay_vaxtı_saat_qurşağı = [[UTC]]−4-dən −10-a{{efn|name="time"}}
| statusu = Tanınmayan hökumət altında [[BMT üzvü olan ölkələr|BMT üzvü]]
}}
'''Əfqanıstan''' ({{lang-ps|افغانستان}}, {{lang-prs|افغانستان}}) — [[Cənubi Asiya]]da ölkə.<ref>15 avqust 2021-ci ildə [[Taliban]] [[Taliban hücumu (2021)|hakimiyyəti ələ keçirmişdir]].</ref> Əfqanıstan [[Mərkəzi Asiya]]da yerləşməsinə baxmayaraq sıx etnik və mədəni əlaqələri nəzərə alınaraq bəzi qaynaqlar tərəfindən [[Yaxın Şərq]] ölkəsi hesab edilir. Şərq və cənubda [[Pakistan]], qərbdə [[İran]], şimalda [[Türkmənistan]], [[Özbəkistan]] və [[Tacikistan]], şimal-şərqdə isə [[Çin Xalq Respublikası]] ilə həmsərhəddir. Paytaxtı və ən böyük şəhəri [[Kabil]] şəhəri, ümumi sahəsi 660,230 kvadrat kilometrdir. Əfqanıstan [[Dənizə çıxışı olmayan dövlətlər|dənizə çıxışı olmayan]] ölkədir. Ərazisinin əksər hissəsi qışı çox soyuq keçən [[Hinduquş dağları]] ilə əhatə olunmuşdur. Ölkənin şimalı məhsuldar düzənliklərdən, cənub-qərbi isə yayı çox isti olan səhra landşaftından ibarətdir.
 
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Əfqanıstan"