Vikipediya

İsmayıl xan Ziyadxanov: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
7 mənbə arxivləşdirildi və 0 keçid ölü olaraq işarələndi.) #IABot (v2.0.9.5
6 mənbə arxivləşdirildi və 0 keçid ölü olaraq işarələndi.) #IABot (v2.0.9.5
Sətir 1:
{{İş gedir}}{{Vəzifəli şəxs
|orijinal adı = İsmayıl xan Əbülfət ağa oğlu Ziyadxanov
|şəkil = İsmayıl xan Ziyadxanov.jpg
Sətir 25:
}}
 
'''İsmayıl xan Ziyadxanov''' və ya '''İsmayıl xan Ziyadxanlı''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti|Azərbaycan Cümhuriyyəti]] hökumətinin üzvü, diplomat, podpolkovnik. [[Rusiya imperiyası I Dövlət Duması]]<nowiki/>na seçilmiş 5 azərbaycanlıdan biri.{{Bax|#Həyatı|1}}
 
İsmayıl xan [[Gəncə xanlığı|Gəncə xanı]] [[Cavad xan]]<nowiki/>ın nəticəsi, [[Qacarlar dövləti|Qacar]] taxt-tacının vəliəhdi [[Abbas Mirzə]]<nowiki/>nin isə nəvəsidir. [[Rusiya İmperiyası Ordusu|Çar ordusunun]] və [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti|Azərbaycan Cümhuriyyəti]] Ordusunun zabiti olmuş [[Şahverdi xan Ziyadxanov|Şahverdi xan Ziyadxanın]] və [[Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Cümhuriyyətinin Xarici İşlər Nazir]]<nowiki/>inin müavini və [[AXC|Azərbaycan Cümhuriyyətinin]] [[İran|İrandakı]] səfiri olmuş [[Adil xan Ziyadxanov]]<nowiki/>un qardaşıdır.{{Bax|#Ailəsi|1}}
 
[[Aprel işğalı]]<nowiki/>ndan sonra [[bolşeviklər]] tərəfindən məhkəməsiz güllələnib.{{Bax|#Vəfatı|1}}
 
== Həyatı ==
Sətir 36:
İsmayıl xan Ziyadxanov 1867-ci il avqustun 15-də [[Gəncə]] şəhərində anadan olub.<ref name=":7">{{Cite book |last=Çingizoğlu |first=Ənvər |title=İsmayıl xan Ziyadxanov |last2=Ziyadxanlı |first2=Aydın |publisher=Mütərcim nəşriyyatı |year=2021 |location=[[Bakı]] |pages=38 |language=az}}</ref> İlk təhsilini [[Gəncə Kişi Gimnaziyası]]<nowiki/>nda alıb, daha sonra isə [[Moskva Dövlət Universiteti|Moskva İmperator Universiteti]]<nowiki/>nin hüquq fakültəsinə daxil olub.<ref>{{Cite web |last=Mahmudov |first=Yaqub |author-link=Yaqub Mahmudov |date=2016-05-31 |title=Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Türk – İslam dünyasında ilk demokratik, hüquqi və dünyəvi dövlət idi |url=https://old.xalqqazeti.com/az/news/politics/71866 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240507141016/https://old.xalqqazeti.com/az/news/politics/71866 |archive-date=2024-05-07 |access-date=2024-05-07 |website=Xalq Qəzeti |language=en}}</ref><ref>{{kitab3|müəllif=|başlıq=Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti: 100 sual, 100 cavab|link=http://www.ebooks.az/view/zx6h4myw.pdf|yer=[[Bakı]]|nəşriyyat=Mütərcim|il=2018|səhifə=86|səhifələr=152}}</ref> Universiteti bitirdikdən sonra Tiflis Dairə Məhkəməsində prokuror müavini vəzifəsində işləməyə başlayıb.<ref name=":7" /> 1904-cü ildə yaradılmış [[Gəncə Müsəlman Xeyriyyə Cəmiyyəti]]<nowiki/>nin üzvü olub.
 
1906-cı ildə İsmayıl xan [[Yelizavetpol quberniyası|Yelizavetpol quberniyasından]] [[Rusiya imperiyası I Dövlət Duması]]<nowiki/>na seçilib.<ref>{{Cite book |last=Боиович |first=Милан Михайлович |url=https://www.prlib.ru/item/462847 |title=Члены Государственной думы : (портреты и биографии) : Первый созыв, 1906-1911 г. |publisher=Типография Т-ва И. Д. Сытина |year=1907 |edition= |place=Москва |page=455 |language=ru |access-date=2024-05-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210512184535/https://www.prlib.ru/item/462847 |archive-date=2021-05-12 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |date=2011-01-30 |title=Азербайджанцы - депутаты в Государственной Думе России 4-х созывов |url=https://ourbaku.com/index.php/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B_-_%D0%B4%D0%B5%D0%BF%D1%83%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8B_%D0%B2_%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D0%94%D1%83%D0%BC%D0%B5_%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8_4-%D1%85_%D1%81%D0%BE%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%BE%D0%B2 |access-date=2024-05-07 |website=ourbaku.com |archive-date=2021-09-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210927162510/https://ourbaku.com/index.php/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B_-_%D0%B4%D0%B5%D0%BF%D1%83%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8B_%D0%B2_%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D0%94%D1%83%D0%BC%D0%B5_%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8_4-%D1%85_%D1%81%D0%BE%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%BE%D0%B2 |url-status=live }}</ref> O Dumaya seçilən 5 azərbaycanlı deputatdan biri olub.<ref name=":02">{{Cite book |last=Seyidzadə |first=Dilarə |url=http://anl.az/el/emb/Cumhuriyyet/kitablar_az/246344.pdf |title=Azərbaycan XX əsrin əvvəllərində: müstəqilliyə aparan yollar |publisher=Ulduz Poliqrafiya Servisi |year=1998 |location=[[Bakı]] |pages=99 |language=az |author-link=Dilarə Seyidzadə |access-date=2024-05-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240507141014/http://anl.az/el/emb/Cumhuriyyet/kitablar_az/246344.pdf |archive-date=2024-05-07 |url-status=live}}</ref> Burada o, dumanın müsəlman fraksiyasının büro üzvü və [[Konstitusiyalı Demokratiya Partiyası|"Xalq Azadlığı" partiyası]]<nowiki/>nın üzvü olub.<ref name=":7" /><ref>{{cite book |author= |url=https://www.ebooks.az/view/iDeYnxc8.pdf |title=Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası |publisher=Lider nəşriyyat |year=2004 |isbn=9952-417-14-2 |volume=I |location=[[Bakı]] |page=26 |access-date=2022-12-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220306071331/https://www.ebooks.az/view/iDeYnxc8.pdf |archive-date=2022-03-06 |url-status=live}}</ref> Dumadakı fəaliyyəti dövründə çarizmin ucqarlarda köçürmə siyasətini, [[Qafqaz]]<nowiki/>da törədilmiş milli qırğınları, Rusiyanın azərbaycanlılara qarşı münasibətini kəskin tənqid edib.<ref>{{Cite book |url=http://gakh.cls.az/front/files/libraries/1524/books/380255382.pdf |title=Tarixi vә millimәnәvi dәyәrlәr kontekstindә. Azərbaycan Milli Kimliyi |year=2014 |location=[[Bakı]] |pages=337 |language=az |access-date=2024-05-08 |archive-date=2019-08-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190819134713/http://gakh.cls.az/front/files/libraries/1524/books/380255382.pdf |url-status=unfit }}</ref><ref>{{Cite book |last=Baykara |first=Hüseyn |url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?zoom=0&bibid=8840&pno=65 |title=Azərbaycan istiqlal mübarizəsi tarixi |publisher=[[Azərnəşr]] |year=1992 |location=[[Bakı]] |pages=126 |language=az |author-link=Hüseyn Baykara |access-date=2024-05-08 |archive-date=2024-05-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240508131303/http://web2.anl.az:81/read/page.php?zoom=0&bibid=8840&pno=65 |url-status=live }}</ref> İsmayıl xan təkcə Qafqazda deyil [[Baltikyanı]] bölgələrdə də baş verən haqsızlıqlara qarşı çıxıb və öz etirazını bildirib.<ref>{{Cite book |last=Seyidzadə |first=Dilarə |url=https://ebooks.az/ru/book/42LKPQi8 |title=Азербайджанские депутаты в Государственной Думе России |publisher=[[Azərnəşr]] |year=1991 |location=[[Bakı]] |pages=37 |language=ru |author-link=Dilarə Seyidzadə |access-date=2024-05-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240507141018/https://ebooks.az/ru/book/42LKPQi8 |archive-date=2024-05-07 |url-status=live}}</ref> İsmayıl xan Ziyadxanov Dumanın buraxılmasına etiraz edən deputatların Vıborq bəyannaməsini imzaladığına görə Dumaya seçilmək hüququndan məhrum edilməklə üç aylıq həbs cəzasına məhkum olunub.<ref>{{Cite book |last=Seyidzadə |first=Dilarə |url=https://ebooks.az/ru/book/42LKPQi8 |title=Азербайджанские депутаты в Государственной Думе России |publisher=[[Azərnəşr]] |year=1991 |location=[[Bakı]] |pages=40 |language=ru |author-link=Dilarə Seyidzadə |access-date=2024-05-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240507141018/https://ebooks.az/ru/book/42LKPQi8 |archive-date=2024-05-07 |url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web |last=Rüstəmova-Tohidi |first=Solmaz |author-link=Solmaz Rüstəmova-Tohidi |date=2013-12-05 |title=Azərbaycan Parlamenti necə yarandı |url=https://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2013/dekabr/339716.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240507141042/https://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2013/dekabr/339716.htm |archive-date=2024-05-07 |access-date=2024-05-07 |website=Azərbaycan qəzeti}}</ref> Həbsini 3 ay Şəki həbsxanasında çəkib.<ref name=":73">{{Cite book |last=Çingizoğlu |first=Ənvər |title=İsmayıl xan Ziyadxanov |last2=Ziyadxanlı |first2=Aydın |publisher=Mütərcim nəşriyyatı |year=2021 |location=[[Bakı]] |pages=63 |language=az}}</ref>
[[Fayl:İsmayıl xan Ziyadxanlı tələbəlik illərində.jpg|150px|thumb|left|İsmayıl xan Ziyadxanov tələbəlik illərində XIX əsrin sonları]]
1907-ci ilin martında Qafqaz və [[Krım]] müsəlmanlarının nümayəndələrinin [[Gəncə]]<nowiki/>də keçirilmiş qurultayında İsmayıl xan Ziyadxanovun rəhbərliyi ilə Zaqafqaziya Ümummüsəlman İttifaqının yaradılması qərara alınıb.<ref name=":0">{{Cite book |last=Seyidzadə |first=Dilarə |url=http://anl.az/el/emb/Cumhuriyyet/kitablar_az/246344.pdf |title=Azərbaycan XX əsrin əvvəllərində: müstəqilliyə aparan yollar |publisher=Ulduz Poliqrafiya Servisi |year=1998 |location=[[Bakı]] |pages=94 |language=az |author-link=Dilarə Seyidzadə |access-date=2024-05-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240507141014/http://anl.az/el/emb/Cumhuriyyet/kitablar_az/246344.pdf |archive-date=2024-05-07 |url-status=live}}</ref><ref>{{Cite book |last=Əzizov |first=Eldar |url=http://ebooks.preslib.az/pdfbooks/azbooks/difai.pdf |title=Difai: XX əsrin əvvəllərində erməni-azərbaycanlı münaqişəsinin ilkin tarixi şərtləri və səbəbləri |year=2009 |location=[[Bakı]] |pages=56 |language=az |author-link=Eldar Əzizov |access-date=2024-05-08 |archive-date=2014-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140629123538/http://ebooks.preslib.az/pdfbooks/azbooks/difai.pdf |url-status=unfit }}</ref> 1907-ci ilin may ayında isə İsmayıl xanın rəhbərliyi ilə məqsədi, müsəlmanlar arasında maarif və mədəniyyəti yaymaq, hüququ qorumaq, ədaləti və vicdanı tapdalayanların hamısını cəzalandırmaq olan, "Müdafiə" təşkilatı yaradılıb.<ref name=":0" /><ref name=":74">{{Cite book |last=Çingizoğlu |first=Ənvər |title=İsmayıl xan Ziyadxanov |last2=Ziyadxanlı |first2=Aydın |publisher=Mütərcim nəşriyyatı |year=2021 |location=[[Bakı]] |pages=73 |language=az}}</ref>
 
[[Birinci Dünya müharibəsi|Birinci Dünya Müharibəsi]] dövründə rus komandanlığı zəifləyən Rusiya ordusunun say tərkibini artırmaq məqsədilə Azərbaycandan da əsgər cəlb etməyigötürməyi və onları Türkiyəyə qarşı döyüşlərə cəlb etməklə bağlı qərar verir.<ref name=":5">{{cite book |author= |url=https://www.ebooks.az/view/VbAXx0H9.pdf |title=Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası |publisher=Lider nəşriyyat |year=2005 |isbn=9952-417-44-4 |volume=II |location=[[Bakı]] |page=302 |language=az |access-date=2022-12-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151018163026/https://www.ebooks.az/view/VbAXx0H9.pdf |archive-date=2015-10-18 |url-status=live}}</ref> Bu qərara mane olmaq üçün [[Xəlil bəy Xasməmmədov]], İsmayıl xan Ziyadxanov və [[Ələkbər bəy Rəfibəyli]]<nowiki/>dənRəfibəylidən ibarət nümayəndə heyəti [[Tbilisi|Tiflis]]<nowiki/>dəTiflisdə Qafqaz general-qubernatoru ilə danışıqlar aparırlar.<ref name=":5" /><ref name=":6">{{Cite book |last=Fərhadov |first=Əli |url=http://azhistorymuseum.gov.az/uploads/books/files/2021/03/azhistorymuseum.gov.az_776_Azrbaycan_Birinci_Dunya_muharibsi_dovr.pdf |title=Azərbaycan Birinci Dünya müharibəsi dövründə. Elmi məqalələr toplusu. |publisher=Ziya nəşriyyatı |year=2014 |location=[[Bakı]] |pages=165 |language=az |access-date=2024-05-0708 |archive-date=2022-06-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220619194258/http://azhistorymuseum.gov.az/uploads/books/files/2021/03/azhistorymuseum.gov.az_776_Azrbaycan_Birinci_Dunya_muharibsi_dovr.pdf |url-status=live }}</ref> Nəticədə, azərbaycanlıların orduya məcburi qaydada deyil, könüllü cəlb edilməsi qərara alınır.<ref name=":6" />
 
1917-ci il Rusiya [[Fevral inqilabı]]<nowiki/>ndaninqilabından sonra [[Gəncə]]<nowiki/>dəGəncədə ictimai təşkilatların icraiyyə komitəsini təşkil edib və şəhər milisinin rəisi təyin edilib.<ref>{{Cite web |last=Əfəndiyev |first=Timuçin |author-link=Timuçin Əfəndiyev |date=2022-10-17 |title=Şərəfli nəslin təmsilçiləri |url=https://525.az/news/6880-serefli-neslin-temsilcileri |url-status=unfit |archive-url=https://web.archive.org/web/20221017154916/https://525.az/news/6880-serefli-neslin-temsilcileri |archive-date=2022-10-17 |access-date=2024-05-07 |website=525-ci qəzet}}</ref> Həmin dövrdə Gəncə şəhərinin asayişi onun rəhbərlik etdiyi milis dəstələri tərəfindən qorunub.<ref>{{Cite book |url=https://ameagb.az/uploads/KITABLAR/AZ%c6%8fRBAYCAN%20%20XALQ%20C%c3%9cMHUR%c4%b0YY%c6%8fT%c4%b0N%c4%b0N%20%20G%c6%8fNC%c6%8f%20QUBERN%c4%b0YASINDAN%20%20OLAN%20%20D%c3%96VL%c6%8fT%20XAD%c4%b0ML%c6%8fR%c4%b0/AXC_Gence.pdf |title=Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Gəncə quberniyasından olan dövlət xadimləri |publisher=Elm nəşriyyatı |year=2018 |location=[[Gəncə]] |pages=148 |language=az |access-date=2024-05-07 |archive-date=2022-12-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221219090931/http://ameagb.az/uploads/KITABLAR/AZ%C6%8FRBAYCAN%20%20XALQ%20C%C3%9CMHUR%C4%B0YY%C6%8FT%C4%B0N%C4%B0N%20%20G%C6%8FNC%C6%8F%20QUBERN%C4%B0YASINDAN%20%20OLAN%20%20D%C3%96VL%C6%8FT%20XAD%C4%B0ML%C6%8FR%C4%B0/AXC_Gence.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=":75">{{Cite book |last=Çingizoğlu |first=Ənvər |title=İsmayıl xan Ziyadxanov |last2=Ziyadxanlı |first2=Aydın |publisher=Mütərcim nəşriyyatı |year=2021 |location=[[Bakı]] |pages=78 |language=az}}</ref> 1917-ci ildə yaradılmış "[[Türk Ədəmi-Mərkəziyyət Firqəsi]]"nin qurucularındandır.<ref name=":75" />
 
1918-ci il martın 18-də Stepan Lalayevin başçılğı altında [[Daşnaksutyun|daşnaklar]] [[Şamaxı]]<nowiki/>nıŞamaxını mühasirəyə alaraq hücum ediblər.<ref name=":2">{{Cite book |last=Baberovski |first=Yorq |title=Враг есть везде. Сталинизм на Кавказе |publisher=Российская политическая энциклопедия |year=2010 |isbn=978-5-8243-1435-9 |location=[[Moskva]] |pages=136 |language=ru |author-link=Yorq Baberovski}}</ref> Burada minlərlə sivil insanı öldürüb, evləri yandırıb, tarixi abidələri dağıdıblar. Lalayevin əsgərləri uşaqları və qocaları öldürüb, qadınları zorlayıb binaların eyvanlarından atırdılar. Şəhərin məscidlərində gizlənən qadınları və uşaqları məscidləri yandıraraq öldürürdülər.<ref name=":2" /><ref>{{Cite book |last=Rüstəmova-Tohidi |first=Solmaz |url=https://www.academia.edu/35949328/%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%A2%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B4%D0%B8_%D0%A1%D0%BE%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D0%B7_%D0%90%D0%BB%D0%B8_%D0%BA%D1%8B%D0%B7%D1%8B_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%BF%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%BE%D0%BC%D1%8B_%D0%B2_%D0%A8%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%85%D0%B5_1918_%D0%B3%D0%BE%D0%B4_%D0%9D%D0%B0_%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5_%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%B2_%D0%A7%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B2%D1%8B%D1%87%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D0%A1%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%9C_%D0%90%D0%9F_%D0%A1%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B0_2016_486_%D1%81 |title=Азербайджанские погромы в Шемахе. 1918 год. (На основе документов Чрезвычайной Следственной Комиссии Азербайджанской Демократической Республики) |publisher=Столица |year=2016 |location=[[Moskva]] |pages=179 |language=ru |author-link=Solmaz Rüstəmova-Tohidi |access-date=2024-05-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230312231535/https://www.academia.edu/35949328/%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%A2%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B4%D0%B8_%D0%A1%D0%BE%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D0%B7_%D0%90%D0%BB%D0%B8_%D0%BA%D1%8B%D0%B7%D1%8B_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%BF%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%BE%D0%BC%D1%8B_%D0%B2_%D0%A8%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%85%D0%B5_1918_%D0%B3%D0%BE%D0%B4_%D0%9D%D0%B0_%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5_%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%B2_%D0%A7%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B2%D1%8B%D1%87%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D0%A1%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%9C_%D0%90%D0%9F_%D0%A1%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B0_2016_486_%D1%81 |archive-date=2023-03-12 |url-status=live}}</ref> Bölgədəki insanlara kömək etmək məqsədilə 1918-ci il martın 28-də İsmayıl xan Gəncədə topladığı 500bir neçə yüz nəfərlik süvari dəstəsi ilə Şamaxıya gələrək şəhərişəhərin molokan və erməni silahlılarından təmizləyib.<ref name=":1">{{Cite web |last=Mirzəliyev |first=Məmməd |date=2019-06-29 |title=Cavad xanın nəticələri-Ziyadxanov qardaşları |url=http://www.anl.az/down/meqale/hurriyyet/2019/iyul/661113.JPG |access-date=2024-05-07 |publisher=Hüriyyət qəzeti |page=14 |archive-date=2024-05-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240507141017/http://www.anl.az/down/meqale/hurriyyet/2019/iyul/661113.JPG |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |date=2012-09-27 |title=Cümhuriyyət fədailəri: Ziyadxanovlar |url=https://news.milli.az/culture/141022.html |access-date=2024-05-07 |website=Milli.Az |language=az |archive-date=2021-07-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210714054325/https://news.milli.az/culture/141022.html |url-status=live }}</ref> Şəhəri tərk edən erməni dəstələri [[Mədrəsə (Şamaxı)|Mədrəsə]] kəndinə qaçırlar. İsmayıl xan onları kəndə qədər qovub daha sonra burada mühasirəyə alır.<ref name=":4" /> Kəndin ətrafında baş vermiş döyüşdən sonra erməni dəstələri Mədrəsə kəndini də tərk edərək malakanların yaşadıqları [[Xilmilli|Qozluçay]] kəndinə qaçırlar.<ref name=":4">{{Cite book |last=Rüstəmova-Tohidi |first=Solmaz |url=https://www.academia.edu/35949328/%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%A2%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B4%D0%B8_%D0%A1%D0%BE%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D0%B7_%D0%90%D0%BB%D0%B8_%D0%BA%D1%8B%D0%B7%D1%8B_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%BF%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%BE%D0%BC%D1%8B_%D0%B2_%D0%A8%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%85%D0%B5_1918_%D0%B3%D0%BE%D0%B4_%D0%9D%D0%B0_%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5_%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%B2_%D0%A7%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B2%D1%8B%D1%87%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D0%A1%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%9C_%D0%90%D0%9F_%D0%A1%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B0_2016_486_%D1%81 |title=Азербайджанские погромы в Шемахе. 1918 год. (На основе документов Чрезвычайной Следственной Комиссии Азербайджанской Демократической Республики) |publisher=Столица |year=2016 |location=[[Moskva]] |pages=176 |language=ru |author-link=Solmaz Rüstəmova-Tohidi |access-date=2024-05-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230312231535/https://www.academia.edu/35949328/%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%A2%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B4%D0%B8_%D0%A1%D0%BE%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D0%B7_%D0%90%D0%BB%D0%B8_%D0%BA%D1%8B%D0%B7%D1%8B_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%BF%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%BE%D0%BC%D1%8B_%D0%B2_%D0%A8%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%85%D0%B5_1918_%D0%B3%D0%BE%D0%B4_%D0%9D%D0%B0_%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5_%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%B2_%D0%A7%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B2%D1%8B%D1%87%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D0%A1%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%9C_%D0%90%D0%9F_%D0%A1%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B0_2016_486_%D1%81 |archive-date=2023-03-12 |url-status=live}}</ref><ref name=":76">{{Cite book |last=Çingizoğlu |first=Ənvər |title=İsmayıl xan Ziyadxanov |last2=Ziyadxanlı |first2=Aydın |publisher=Mütərcim nəşriyyatı |year=2021 |location=[[Bakı]] |pages=81 |language=az}}</ref>
 
=== Azərbaycan Cümhuriyyəti dövründə ===
1918-ci ilin may ayının 28-də [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti|Azərbaycan Cümhuriyyəti]]<nowiki/>ndəCümhuriyyətində yaradılan ilk kabinetdəkabinədə müdafiə naziri vəzifəsinə general [[Xosrov bəy Sultanov]] təyin edildi. Xosrov bəy bu vəzifəni iyunun 11-dək daşıyıb. Həmin il oktyabrın 6-dan dekabrın 26-na qədər isə hərbi işlər üzrə məsələlər İsmayıl xan Ziyadxanova tapşırılıb.<ref>{{Cite book |url=https://ameagb.az/uploads/KITABLAR/AZ%c6%8fRBAYCAN%20%20XALQ%20C%c3%9cMHUR%c4%b0YY%c6%8fT%c4%b0N%c4%b0N%20%20G%c6%8fNC%c6%8f%20QUBERN%c4%b0YASINDAN%20%20OLAN%20%20D%c3%96VL%c6%8fT%20XAD%c4%b0ML%c6%8fR%c4%b0/AXC_Gence.pdf |title=Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Gəncə quberniyasından olan dövlət xadimləri |publisher=Elm nəşriyyatı |year=2018 |location=[[Gəncə]] |pages=66 |language=az |access-date=2024-05-07 |archive-date=2022-12-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221219090931/http://ameagb.az/uploads/KITABLAR/AZ%C6%8FRBAYCAN%20%20XALQ%20C%C3%9CMHUR%C4%B0YY%C6%8FT%C4%B0N%C4%B0N%20%20G%C6%8FNC%C6%8F%20QUBERN%C4%B0YASINDAN%20%20OLAN%20%20D%C3%96VL%C6%8FT%20XAD%C4%B0ML%C6%8FR%C4%B0/AXC_Gence.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=":78">{{Cite book |last=Çingizoğlu |first=Ənvər |title=İsmayıl xan Ziyadxanov |last2=Ziyadxanlı |first2=Aydın |publisher=Mütərcim nəşriyyatı |year=2021 |location=[[Bakı]] |pages=102 |language=az}}</ref> Azərbaycan Cumhuriyyətinin 2-ci hökumətinin tərkibində hərbi işlər üzrə müvəkkil, daha sonra isə Xarici İşlər Nazirinin 1-ci müavini təyin edilib.<ref>{{Cite book |url=https://ameagb.az/uploads/KITABLAR/AZ%c6%8fRBAYCAN%20%20XALQ%20C%c3%9cMHUR%c4%b0YY%c6%8fT%c4%b0N%c4%b0N%20%20G%c6%8fNC%c6%8f%20QUBERN%c4%b0YASINDAN%20%20OLAN%20%20D%c3%96VL%c6%8fT%20XAD%c4%b0ML%c6%8fR%c4%b0/AXC_Gence.pdf |title=Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Gəncə quberniyasından olan dövlət xadimləri |publisher=Elm nəşriyyatı |year=2018 |location=[[Gəncə]] |pages=149 |language=az |access-date=2024-05-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221219090931/http://ameagb.az/uploads/KITABLAR/AZ%C6%8FRBAYCAN%20%20XALQ%20C%C3%9CMHUR%C4%B0YY%C6%8FT%C4%B0N%C4%B0N%20%20G%C6%8FNC%C6%8F%20QUBERN%C4%B0YASINDAN%20%20OLAN%20%20D%C3%96VL%C6%8FT%20XAD%C4%B0ML%C6%8FR%C4%B0/AXC_Gence.pdf |archive-date=2022-12-19 |url-status=live}}</ref><ref name=":72">{{Cite book |last=Çingizoğlu |first=Ənvər |title=İsmayıl xan Ziyadxanov |last2=Ziyadxanlı |first2=Aydın |publisher=Mütərcim nəşriyyatı |year=2021 |location=[[Bakı]] |pages=39 |language=az}}</ref>
 
1918-ci il sentyabrın 15-də Bakı işğaldan [[Bakı döyüşü|azad]] olunduqdan sonra<ref>{{cite book |author=Yaqublu |first=Nəsiman |url=http://anl.az/el/emb/Cumhuriyyet/kitablar_az/Azf-276358.pdf |title=Qafqaz İslam Ordusu Azərbaycanda |publisher=Ol nəşriyyatı |year=2013 |isbn=978-9952-484-53-3 |location=[[Bakı]] |page=32 |language=az |author-link=Nəsiman Yaqublu |access-date=2023-02-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230224061921/http://anl.az/el/emb/Cumhuriyyet/kitablar_az/Azf-276358.pdf |archive-date=2023-02-24 |url-status=live}}</ref> 1918-ci il sentyabrın 23-də [[Qarabağ hərəkatı (1918)|Qarabağ hərəkatı]] başlayıb.<ref>{{cite book |author= |url=https://www.ebooks.az/view/VbAXx0H9.pdf |title=Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası |publisher=Lider nəşriyyat |year=2005 |isbn=9952-417-44-4 |volume=II |location=[[Bakı]] |page=106 |access-date=2022-12-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151018163026/https://www.ebooks.az/view/VbAXx0H9.pdf |archive-date=2015-10-18 |url-status=live}}</ref> Qarabağ hərəkatına qatılan qüvvələrə 9-cu və 106-cı türk alayları, milli könüllü birliklər və I Azərbaycan diviziyası daxil idi.<ref>{{cite book |author=Rıhtım |first=Mehmet |url=https://ebooks.az/book_u4nHySUj.html |title=Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti və Qafqaz İslam Ordusu |last2=Süleymanov |first2=Mehman |publisher=Qafqaz Araşdırmaları İnstitutu |year=2008 |isbn=9952-426-23–2 |location=[[Bakı]] |page=214 |language=az |access-date=2023-02-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230224062707/https://www.ebooks.az/book_u4nHySUj.html |archive-date=2023-02-24 |url-status=live}}</ref> [[Qafqaz İslam Ordusu]] oktyabr ayının 4-də [[Ağdam|Ağdamdan]] başlayaraq [[Şuşa]] istiqamətində hücuma keçib və 1918-ci il oktyabrın 8-də Şuşa şəhəri bütünlüklə erməni–daşnak qüvvələrindən təmizlənib.<ref>{{cite book |author=Süleymanov |first=Mehman |url=https://www.ebooks.az/book_CVkjIHSc.html |title=Nuru paşa və silahdaşları |publisher= |year=2014 |location=[[Bakı]] |page=137 |language=az |access-date=2023-02-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201123155502/https://www.ebooks.az/book_CVkjIHSc.html |archive-date=2020-11-23 |url-status=live}}</ref> Bu döyüşlərdə Azərbaycan hökumətinin müvəkkili İsmayıl xan Ziyadxanov da iştirak edib.<ref>{{cite book |author=Süleymanov |first=Mehman |url=https://www.ebooks.az/book_CVkjIHSc.html |title=Nuru paşa və silahdaşları |publisher= |year=2014 |location=[[Bakı]] |page=138 |language=az |access-date=2023-02-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201123155502/https://www.ebooks.az/book_CVkjIHSc.html |archive-date=2020-11-23 |url-status=live}}</ref><ref name=":77">{{Cite book |last=Çingizoğlu |first=Ənvər |title=İsmayıl xan Ziyadxanov |last2=Ziyadxanlı |first2=Aydın |publisher=Mütərcim nəşriyyatı |year=2021 |location=[[Bakı]] |pages=99 |language=az}}</ref>
 
1919-cu il martın 25-də [[Qacarİran dövləti]]hökuməti ilə danışıqlar aparmaq üçün Azərbaycan Cümhuriyyəti tərəfindən [[Tehran]]<nowiki/>aTehrana göndərilmiş Fövqəladə diplomatik missiyaya rəhbərlik edib.<ref>{{Cite book |url=http://shirvan.cls.az/front/files/libraries/2474/books/802126298.pdf |title=Gəncə hökmdarı Cavad xan və Ziyadoğlu-Qacar nəsli |publisher=Elm nəşriyyatı |year=2020 |location=[[Gəncə]] |pages=135 |language=az |access-date=2024-05-07 |archive-date=2022-10-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221013075421/http://shirvan.cls.az/front/files/libraries/2474/books/802126298.pdf |url-status= }}</ref><ref>{{Cite book |url=http://anl.az/el/Download/2017/03/2-760465.pdf |title=Азербайджанская Демократическая Республика (1918—1920). Внешняя политика. (Документы и материалы) |publisher=Azərbaycan nəşriyyatı |year=1998 |location=[[Bakı]] |pages=150 |language=ru |access-date=2024-05-07 |archive-date=2024-05-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240507141531/http://anl.az/el/Download/2017/03/2-760465.pdf |url-status=live }}</ref> Onlara Azərbaycan Cümhuriyyətinin [[Tehran]]<nowiki/>daTehranda, [[Təbriz]]<nowiki/>dəTəbrizdə, [[Rəşt]]<nowiki/>dəRəştdə, [[Məşhəd]]<nowiki/>dəMəşhəddə diplomatik nümayəndəliklərinin açılması haqda<ref>{{cite book |author= |url=https://www.ebooks.az/view/iDeYnxc8.pdf |title=Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası |publisher=Lider nəşriyyat |year=2004 |isbn=9952-417-14-2 |volume=I |location=[[Bakı]] |page=201 |access-date=2022-12-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220306071331/https://www.ebooks.az/view/iDeYnxc8.pdf |archive-date=2022-03-06 |url-status=live}}</ref>, ticarət, poçt-teleqraf, gömrük, həmçinin dəniz, dəmir və avtomobil yollarına dair gələcək konvensiyaların bağlanması üçün ümumi müddəaların hazırlanması və sərhəd xətlərinin qorunması üçün qarşıqlılı tədbirlərin görülməsi haqda ilkin danışıqlar aparmaq tapşırığı verilib.<ref>{{Cite web |last=Göyüşov |first=Altay |author-link=Altay Göyüşov |date=2022-01-05 |title=1919-cu ildə Azərbaycan Cümhuriyyətinin İrana ilk Diplomatik Missiyasının hesabatı |url=https://bakuresearchinstitute.org/report-of-the-first-azerbaijani-diplomatic-mission-to-iran-in-1919-2/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230606114100/https://bakuresearchinstitute.org/report-of-the-first-azerbaijani-diplomatic-mission-to-iran-in-1919-2/ |archive-date=2023-06-06 |access-date=2024-05-07 |website=Baku Research Institute |language=az}}</ref><ref>{{Cite web |last=Hikmət |first=Ramil |date=2016-11-18 |title=Dövlətçilik tariximizdə parlaq imzalar - Ziyadxanov qardaşları |url=https://www.anl.az/down/meqale/525/2016/noyabr/515013.htm |access-date=2024-05-07 |website=www.anl.az |publisher=525-ci qəzet |page=4 |archive-date=2024-05-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240507141615/https://www.anl.az/down/meqale/525/2016/noyabr/515013.htm |url-status=live }}</ref> 1919-cu il iyunun 4-də İsmayıl xan Ziyadxanov ilə Qacarlar dövlətininİran XİN-nin nümayəndəsi Mötəsəmül Səltənənin imzası ilə 14 maddədən ibarət müqavilə layihəsi imzalandı.<ref>{{Cite book |url=https://ebooks.az/az/book/f1OmGun0 |title=Gəncə hökmdarı Cavad xan və Ziyadoğlu-Qacar nəsli |publisher=Elm nəşriyyatı |year=2020 |isbn=5-8066-1638-4 |location=[[Gəncə]] |pages=136 |language=az |access-date=2024-05-07 |archive-date=2024-05-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240507141629/https://ebooks.az/az/book/f1OmGun0 |url-status=live }}</ref> Bu missiyanın fəaliyyəti nəticəsində Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin [[Tehran]]<nowiki/>daTehranda daimi diplomatik nümayəndəliyi və Qacarlar dövlətininİranın bir sıra məntəqələrində konsulluqların açılması razılaşdırıldırazılaşdırılmışdı.<ref name=":72" /><ref>{{cite web |author= |date= |title=Əliyev M, İsmayıl xan Ziyadxanov, "Odlar yurdu" qəzeti. 1990, № l4; Seyidzadə D. |url= |archive-url= |archive-date= |access-date=14 iyul 2021 |website= |publisher= |language=}}</ref>
== Vəfatı ==
İsmayıl xan Ziyadxanovun öldürülməsi ilə bağlı müxtəlif fikirlər mövcudur. [[Ənvər Çingizoğlu]] yazdığı "İsmayıl xan Ziyadxanov" monoqrafiyasında qeyd edib ki, Azərbaycan [[XI Qırmızı Ordu]]ordu tərəfindən işğal edildikdən sonra İsmayıl xan QırmızıQızıl Ordununordunun hərbi səhra məhkəməsi tərəfindən güllələnibgüllələnir.<ref name=":72" /> 1920-ci il mayın 5-i Azərbaycan İnqilab Komitəsinin xüsusi dekreti ilə isə İsmayıl Xan Ziyadxanovun mülkü və torpaqları müsadirə edilibedilir.<ref name=":72" /><ref>{{Cite web |title=Зиядханов Исмаил-хан Абульфат-ага оглы (1867) |url=https://ru.openlist.wiki/%D0%97%D0%B8%D1%8F%D0%B4%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%D0%98%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%B8%D0%BB-%D1%85%D0%B0%D0%BD_%D0%90%D0%B1%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%84%D0%B0%D1%82-%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%BE%D0%B3%D0%BB%D1%8B_(1867) |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240507141524/https://ru.openlist.wiki/%D0%97%D0%B8%D1%8F%D0%B4%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%D0%98%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%B8%D0%BB-%D1%85%D0%B0%D0%BD_%D0%90%D0%B1%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%84%D0%B0%D1%82-%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%BE%D0%B3%D0%BB%D1%8B_(1867) |archive-date=2024-05-07 |access-date=2024-05-07 |website=ru.openlist.wik}}</ref> [[İltifat Əliyarlı]] və Tahir ''Behbudova görə isə'' İsmayıl xan Ziyadxanov [[Aprel işğalı]]<nowiki/>na qarşı Gəncədə baş vermiş, [[Gəncə üsyanı (1920)|Gəncə üsyanı]]<nowiki/>ndan sonra həbs olunaraq XI Qızıl Ordunun Siyasi İdarəsinin Xüsusi Şöbəsinin rəisi, [[Semyon Pankratov]]<nowiki/>unPankratovun əmri ilə 1920-ci il iyun ayının 6-da [[Böyük Zirə|Nargin adası]]<nowiki/>ndaadasında güllələnib.<ref>{{Cite book |last=Əliyarlı |first=İltifat |url=https://ebooks.az/az/book/Pb89Yo7n |title=İstiqlal fədailəri-Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Daxili İşlər Nazirləri və silahdaşları: 1918-1920 |last2=Behbudov |first2=Tahir |publisher=Mütərcim |year=2013 |location=[[Bakı]] |pages=356 |language=az |author-link=İltifat Əliyarlı |access-date=2024-05-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240507141559/https://ebooks.az/az/book/Pb89Yo7n |archive-date=2024-05-07 |url-status=live}}</ref>
== Ailəsi ==
[[Fayl:İsmayıl xan Ziyadxanlı gənclik illərində.jpg|150px|thumb|right|İsmayıl xan Ziyadxanlı gənclik illərində XIX əsrin sonları]]
Atası Əbülfət ağa Ziyadxanov 1843-cü ildə doğulub və [[Cavad xan]]ın nəvəsidir.<ref>{{Cite book |url=https://ebooks.az/az/book/f1OmGun0 |title=Gəncə hökmdarı Cavad xan və Ziyadoğlu-Qacar nəsli |publisher=Elm nəşriyyatı |year=2020 |isbn=5-8066-1638-4 |location=[[Gəncə]] |pages=133 |language=az |access-date=2024-05-07 |archive-date=2024-05-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240507141629/https://ebooks.az/az/book/f1OmGun0 |url-status=live }}</ref> [[Bəhmən mirzə Qovanlı-Qacar]]ın qızı ''Azərhümayun xanım Qovanlı-Qacar'' ilə ailə qurub<ref>{{Cite web |last=Mirzəliyev |first=Məmməd |date=2019-06-25 |title=Cavad xanın nəticələri-Ziyadxanov qardaşları |url=http://www.anl.az/down/meqale/hurriyyet/2019/iyun/660276.JPG |access-date=2024-05-07 |publisher=Hüriyyət qəzeti |page=14 |archive-date=2024-05-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240507141523/http://www.anl.az/down/meqale/hurriyyet/2019/iyun/660276.JPG |url-status=live }}</ref> və bu evlilikdən, İsmayıl xan, [[Şahverdi xan Ziyadxanov|Şahverdi xan]], [[Adil xan Ziyadxanov|Adil xan]] adlı oğulları, Sultan bəyim, Fəxritac bəyim, Şirin bəyim, Xırda bəyim, Qəmərtac bəyim adlı qızları dünyaya gəlib.
 
İsmayıl xan Ziyadxanov [[Naxçıvan xanlığı]]<nowiki/>nınxanlığının sonuncu xanı [[Ehsan xan Kəngərli (xan)|Ehsan xan Kəngərlinin]] nəvəsi, polkovnik [[Əmanulla xan Naxçıvanski]] və [[Xurşidbanu Natəvan|Xurşidbanu Natəvanın]] qızı şairə [[Xanbikə xanım]]<nowiki/>ın qızı Sənubər Naxçıvanskiiləxanımla ailə qurub.<ref name=":3">{{Cite web |date=2019-05-01 |title=Самый опасный человек для советской власти в Азербайджане |url=https://azerhistory.com/?p=20237 |access-date=2024-05-07 |language=ru-RU |archive-date=2023-01-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230119033013/https://azerhistory.com/?p=20237 |url-status=live }}</ref> Bu evlilikdən Əbülfət xan, Cavad xan, Məleykə və Xurşid adlı övladları dünyaya gəlib.<ref name=":3" />
 
İsmayıl xan Ziyadxanovun ortancıl qardaşı [[Şahverdi xan Ziyadxanov|Şahverdi xan Ziyadxan]], [[Rusiya İmperiyası Ordusu|Çar Ordusununordusunun]] və [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti|Azərbaycan Cümhuriyyəti]] Ordusunun zabiti olub.<ref>{{cite book |author= |url=http://militera.lib.ru/enc/spisok_rotmistram-a-cavalry_1916-09-15/index.html |title=Список ротмистрам армейской кавалерии по старшинству. Составлен по 15 сентября 1916 г. |publisher=Военная типография |year=1916 |location=[[Sankt-Peterburq]] |page=18 |access-date=2022-10-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221014075905/http://militera.lib.ru/enc/spisok_rotmistram-a-cavalry_1916-09-15/index.html |archive-date=2022-10-14 |url-status=live}}</ref><ref name=":03">{{cite book |author=Atamalı Şahbazov |url=https://ebooks.az/view/Au06LVlv.pdf |title=Сборник приказов по военному ведомству Азербайджанской Демократической Республики: ноябрь 1918 - май 1919 |publisher=Maarif nəşriyyatı |year=2018 |isbn=978-9952-445-20-12 |volume=I |location=[[Bakı]] |page=148 |access-date=2022-10-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220705062225/https://ebooks.az/view/Au06LVlv.pdf |archive-date=2022-07-05 |url-status=unfit }}</ref> Kiçik qardaşı [[Adil xan Ziyadxanov]] isə [[Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Cümhuriyyətinin Xarici İşlər Nazir]]<nowiki/>in müavini və [[AXC|Azərbaycan Cümhuriyyətinin]] [[İran|İrandakı]] səfiri olub.<ref>{{Cite book |url=https://ameagb.az/uploads/KITABLAR/AZ%c6%8fRBAYCAN%20%20XALQ%20C%c3%9cMHUR%c4%b0YY%c6%8fT%c4%b0N%c4%b0N%20%20G%c6%8fNC%c6%8f%20QUBERN%c4%b0YASINDAN%20%20OLAN%20%20D%c3%96VL%c6%8fT%20XAD%c4%b0ML%c6%8fR%c4%b0/AXC_Gence.pdf |title=Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Gəncə quberniyasından olan dövlət xadimləri |publisher=Elm nəşriyyatı |year=2018 |location=[[Gəncə]] |pages=150 |language=az |access-date=2024-05-07 |archive-date=2022-12-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221219090931/http://ameagb.az/uploads/KITABLAR/AZ%C6%8FRBAYCAN%20%20XALQ%20C%C3%9CMHUR%C4%B0YY%C6%8FT%C4%B0N%C4%B0N%20%20G%C6%8FNC%C6%8F%20QUBERN%C4%B0YASINDAN%20%20OLAN%20%20D%C3%96VL%C6%8FT%20XAD%C4%B0ML%C6%8FR%C4%B0/AXC_Gence.pdf |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |date=2019-07-06 |title=ZİYADHAN, Âdil Han - TDV İslâm Ansiklopedisi |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/ziyadhan-adil-han |access-date=2024-05-07 |website=web.archive.org |archive-date=2019-07-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190706135825/https://islamansiklopedisi.org.tr/ziyadhan-adil-han |url-status=unfit }}</ref>
 
== Xatirəsi ==
[[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]] 1923-cü ildə yazdığı "Azərbaycan Cümhuriyyəti keyfiyyəti-təşəkkülü və indiki vəziyyəti" kitabında İsmayıl xan Ziyadxanovu Azərbaycanın istiqlal şəhidi adlandırıb.<ref>{{Cite book |last=Rəsulzadə |first=Məhəmməd Əmin |url=https://elibrary.bsu.edu.az/files/books_460/N_34.pdf |title=Azərbaycan Cümhuriyyəti keyfiyyəti-təşəkkülü və indiki vəziyyəti |publisher=Elm nəşriyyatı |year=1990 |location=Bakı |pages=79 |language=az |author-link=Məhəmməd Əmin Rəsulzadə |access-date=2023-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220705054639/https://elibrary.bsu.edu.az/files/books_460/N_34.pdf |archive-date=2022-07-05 |url-status=unfit }}</ref>
 
2014-cü ildə [[Quba]]<nowiki/>daQubada tikilmiş və [[Mart soyqırımı]]<nowiki/>nasoyqırımına həsr olunmuş [[Quba Soyqırımı Memorial Kompleksi]]<nowiki/>ndəKompleksində Şamaxı qəzası ilə bağlı olan bölmədə İsmayıl Xan Ziyadxanovun fotoları və o fəaliyyəti haqqında məlumatlar qeyd olunub.<ref>{{Cite web |date=2020-07-30 |title=Muzeydə Şamaxı qəzasına aid bölmədə İsmayıl Xan Ziyadxanovun foto-şəkili və fəaliyyəti haqqında məlumat ziyarətçilərə təqdim olunur. |url=https://soyqirim.az/link/6268 |access-date=2024-05-07 |website=Quba Soyqırımı Memorial Kompleksi |language=az |archive-date=2024-05-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240507065818/https://soyqirim.az/link/6268 |url-status=live }}</ref>▼
Azərbaycan müstəqlliyini bərpa etdikdən sonra Gəncə şəhərinin küçələrindən birinə İsmayıl Xan Ziyadxanovun adı verilib.
 
▲2014-cü ildə [[Quba]]<nowiki/>da tikilmiş və [[Mart soyqırımı]]<nowiki/>na həsr olunmuş [[Quba Soyqırımı Memorial Kompleksi]]<nowiki/>ndə Şamaxı qəzası ilə bağlı olan bölmədə İsmayıl Xan Ziyadxanovun fotoları və o fəaliyyəti haqqında məlumatlar qeyd olunub.<ref>{{Cite web |date=2020-07-30 |title=Muzeydə Şamaxı qəzasına aid bölmədə İsmayıl Xan Ziyadxanovun foto-şəkili və fəaliyyəti haqqında məlumat ziyarətçilərə təqdim olunur. |url=https://soyqirim.az/link/6268 |access-date=2024-05-07 |website=Quba Soyqırımı Memorial Kompleksi |language=az |archive-date=2024-05-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240507065818/https://soyqirim.az/link/6268 |url-status=live }}</ref>
 
2021-ci ildə [[AMEA Əlyazmalar İnstitutu|AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutu]]<nowiki/>nun Elmi Şurasının qərarı ilə müəllifləri [[Ənvər Çingizoğlu]] və Aydın Ziyadxanlı olan, İsmayıl xan Ziyadxanov haqqında “İsmayıl xan Ziyadxanov” adlı monoqrafiya çap olunub.<ref>{{Cite web |last= |first= |date=2021-09-28 |title=“İsmayil xan Ziyadxanov” adlı monoqrafiya çap olunub |url=https://science.gov.az/az/news/open/18196 |access-date=2024-05-08 |website=science.gov.az |language=az}}</ref>
 
== Mənbə ==
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/İsmayıl_xan_Ziyadxanov"