Şişyarpaq şümşə

Şişyarpaq şümşə

Şişyarpaq şümşə
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superasterids Klad: Asterids Klad: Campanulids Dəstə: Aquifoliales Fəsilə: Aquifoliaceae Cins: Pirkal ???: Şişyarpaq şümşə
Beynəlxalq elmi adı
Ilex aquifolium L., 1753
Şəkil axtarışı ITIS   503154 NCBI   4298 EOL   486842

Sinonim

• Aquifolium croceum Raf.
• Aquifolium ferox Mill. ex Rafin.
• Aquifolium heterophyllum Raf.
• Aquifolium ilex Scop.
• Aquifolium lanceolatum Raf.
• Aquifolium planifolium Raf.
• Aquifolium spinosum Lam.
• Aquifolium undulatum Raf.
• Aquifolium vulgare St.-Lag.
  • Ilex aquifolium var. barcinonae Pau
• Ilex balearica Desf.

Təbii yayılması

Təbii halda Şimali Afrika,Qərbi Avropa və Skandinaviya yarımadasında yayılmışdır.

Botaniki təsviri

Hündürlüyü 15-25 m-ə və gövdəsinin diametri 60 sm-ə çatan həmişəyaşıl,sıx piramidal və ya uzunsov çətirli ağacdır.Aşağı əyilən və ya düz yönələn budaqları möhləm,şabalıdı,Qonur rəngli qabıqla örtülmüşdür.Bozumtul -qonur rəngli zoğları çılpaq və ya qısa sıx tüklərlə örtülü olur.Yarpaqlarının uzunluğu 2-10 sm,eni isə 2-4,5 sm-ə çatan,yumurtavari və ya tərsyumurtavari formada olub,kənarları 2-9 batıq dişli ,dalğavari,parlaq,dərivaridir,üstdən tünd-yaşıl,altdan tutqun rənglidir.Aprel-may aylarında çiçəkləyir.Çiçəkləri keçən ilki zoğlarda qoltuğunda,çətirvari qalxanlarda yerləşir.Çiçəkləri ağ,ətirli,4-5 üzvlü olub,qısa,çılpaq və ya qısatüklü çiçək saplağında yerləşir.Meyvəsi 7-11 mm uzunluğunda,5-10 sm enində olub,qırmızı rəngli,kürəvi və ya yumurtavarıdır,4,bəzən 5 çəyirdəklidir.Çəyirdəkləri çoxtilli olub,uzununa qabırğalıdır.meyvəsi sentyabr-oktyabr aylarında yetişir.Toxumla çoxaldılır.

Ekologiyası

Rütubətə və torpağa tələbkardır.Quru və ağır torpaqlarda nisbətən yavaş böyüyür.

Azərbaycanda yayılması

Bakıda,Lənkəranda,Gəncədə park və bağlarda mədəni şəraitdə becərilir.

İstifadəsi

Bitkini budamaqla müxtəlif forma vermək olur.Canlı çəpərlərin salınmasında və dekorativ kompozisiyaların tərtibatında,eyni zamanda tək əkinlərdə istifadə olunur.

Məlumat mənbəsi

• Tofiq Məmmədov, "Azərbaycan dendroflorası II cild", Bakı:-"Səda"-2015. Arxivləşdirilib 2019-11-17 at the Wayback Machine