Aleksandr Abaşeli
Aleksandr Vissarionoviç Abaşeli (gürc. ალექსანდრე (ისააკ) ბესარიონის ძე აბაშელი;27 avqust 1884[1][2] – 27 sentyabr 1954[1][2][…], Tbilisi) — gürcü şairi və fantastika yazıçısı. İlk gürcü elmi fantastika romanının (1932) müəllifi.
| Aleksandr Vissarionoviç Abaşeli | |
|---|---|
| gürc. ალექსანდრე (ისააკ) ბესარიონის ძე აბაშელი | |
| Doğum adı | ალექსანდრე ჩოჩია |
| Təxəllüsü | Александр Виссарионович Абашели |
| Doğum tarixi | 27 avqust 1884[1][2] |
| Vəfat tarixi | 27 sentyabr 1954[1][2][…] (70 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Milliyyəti | gürcü |
| Fəaliyyəti | şair, fantastika yazıçısı[d] |
| Fəaliyyət illəri | 1917-ci ildən |
| Əsərlərinin dili | gürcü |
| Mükafatları |
  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı redaktə
Aleksandr Abaşeli gənc yaşlarından inqilabi ideyalara valeh olmuş, Rusiyada 1905-1907-ci illər inqilabında bilavasitə iştirak etmişdir. Bunun nəticəsində həbs edilərək Solvıçeqodska (Voloqda vilayəti) sürgün edilmiş, sürgündə olmuşdur. 1908-ci ildə sürgündən qayıtdıqdan sonra o, ilk şeirlərinin (rus dilində) dərc olunduğu “Kavkazisa” və “Novaya reçis” qəzetlərinin redaksiyasında çalışıb. İrtica dövründə Abaşelinin poeziyasına rus simvolistlərinin böyük təsiri olmuşdur. Onun yaradıcılığının ən xarakterik bəndi - "Günəşin gülüşü" (1913) bu dövrə aiddir.
Şair 1917-ci il bolşevik inqilabını qəbul etmədi. Gürcüstanın sovetləşməsi illərində Abaşelinin poeziyası bədbinlik, tutqun əhvali-ruhiyyə, inqilaba inamsızlıq və sovet reallığına ikrah hissi ilə doludur. 1921-ci ilin fevralında Gürcüstanın Sovet Rusiyasına birləşdirilməsinə etiraz olaraq yazıçı Konstantin Qamsaxurdiya, tarixçi Pavle İnqorokva və sənətşünas V.Kotetişvili ilə birlikdə bir neçə ay matəm geyimi (matəm çuxası) geyindi.[3]
Buna baxmayaraq, Abaşeli Sovet Gürcüstanının ədəbi həyatına sığmağı bacardı. “Tiflis gecəsi” (1926), “Şairlər” (1929), “Lirik və bağban”, “Oktyabrın gurultusu” (1937), “Şeytin doğulması”, “Vətən” (1938) və s. artıq sovet şairi, "yeni dövrün ədibi" kimi görünür. Böyük Vətən müharibəsi illərində “Anaya məktub”, “Stalinqrad”, “Tankçı Xevsur” və s. kimi potreatik şerlər də yazmışdır.
SSRİ xalqlarının dostluğu, sosialist münasibətlərinin qurulması mövzuları (“Leninin ürəyi”, “Yeni Gürcüstan”, “Oktyabr ulduzu parlayır”, “Ukrayna”, “Kreml qüllələri” və s.) Abaşelinin poeziyasında öz əksini tapmışdır.
O, Taras Şevçenkonun “Paylaş” və “Böyük gündə, saman üstündə” şeirlərini gürcü dilinə tərcümə edib, sonralar T.Şevçenkonun “Şeirlər və poemalar” (Tbilisi, 1939 və 1952), "Seçilmiş şeirləri" (Tbilisi , 1961) gürcü nəşrlərinə daxil edilib. O, Gürcüstanda keçirilən müxtəlif yaradıcılıq gecələrində T.Şevçenkonun həyat və yaradıcılıq yolu ilə bağlı məruzələrlə çıxış edib.
1944-cü ildə Qriqol Abaşidze ilə birlikdə Gürcüstan Sovet Sosialist Respublikasının himninin mətnini yazmışdır.
Abaşeli gürcü ədəbiyyatında ilk elmi-fantastik əsərin - "Güzgüdəki qadın" romanının (gürc. ქალი სარკეში, 1932) müəllifi olmuşdu. du və Müəllif bu əsərin nümunəsi ilə gələcəyin nailiyyətlərini mümkün qədər təsvir etməyə çalışdı.
Aleksandr Abaşeli 19 sentyabr 1954-cü ildə Tbilisidə vəfat etmişdir. O,Didube panteonunda dəfn edilmişdir.
"Şaftalı çiçəyi" (gürc. ატმის ყვავილი) romanı 1959-cu ildə ölümündən sonra nəşr edilmişdir. “İrma” romanı isə yarımçıq qalmışdır.
A.Abaşeli Vaja Pşavelanın bütün əsərlərinin redaktoru olmuşdur.
Mükafatları redaktə
- Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni (25.8.1944) - 60 illik yubileyi ilə əlaqədar
- Müxtəlif medallar
Əsərləri redaktə
- Seçilmiş əsərləri, Tb., 1957.
- Güzgüdəki qadın: Elmi fantastika romanı / Per. yük ilə. B. Qassa, M. Zaverin, K. Korinteli; Başlıq. A. Bandzeladze. - Tbilisi: Şərqin şəfəqi, 1961.
- Abaşelinin bir sıra şeirlərini rus dilinə Boris Pasternak tərcümə etmişdir.
İstinadlar redaktə
- ↑ 1 2 3 4 საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი (gürc.). 2001.
- ↑ 1 2 3 4 різні автори Енциклопедія сучасної України (ukr.). Інститут енциклопедичних досліджень НАН України, 2001. ISBN 966-02-2075-8
- ↑ "«Носители чёрной чохи» — Вахтанг Котетишвили, Константинэ Гамсахурдиа, Павле Ингороква и Александрэ Абашели. 1924". 2019-05-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-29.
Ədəbiyyat redaktə
- Жгенти В., Александр Абашели, Тб., 1958.
Xarici keçidlər redaktə
- Aleksandr Abaşeli // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] (3-е изд.). М.: Советская энциклопедия. гл. ред.: А. М. Прохоров. 1969–1978.
- - Александр Абашели — Женщина в зеркале