Avropa dəyərləri

Avropa dəyərləri – avropalıların ortaq olduğu deyilən, milli və ya dövlət kimliyini aşan norma və dəyərlər. Bu doktrina Avropaya inteqrasiyanın təşviqinə kömək etməklə yanaşı, eyni zamanda Avropa siyasətini, iqtisadiyyatını və cəmiyyətini ümumi şəxsiyyəti əks etdirən təhlillər üçün əsas verir; çox vaxt insan hüquqları, liberal demokratiya və qanunun aliliyi dəyəri ilə əlaqələndirilir.

Haqqinda

"Avropa dəyərləri" ifadəsi 1980-ci illərdə Avropaya inteqrasiya layihəsi və Avropa İttifaqının gələcək formalaşması kontekstində siyasi neologizm kimi yaranmışdır. İfadə 1981-ci ildə başlanmış və Avropa əhalisinin "əsas insan dəyərləri"nə baxışını sənədləşdirməyə yönəlmiş uzunmüddətli tədqiqat proqramı olan Avropa Dəyərləri Araşdırması tərəfindən populyarlaşdı. Layihə Jan Kerkhofs və Ruud de Moorun (Tilburq Katolik Universiteti) təşəbbüsü ilə "Avropada dəyərlər və sosial dəyişikliklər" mövzusunda işçi qrupundan doğulub. Avropa xalqlarının getdikcə daha çox milli dəyərləri əvəz edən unikal siyasi, iqtisadi və sosial norma və dəyərlər toplusuna malik olması iddiası McCormick (2010) tərəfindən "Avropaçılıq" adlandırılmışdır.

"Avropa dəyərləri" beynəlxalq münasibətlərdə qeyri-Avropa dəyərləri ilə, xüsusən Şərq-Qərb dilemmasında, o cümlədən Şərqin kollektivist meyllərindən fərqli olaraq fərdilik və insan hüquqları ideyası ilə müqayisə edildi. Bununla belə, "qaranlıq" tərəflərin beynəlxalq münasibətlərdə daha sülhsevər nəticələrə gətirib çıxarmadığını bildirən "Avropa dəyərləri" də tənqidi şəkildə qiymətləndirilmişdir.

"Avropa dəyərləri"nin Avropaya inteqrasiya ilə əlaqələndirilməsi, ardınca Avropa İttifaqı Soyuq Müharibədən sonra Aİ-nin şərqə doğru genişlənməsi ilə gündəmə gəldi.

Lissabon Müqaviləsi (2007) 2-ci Maddəsi "qadınlar və kişilər arasında plüralizm, ayrı-seçkiliyin olmaması, tolerantlıq, ədalət, həmrəylik və bərabərliyin hökm sürdüyü cəmiyyət" və "insan ləyaqətinə, azadlığa, demokratiyaya, bərabərliyə, qaydalara hörmətə" çağırır. qanun və azlıqlara mənsub şəxslərin hüquqları." O, bir sıra "Birlik dəyərlərini", o cümlədən "insan hüquqlarına hörmət"i sadalayır

2012-ci ildə Eurobarometer sorğusunda respondentlərin 49%-i Aİ-yə üzv dövlətləri "ümumi dəyərlər" baxımından "yaxın" (2008-ci ildə 54%), 42%-i isə onları "fərqli" (2008-ci ildə 34%) kimi qiymətləndirmişdir.