Dirək

Dirək — şüa binalardakı döşəmə və istifadə sahəsi yüklərini şaquli daşıyıcılara (sütunlara) köçürən və mexaniki olaraq çubuq kimi qəbul edilən bir tikinti elementi. Dəmir-beton konstruksiyalarda döşəmə yüklərinin əvvəlcə dirəklərə köçürülməsi və kəsmə qüvvəsi ilə moment effektləri daşıyan dirəklərin bu qüvvələri sütunlara ötürməsi qəbul edilir. Sütundan sütuna dirəklərin uzunluqlarına dirək aralığı deyilir. Dirək aralığı artdıqca dirək hissəsinin hündürlüyü artırılmalıdır. Dirəyin şaquli deformasiyaları (əyilməsi) nəzarət altında saxlanılmalıdır. Əks təqdirdə, binanın rahatlığı azalacaqdır.

Dirək növləri

Dəmir-beton dirək

Döşəmələrdən və digər dirəklərdən aldığı yükləri dirəyə və ya daşıyıcı sistemə ötürən elementlərə dəmir-beton dirəklər deyilir.

Dəmir-beton dirək növləri

• Sadə dirəklər: Bunlar hörgü konstruksiyalarındakı dayaqlara iki ucu sərbəst şəkildə daxil olan dirəklərdir. Bu cür dirəklər dayaqlarda ən az 20 sm oturmalıdır.
• Konsol dirəklər: Bunlar bir ucu basdırılmış (yerləşdirilmiş), digər ucu dayaqlanmış (asılmış) olan dəmir-beton dirəklərdir. Bu tip dirəklər ümumiyyətlə balkonlarda, dəmir-beton pilləkənlərdə və bina asmalarında tətbiq olunur.
• Davamlı dirəklər: Bunlar binalardakı üç və ya daha çox dayaq üzərində dayanan iki və ya daha çox açıqlıqla hazırlanmış dirəklərdir. Bu tip dirəklərə davamlı dirəklər də deyilir.
• Tərs dirək: Binalarda plitənin yükünü daşıyan dirəyin plitənin altından asılmaması istənilirsə, şüa lövhənin üstündə düzəldilir. Bu növ dirək tərs dirək adlanır.
• Cədvəl dirək: Binalarda döşəmənin altına qoyulan və döşəmə ilə birlikdə tökülən dirəklərə deyilir. Plitənin bir hissəsi dirəyin təzyiqlə işləyən sahəsini genişləndirmək üçün dirək ilə birlikdə işlənir. Sıx dirəklər döşəmə ətrafında düzülür.