Ermənistan yaylası

Ermənistan yaylası
Ermənistan yaylası
Ümumi məlumatlar
Mütləq hündürlüyü	5165 m
Sahəsi	400 min
Hündür nöqtəsi	Ağrı dağı
Süxurları	metamorfik
Yerləşməsi
	39°16′48″ şm. e. 43°22′12″ ş. u.
Ölkələr	Türkiyə ; İran ; Azərbaycan ; Gürcüstan ; Ermənistan ;
	Ermənistan yaylası
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Ermənistan yaylası^[1] — Ön Asiyanın şimalında yerləşən yayla.^[2] Ön Asiya yaylasına daxil olan üç yayladan: Kiçik Asiya yaylası, Ermənistan yaylası və İran yaylası-dan biridir.

Adı redaktə

"Ermənistan dağları" haqqında ilk məlumat qədim yunan müəllifi Ksenofontun b.e.ə V əsrə aid "Anabasis" kitabında verilir.

Yerləşməsi redaktə

Ermənistan yaylası üç göl arasında yerləşən ərazini əhadə edir: Sevan, Van və Urmiya. Yaylanın inzibati cəhətdən ərazisinin böyük qismi Türkiyə və Ermənistanın payına düşür. Üstəlik İranın şimal-qərbində müəyyən ərazini, Gürcüstanın cənubu və Azərbaycanın qərbini əhatə edir. Yaylaya Kiçik Qafqaz, Şərqi Tavr və Kürdüstan silsiləsi daxildir.^[3] Yaylanın ümumi sahəsi 400,000 km² təşkil edir. Alp-Himalay qırışıqlığı zonasına daxildir. Dördüncü dövr vulkanik suxurları ilə örtülmüşdür. Relyefi dalğavaridir. Bəzi ərazilərdə dağ arası düzənliklərə sahibdir. Yaylanın orta hündürlüyü 1500–2000 metrdir. Seysmik baxımından aktiv zonadır. İqlimi kəskin kontinentaldır. Yayı quru, qışı isə soyuq keçir. Yayda orta tempratur 18 °C, qışda isə –6 ; –12 °C arasında dəyişir. İllik yağıntının miqdarı isə 450–600 mm-dir.

Qərbdən Kiçik Asiya yaylası, cənubdan Mesopotomiya ovalığı, cənub-şərqdən isə İran yaylası ilə əhatələnmişdir.

Əsas zirvələri redaktə

Yayla ərzisinə vulkanik konuslar, tənha sönmüş vulkanları müşahidə etmək mümkündür.

Ağrı dağı (5165 m)
Alagöz dağı (4090 m)
Qapıcıq dağı (3905 m)
Sistakar dağı (3826 m)
Tondrak (3533 m)
Vardenis (3520 m)
Açkasar (3196 m)
Nemrut (2948 m)

Ermənistan yaylasında ümumilikdə 4000 zirvə və 500 silsiləyə sahibdir. Burada hündürlüyü 3000–4000 metr olan 1000, 4000–5000 arası 3 və 5000 metrdən yüksək isə bir zirvəyə sahibdir.

Çay və gölləri redaktə

Yaylada formalaşan çaylar Xəzər, Qara dənizləri və Fars körfəzi aiddir. Yaylada Kür, Fərat, Araz, Dəclə və Çorox kimi çayların yuxarı axarları yerləşir.